قسمت سوم

قسمت چهارم

قسمت پنجم (پایانی)

🔻 نشست تخصصی بررسی کتاب
«اصلاح طلبی ناکام؛ واکاوی تئوریک جنبش ملی نفت و دولت دموکراتیک مصدق» پژوهشی از عباس نعیمی جورشری


⭕️ واکاوی برخی عوامل پیش برنده و بازدارنده بنیادین فراتر از چارچوب نظری
سخنران: دکتر حبیب اله پیمان


🌐 انجمن جامعه شناسی ایران/ گروه جامعه‌شناسی کشورهای اسلامی
چهارشنبه ۱۴۰۰/۱۲/۲۵
@abbasnaeemi
@sociologyofislamiccountries20

جلسه دوم شرح سوره نبا توسط دکتر پیمان ۳۰ دی ۱۴۰۰

جلسه سوم شرح سوره نبا توسط دکتر پیمان در تاریخ ۲۸ بهمن ۱۴۰۰

🌐راهبردهای تحقق عدالت و دموکراسی

💠گفتگوی پویا قلی‌پور با دکتر حبیب‌الله پیمان

🔰چهارمین گفتگو از مجموعه گفتگوهای عدالت

📲 T.me/IIFJO

جلسه قرآن ادامه بحث معاد ۲ تیر ماه ۱۴۰۱

جلسه قرآن ادامه بحث معاد ۱۶ تیر ماه

جلسه قرآن ادامه بحث معاد ۳۰ تیر ماه

🔴 ارزیابی وضعیت جامعه‌ی سیاسی ایران ـ بخش اول
🔷 در گفتگوی حبیب‌الله پیمان با ایران فردا

@iranfardamag

✅ در تاریخ ما تحولاتی اتفاق افتاده که در پس آن‌ها نتایجی حاصل شده و گروه‌های مختلف ارزیابی‌های مختلفی از این نتایج دارند. به عنوان مثال برخی از انقلاب سال 57 به عنوان یک اتفاق مثبت یاد می‌کنند و برخی آن را مخرب می‌دانند. جامعه ایران در تاریخ 150 ساله از شروع جنبش تنباکو به این سو، دنبال چه چیزی بوده که گویی همچنان از به دست آوردن آن ناتوان است؟ ضمن این که اگر به این ارزیابی‌های مختلف توجه کنیم، آیا می‌توانیم بگوییم جامعه ایران به دنبال هدف مشترکی است یا این که مجموعه مطالباتی هست که گاهاً باهم در تعارض هم هستند؟

▪️ پیمان: این نکته درست است که نیروها وطبقات اجتماعی شرکت کننده و اثرگذار درانقلابات و جنبش‌های اجتماعی یک قرن گذشته همگی خواستار آزادی ، استقلال وعدالت اجتماعی بوده اند، اما فراموش نکنیم که برداشت ها وانتظاراتشان از این مفاهیم جز در کلیت معانی مشابه نبوده است. همین قدر باور و امید داشتند که اگرآن اهداف تحقق یابند آنها نیز به خواسته ها و آرزوهای خود خواهند رسید. آن امید به اضافه اطمینان واعتمادی که به رهبران و تشکل های سیاسی و مدنی که به نحوی باآنها در ارتباط بودند، داشتند کافی بود تا برای موفقیت آن جنبش ها از انجام هر کاری که از دستشان برمی آمد دریغ نکنند. براین پایه بود که در جنبشهای بزرگ ملی مثل انقلاب مشروطیت، نهضت ملی کردن صنعت نفت و یا انقلاب بهمن ۵۷ اتحاد طبقات شکل می گرفت وغالبا تا نیل به پیروزی سیاسی پایدار می ماند. ازآن پس بود که تفاوت هدف واختلاف مشی بین گروهها به خاطررقابت‌های ایدیٔولوژی یا اختلاف و تضاد منافع اقتصادی پدید می امد، وچون به جای رفع تعارض ها از طریق گفت وگوی منطقی و شیوه های مسالمت آمیز ودموکراتیک غالبا به تقابل وستیزبایکدیگر می پرداختند، دیر یا زود صف متحدشان فرو می پاشید.

