#آداب_رسوم_نایین_قدیم
.
روزگاری تنور گرم بود خمیر ور امده از خمیر ترش و دستان مهربان مادران و پخت نان...
اکبر اخوندی
@naein_nameh

‍ خانه تاریخی علوی نائین

اين خانه واقع در بافت تاريخی شهر نائين و در محله باب المسجد جنب قديمی ترين بنای تاريخی شهر نائين يعنی نارين قلعه واقع شده است .

بنای تاريخی خانه علوی ازنظر معماری بسيار حائز اهميت بوده ازاجزاء مختلفی از جمله سردر بسيار زيبا و بلند كه بربالای آن سه برج مدوركوچك قرارداشته و جنبه تزئينی دارد ساخته شده است.درقسمت پائين سردر, پيشطاق بسيار زيبا كه با رسمی بندی شمشه ای با گچ ساخته شده ديده مي شود بعد از عبور از ورودی و پيشطاق به هشتی زيبا و بزرگی بر می خوريم كه سقف آن نيز باشمشه گچ و سيم گل به صورت رسمی بندی تزئين گرديده است .

هشتی خانه بوسيله دالانی باحياط ارتباط يافته است .ازقسمتهای ديگر اين بنا، حياط به صورت چهارضلعی در مركز بوده كه فضاهای معماری در چهارجهت آن قراردارد در وسط حياط گودال باغچه ای جهت دسترسی به آب قنات ساخته شده است كه در دو گوشه شمال غربی و جنوب شرقی كانالهای قنات مشهود است. دورتادور گودال باغچه را غلامگردش يا مردگرد احاطه نموده در جبهه غربی بنا ايوانی بلند در وسط قرار داشته و در دو طرف اتاقی در دوطبقه به صورت سه دری ساخته شده است كه مهمترين قسمت بنا را شامل می شود در روبروی اين جبهه اتاق پنج دری قرار داشته و در دوجبهه شمالی و جنوبی اتاقهای سه دری وجود دارد.
ساخت كلی بنا براساس شكل ساختمان و نوع معماری احتمالا” متعلق به دوره صفوی بوده وليكن در دوره های بعدی الحاقاتی داشته است .
در پشت ساختمان اصلی فضاهای خدماتی به عنوان مطبخ , حمام , بهاربند ساخته شده است .
در حال حاضر خانه مذكور متروكه بوده و به تعميرات زياد و همت والای مسئولین نيازدارد.
تزئينات بنا محدود به سه برج تزئينی بالای سردر ورودی رسمی بنديهای پيشطاق ,هشتی و ايوان بلند و سيم گلهای موجود در نماهای داخلی ساختمان می باشد.

👈اینستاگرام، https://Instagram.com/naeene_ma

#بنای_تاریخی
#نائین_ما

@Naeene_Ma

#معرفی_کتاب
.
اثر جدید جناب آقای رسول زمانی نایینی که انتشارات مگستان در سال جاری و تیراژ هزار نسخه چاپ نموده است.موضوع کتاب شناخت هستی است"هستی هم تصادف است، هم سرنوشت"
افراد خلاق ، آدم های جستجو گری هستند که مرتب به سمت اهداف شناخته نشده حرکتی جسورانه دارند.
@naein_nameh

#آموزش_گویش_نایینی
.


بند پنجم مثنوی "یادش بخیر "سروده جناب اقا سید رضا مرتضوی با صدای فرزندشان

از گیاه و گُل ایگیر و یوشنایَه/
تا خواصّی سرگینی خِری مایَه/
توتولی و تک تکو یی هِمسایَه/
گوچی و لیجین و یَه یی پیسایه/
اًوُمی بَس وِر چَقو یادُش بخیر/