🔸 در نتیجه نیروهای مادی وفکری و اجتماعی شان به جای تمرکز در جهت پایه ریزی وتقویت روابط وسامانی نو بر پایه خیر عموم، مصروف خنثی کردن اثر وجودی و حذف رقبای سیاسی و ایدیٔولوژیک می گشت. ضمن آن که برخلاف تصورپیروان برخی نحله های فکری سیاسی، بروزجدال وستیزبین گروهها و قشرهای مختلف اجتماعی درایران صرفا ناشی از تضاد طبقاتی و یا رقابت های سیاسی وایدیٔولوژیک نبوده است؛ بلکه عامل تکثر وتنوع قومی،فرهنگی وزبانی و مذهبی در زمینه ای از پراکندگی جغرافیایی نیزاز دیر بازمردم ایران را درون شبکه ای از گروه بندی های هویتی رنگارنگ در قالب انواعی از نهادهای مدنی، انجمن های صنفی ومحله‌ای یا قومی وزبانی ومذهبی جای داده است که در عین همبستگی در ذیل هویت واحد وفراگیرِ «ایرانی یکتا پرست»، از یکدیگر متمایز بوده اند. تمایزی که در شرایط عادی که جامعه از تعادل وثبات و عدالت مداری نسبی برخورداراست، ویا همگان در برابر تجاوز قدرتهای بیگانه و یا ستم وزورگویی و بی‌عدالتی حکومت های استبدادی مرکزی به مقابله می پردازند، به اتحاد ، همبستگی وهمزیستی مسالمت آمیزآنها خدشه ای وارد کند. تنها در خلال بحران ها ی اجتماعی، اقتصادی وسیاسی و زیر فشار تبعیض ها و محرومیت و ناامنی شدید است که این تفاوت های هویتی، قومی، فرهنگی ،زبانی ، مذهبی و محله ای مستعد تبدیل شدن به نزاع و خصومت می شوند و با وقوع یک حادثه اگرچه به ظاهر کم اهمیت، یا تحریک ومداخله از بیرون شعله ور می شوند.

▪️ شکاف مهم دیگری که هم مستقیما دربه شکست کشاندن این جنبش ها وانقلابات ایفای نقش می کند وهم زمینه فعال شدن دیگر گسل ها و بروز نزاع های هویتی را فراهم می سازد، ماهیت اقتصادی وسیاسی داشته ومعمولا یک‌طرف آن نیروهایی هستند که در نظام پیشین موقعیت اقتصادی و سیاسی ممتازی داشته اند و در همراهی با جنبش مردم نیز به حفظ وتقویت آن ها می اندیشند و در همین راستا عمل می کنند، در صف مقابل آنان فرودستان وبخش های مهمی از نیروهای فعال در جامعه مدنی قرار می گیرند که پیش ازاین از سلطه سیاسی و اقتصادی اجتماعی گروه وطبقه حاکم در تنگنا و محرومیت بسر برده اند به اضافه ی نیروهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی فعال در جامعه مدنی که تحت استیلای طبقه حاکم از همه ویا بخشی از حقوق سیاسی اجتماعی و منافع مادی خود محروم شده اند ونیز نیروهای فکری سیاسی آزادیخواه و برابری طلب که بنا بر ملاحظات وتعهدات فکری ویا اخلاقی و انسانی خود را ملزم به حمایت از توده های محروم در مبارزه بر ضد تبعیض و بی عدالتی می دانند. شکل دیگرجدال بین گروههایی است که برای کسب برتری واستیلای (هژمونی) سیاسی وایدیٔولوژیک باهم در رقابت وستیزقرار می گیرند....

متن کامل :
https://bit.ly/3sH2Ptz

#ایران_فردا
#حبیب‌الله_پیمان
#ارزیابی_وضعیت_سیاسی_ایران



https://t.me/iranfardamag

🔴 ارزیابی وضعیت جامعه‌ی سیاسی ایران ـ بخش دوم
🔷 در گفتگوی حبیب‌الله پیمان با ایران فردا


@iranfardamag

🔸"زمان حال سایه ای از گذشته است. هیچ کس از ما توانایی فرار از گذشته را نداریم. تنها شجاعت رو در رو شدن با گذشته است که امکان رهایی از آن را به ما می‌دهد."

▪️در بخش اول در رابطه با ارزیابی های مختلف از جنبش های اجتماعی ، اهداف و مجموعه مطالباتی که این جنبشها دنبال می کردند همچنین تمرکز و تصلب قدرت متمرکز که حاضر به کمترین مشارکت سایر نیروها در ساختارهای سیاسی و اقتصادی و ... نبودند و چگونگی عقیم ماندن تلاشهای جریانهای روشنفکری در ممانعت از تصلب اندیشه دینی و تمرکز قدرت پادشاهی گفتگو شد در بخش دوم به کارگزاران جنبش‌های اجتماعی از مشروطه تا انقلاب 57 ، گروهبندی‌ها و تشکل‌یابی‌های افراد و نیروهای اجتماعی و چگونگی رویکرد آنان نسبت به تحولات انقلابی و قدرت سیاسی پرداخته خواهد شد .

✅ عوامل موثر شکست جنبش های سده اخیر و ناکامی در نیل به آرمانهای رهایی بخش جامعه را در چه بنیانهایی می توان جستجو کرد؟

🔸پیمان: در مورد نیروهای کارگزار درجنبش‌های اجتماعی از مشروطه تا انقلاب بهمن۵۷ ، توجه به این نکته لازم است که آن گونه که در جوامع پیشرفته صنعتی می توان طرز آرایش نیروهای اجتماعی را درچارچوب ساختار طبقات متمایزاقتصادی تبیین کرد در جامعه ما این کار بدون برخورد با دشواری امکان پذیر نیست. تا پیش از انقلاب مشروطه، گروه بندی و تشکل یابی افراد ونیروهای اجتماعی بیشتر در چارچوب تمایزات قومی قبیله ای، زبانی فرهنگی، مذهبی، صنفی و محله ای انجام می گرفت. تمایزات طبقاتی در درون این همبستگی ها تا حدود زیادی رنگ می باخت. بااین حال، تقسیم بندی کلان مردم به طبقات کاملا متمایز خاندان شاهان واعیان وابسته به دربار، طبقه اشراف ( شامل زمین داران بزرگ و وتیول‌داران، رؤسای ایلات وصاحب منصبان عالیرتبه نظامی ودیوانسالاری و بازرگانان درجه اول وفقها ومجتهدین (طراز اول)، طبقه متوسط ( شامل تجار و کسبه و پیشه وران،) و طبقات فرودست ( شامل کارگران، کشاورزان و دیگراقشار خرده پا). بااین حال مشارکت مردم در جنبش های سیاسی اجتماعی بیشتر از طریق عضویت در شبکه ای از گروه بندی های صنفی، قومی، زبانی ،فرهنگی، مذهبی و محله ای صورت می گرفت تا تشکل ها واحزابی با ماهیت متمایز طبقاتی.

▪️در انقلاب مشروطیت روحانیون و روشنفکران و دانشگاهیان، تجارمتوسط وپیشه وران،(بورژوازی ملی)، کارکنان دولتی وخدمات خصوصی، کارگران، توده های فرودست وحاشیه نشین شهری وتاحدودی کشاورزان و لایه هایی از طبقه حاکم واشرافی صاحب قدرت. گروههای نخبه ی حامی تغییر، اعم از اعیان و رؤسای ایلات و یا روحانیون و روشنفکران ـ هرچند به دلایل متفاوت ـ غالبا نسبت به تحول انقلابی رویکردی دوگانه دارند؛ تا استبداد پابرجاست همبستگی وهمراهی با توده ها و انجمن های آزادیخواه را حفظ می کنند، بعدازآن مسیرشان ازهم جدا می شود، در کل عده ای به راه وآرمان انقلاب وفادار می مانند، گروهی راه نفاق پیش می گیرند؛ در حالی که تظاهر به طرفداری از خواسته های عمومی می کنند در باطن ودر عمل اغراض ومنافع شخصی ویا گروهی وطبقاتی خود را پی می گیرند. و تعدادی هم عهد شکنی کرده در نیمه راه به انقلاب پشت می کنند و مرتکب خیانت می شوند. بسیاری به انگیزه های مختلف؛ منافع شخصی و طبقاتی، دلایل و یا تعصبات ایدیٔولوژیک و عده ای هم به خاطر تمایلات شخصی و یا فرقه ای برتری جویانه، رودر روی یکدیگر قرار می گیرند. لذا نباید این افراد را از نظر سطح و رتبه در یک ردیف قرار داد.

✅ فقها با قدرت مستقر و جنبشهای اجتماعی چون مشروطه در دوران معاصر چگونه مواجهه یافتند؟

🔸پیمان: فقهای شیعه از زمان غیبت به این طرف به رویه امامان (از بعداز شهادت امام حسین)، مبنی بر امتناع از خروج علیه حکام جور به منظور تکیه زدن بر کرسی خلافت عمل کردند. واز فرصت های مساعدی که برای تحقق این منظور ـ ازجمله دردوره حکومت آل بویه ـ برایشان پیش آمد آگاهانه صرفنظرکرده از آن رویه عدول ننمودند. پیشتر، امام صادق پیشنهاد عباسیان را برای پذیرش رهبری قیام علیه بنی امیه و مقام خلافت بعداز آن را نپذیرفت. و خود نیز مستقلا و به رغم درخواست های مصرانه یاران از قیام مسلحانه که از سوی دیگر گروههای شیعه شرط احراز صلاحیت امامت اعلام شده بود سرباز زدند. زیرا روشن بود که تحت آن شرایط مقام خلافت بدون اثبات برتری در اعمال خشونت و کسب پیروزی در جنگی بی رحمانه و پرهزینه و غلبه بر خیلی از رقبای مسلح مقبول عامه شیعیان قرار نمی گرفت.....

متن کامل :

https://bit.ly/3SOjOVl

#ایران_فردا
#حبیب‌الله_پیمان
#ارزیابی_وضعیت_سیاسی_ایران

https://t.me/iranfardamag

🔴 ارزیابی وضعیت جامعه‌ی سیاسی ایران – بخش سوم
🔷 در گفتگوی حبیب‌الله پیمان با ایران فردا

@iranfardamag

✅ شما ساز و کار ورود روحانیت به قدرت سیاسی و تاثیرگذاری در مناسبات سیاسی را بیان کردید. چرا روشنفکران نتوانستند در مقابله با این دو نیروی پرقدرت یعنی روحانیت و سلطنت موفق باشند؟ در زمان قاجاریه روحانیت توسط دربار کنترل شد اما بعد از مشروطه و سقوط قاجاریه روحانیت قدرت سیاسی را هم به دست گرفت.

🔻پیمان: در مورد روشنفکران باید گفت این‌ها نقش مهمی داشتند که تضادها و مشکلات اجتماعی و مطالبات مردم را در قالب مفاهیم مشخصی که هم می‌تواند راه نقد حکومت استبدادی قرار بگیرد و هم پایه برنامه نظامی جایگزین باشد در آوردند. در عرصه عمومی هم در بالابردن سطح آگاهی جامعه موثر بودند. حتماً باید به نقش انجمن‌ها اشاره کرد که تصور نشود روشنفکران به تنهایی امر روشنگری را پیش بردند. اما در مورد آنچه روشنفکران را به درگیری‌های فرساینده کشاند که هم خودشان و هم دولت ملی را تضعیف کرد و باعث توقف فرآیند جنبش مشروطه و سایر جنبش‌ها تا به امروز شده که حتی زمینه بازگشت استبداد را هم فراهم کردند، به چند عامل اشاره خواهم کرد.

▪️ در گذاردورانی، عوامل ساختاری، فرهنگی، و انسانی نقش اساسی دارند، برخی از این عوامل، بازمانده از تحولات اجتماعی تاریخی پیشین اند که آشکار و پنهان در بطن فرهنگ جامعه و یا ساختارهای اجتماعی واقتصادی ادامه حیات می دهند. شناسایی و تلاش در کنترل، تغییر ویا بکارگیری آنها از وظایف نیروهای مردمی انقلاب بویژه روشنفکران است. همچنین موانعی هم وجود دارد که از طریق همان ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و سنت‌ها عمل می کنند وکنش های فردی و یا جمعی مردم را زیر تاثیر می‌گیرند. شناسایی هردو دسته عوامل مساعد کننده و بازدارنده از فرایندهای رهایی و توسعه که فقط در پرتو خودآگاهی تاریخی ممکن است، امری ضروری است. روشنفکران باید هردوی اینها به درستی بشناسند و بتوانند عوامل تسهیل کننده تاریخی را به کار بگیرند و تقویت کنند و موانع را هم خنثی نمایند. لازمه این کار خودآگاهی تاریخی است که از ویژگیهای پایدار سرشت، خلقیات و انگیزه های جمعی ایرانیان در مواجهه با بحران هایی است که هستی اجتماعی شان را به چالش می کشند. به اضافه آگاهی از ماهیت و چگونگی عمل نیروهای محرکه مادی ومعنوی تحولات تکاملی جامعه ایران، که به شناخت عوامل اصلی ماندگاری مردم ایران و تداوم فرهنگی سرزمینی و بقای موجودیت فرهنگی تاریخی شان کمک می کند.

🔻اینکه چگونه طی سه هزار سال از از بحران های متوالی با حفظ هویت و موجودیت انسانی فرهنگی(مادی و معنوی) خود عبور کنند. اولین ضعف کارگزاران ما ضعف در آگاهی تاریخی است. آگاهی تاریخی نه فقط به این معنا که سلسله حکومت‌ها چه بودند بلکه خودآگاهی به این که چه تحولاتی در جامعه ما رخ داده و چه آثاری در زندگی و رفتار مردم ما در وضعیت امروز، شکاف‌های اجتماعی فرهنگی و سیاسی و بازتولید خودکامگی و رکود فرهنگی داشته است. چرا بعد از دوره شکوفایی سه چهار قرن اول هجری دوره رکود شروع شد و دیگر نتوانستیم تا مشروطه به خودمان بیاییم و هنوز هم از آثار آن رکود سر بلند نکرده ایم. بطورمثال به دوره وشرایطی بیندیشیم که درآن مردم ایران درگیر دو جنگ ناخواسته با روسیه تزاری و شکست‌های سنگین ودردناک گشتند. در چهارچوب سنت انجمادیافته و چرخش دایره‌ای قدرت، ساختارها ثابت می ماندند و فقط نام حکومت‌ها عوض می‌شدند. این دور وجابه جایی ابدی تصور می شد. بی خبری از ماهیت تحولاتی که در مغرب زمین در حال رخ دادن بود، اجازه آگاه شدن از وضعیت رکود وانحطاطی که کشور را به سوی اضمحلال پیش می راند نمی داد. ارتباط ما بیشتر با جوامعی بود که به لحاظ پشتوانه فرهنگی وتمدنی و قدرت نظامی واقتصادی اغلب ضعیف تراز ایران بودند،این برتری صوری حاکمان را درارزیابی میزان قدرتمندی خود متوهم می کرد و در غفلت از وضعیت واقعی خویش بیشتر فرومی برد. ظاهرا ضربه ای سخت و سهمگین درحد واندازه شکست‌ مصیبت بار از ارتش روسیه لازم بود تا از آن خواب سنگین بیدار شوند. عباس میرزا ولیعهدوفرمانده سپاهیان ایرانی ناباورانه می پرسید؛ با این همه قدرت و فداکاری سربازان مان چرا باید شکست بخوریم؟ این سؤال نشانه ی آغاز بیداری از خواب غفلت بود....



متن کامل:

https://bit.ly/3DRebli

#ایران_فردا
#حبیب‌الله_پیمان
#ارزیابی_وضعیت_سیاسی_ایران



https://t.me/iranfardamag

🔴 ارزیابی وضعیت جامعه‌ی سیاسی ایران – بخش چهارم
🔷 در گفتگوی حبیب‌الله پیمان با ایران فردا

@iranfardamag

✅چگونگی پیوند جریان روشنفکری با بدنه جنبش‌های اجتماعی همواره یکی از معضلات اساسی جریانهای روشنفکری در هر دوره ای بوده است . خود شما یکی از چهره های شناخته شده در انقلاب 57 بودید و تجربه کلانی را از سر گذرانده اید . از زمان مصدق به این سو شاهد آن بوده ایم که رهبران و مرجعیت‌های سیاسی بزرگ ظهور کرده و گروه‌های مختلف اجتماعی را با خودشان همراه می‌کنند. اما امروز این مرجعیت‌های سیاسی از بین رفته اند آیا مدل انجمن‌های مشروطه می‌تواند به عنوان تجربه تاریخی موفق مدنظر قرار بگیرد. آیا ما دوباره به عصر مشروطه برگشته ایم و باید دوباره انجمن‌های مردمی شکل بگیرند تا مطالبات شان را پیش ببرند؟ آیا عصر رهبران سیاسی کلاسیک سپری شده است؟

🔺 پیمان: در جوامع زیر سلطه حکومت های اقتدارگرا و دموکراسی های نیم بند وضعیف، شخصیت ها و احزاب وگروههای مرجع پیوسته در معرض سرکوب قرار دارند. نیروهای فعال در جامعه به دلیل فقدان نهادهای ریشه دارو پرقدرت صنفی واجتماعی صورتی توده وار و ذره ای دارند و چون فاقد هرنوع همبستگی پایدارند، جز به صورت پرخاش واعتراضات خشمگینانه وآشوب های زود گذر قادر به دفاع سازمان یافته و دراز مدت از حقوق خود نیستند. آنها زیر ضربات سرکوب بسان باران های تند بهاری همانگونه که دفعتا و گاه دراثر وقوع حادثه ای ظاهرا کم اهمیت ناگهان سیل آسا جاری می شوند، به همان سرعت نیز فروکش کرده و از صحنه محو می شوند. دراین موارد از مراجع سیاسی واجتماعی فاقد پایگاه وریشه در بطن جامعه کاری ساخته نیست اعتبار گروه هایی مرجع برآمده از پیوند های معنوی وارتباطات چهره به چهره یا زاده تعامل خلاق در بستر عمل اجتماعی و فکری دردرون فضاهای ویژه زیست وکار وتولیدِ ارزش های مادی ومعنوی است.

🔹وقتی همبستگی های خودآگاهانه بین افراد وجود ندارد، جامعه حالت منفرد وذره ای شده و روابط مکانیکی پیدا می کند . ناگزیر برای مقابله با مخاطرات نیاز به رهبران وسرکردگانی پرقدرت وترسناک ـ برای دشمنان ـ و پر جاذبه ـ برای پیروان ـ دارند که با یک فراخوان زیر پرچمشان جمع شوند. درجوامع قبائلی که به دلیل شرایط سخت اقلیمی و رقابت و ستیز دایمی برای کنترل منابع محدود آب و اراضی قابل کشت در ناامنی دائمی و جنگ بسر می برند، رؤسای پر جاذبه و سنت های نیرومند قبیله ای در ایجاد همبستگی و صیانت از موجودیت گروه نقش حیاتی دارند. در جوامع مدرن ودر جنبش های اجتماعی جدید این نوع رهبری و مرجعیت های سنتی با جاذبیت های شخصی(کاریز ماتیک)، چندان کارسازنیستد. درموقعیت های لحظه ای قادر به بسیج اقشاری از مردم هستند ولی به ندرت می توانند همبستگی پایداری ایجاد کرده مبارزه ای دشوار طولانی مدت را به پیروزی برسانند. افزون برآن که وابستگی وعدم استقلال فکری وعاطفی افراد به این دست رهبران مانع ازآن می شود که بروز خطا وانحراف را در تصمیمات ورهنمود ها وفرامین شان به موقع تشخیص داده مورد سؤال وانتقاد قرار دهند، چه رسد به این که قادر باشند با استقلال و بااتکاء به توامندی ها وخرد جمعی خود راه دشوار وپر حادثه و ناهموار گذار به سامان سیاسی اجتماعی مطلوب وجدید را بدون انحراف واعوجاج باسلامت طی کنند.....



متن کامل :
https://bit.ly/3gR8Z7I

#ایران_فردا
#حبیب‌الله_پیمان
#ارزیابی_وضعیت_سیاسی_ایران


https://t.me/iranfardamag

جلسه قرآن ادامه معاد ۲۱ مهر ماه ۱۴۰۱