   5🌺🌺🌺🌺


ایگیر =  بگیر
یوشنایَه = جوشانده
سرگینی خِری مایَه = پِهِن ماده الاغ که در زبان نایینی ماچه خر هم گفته می شود، (عنبر نسارا که برای آن خواص درمانی فراوانی ذکر شده است)
توتولی = تبخال
تک تکو = کوبه در
(برای رفع درد و بهبود تبخال توصیه می شد که محل تبخال ، که معمولا اطراف لب و دهان بود را مخصوصا صبح های زود به کوبه در بمالند)
گوچی = زگیل
لیجین = لجن
یَه = جو
پیسایَه = پوسیده
(برای درمان زگیل  مشتی جو را در پارچه ای پیچیده و چند روز در زیر لجن می گذاشتند و بعد از پوسیدن روی زگیل گذاشته و پارچه پیچ می کردند)
اُو = آب
بَس = زدن
اُومی بَس =  به آب می زدیم
وِر = بر
چَقو = چاقو
آب به چاقو زدن ؛ برای رفع ترس اب ریخته شده به چاقو را شخص وحشت زده میخوراندند.

#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh

#سخن_روز
.
گفتمش دل به خم زلف تو در قید بماند
گفت دیوانه همان بِه که مُقیّد باشد

#وحشی_بافقی
@naein_nameh

🔊 روایت سید مهدی شجاعی از زندگی و مرگ جانسوز سید عباس معروفی در غربت و تنهایی

عباس نرفته بود که بماند ...

@dolatebahar

#حومه_نایین
#حکایت
.

شیخ کجان
مرحوم شیخ غلامحسین فردوسی (شیخ کجان )که مجتهدی عالم و بسیار مردمی بود در مقابل ادعای درویش کوچک علی که مردم در هنگام موعظه و روضه خوانی  چندان توجهی ندارند، مخالفت نمود، در نتیجه بین آن دو نفر جهت اثبات مدعای درویش قراری
گذاشته شد.درویش بر پله اول منبر و شیخ در پایین منبر مستقر و مسجد در تصرف مستمعین و مردم عادی است. درویش کوچک علی 
ابتدا اشعاری زیبا با صدای خوش در مدح آل رسول خوانده و در ادامه مطلب کم کم به روضه خوانی میپردازد و در ضمن روضه که با صدای محزون همراه بوده چنین میگوید:
در مجلس ما دختر رعنای کمر باریک است
یک بوسه بده کنج دلم تاریک است
عوام الناس به عادت همیشگی با گریه و شیون و در خیال مصیبت های آل الله به گریه مشغول اما شیخ سر در زیر عبا نموده و به شدت میخندید.
حکایات بسیاری از مراجعات دینی و اختلافات مالی و دعواهای خانوادگی نقل شده که شیخ کجان با محبت و تشخیص درست رفع و رجوع نموده است. خدایش رحمت کند.
تصویر از جناب آقای غفرانی
@naein_nameh

#سخن_روز
.

زهر دارد در درون، دنیا چو مار
گرچه بینی ظاهرش نقش و نگار

( عطار، ق ۶، پندنامه، ص ۲۱ )
@naein_nameh

#آموزش_گویش_نایینی
.

بند ششم مسمط زیبای "یادش بخیر سروده جناب اقا سید رضا مرتضوی با صدای فرزند گرامیشان


تودوری و کوکونار و نُم نَبِر/
درمونی پاکیچَه بیو و وا و صِئر/
گرچه دوُوا بی ولیکن الحَذِر/
یعنی گُو ، احمد لَکِر دسُش نَکِر/
دی نصیحتی ماجون یادُش بخیر/


6🌺🌺🌺🌺


تودوری (توتوری)= خشخاش
کوکونار = کوکنار ، کپسول یا کاسبرگ گیاه خشخاش که با خراشیدن آن شیرآبه سفیدرنگی بدست می‌آید که با خشک کردن آن (آب آن گرفته شود) ماده‌ای قهوه‌ای رنگ به نام تریاک حاصل می‌شود.
نُم نَبِر = اسمش را نبر،کنایه از آنچه که در ذِکر نام آن نیز باید اکراه داشت ( منع شده ) ، در اینجا هدف تریاک است
پاکیچَه = اسهال
وا = باد، در اینجا بیماری ، حالتی که به نظر اطبای قدیم در داخل بدن حاصل و سبب صرع ، درد و قولِنج .... می شد
صِئر = غش ، صرع
بی = بود
نَکِر = نکن
احمد لَکِر دسُش نَکِر = بر حذر داشتن ،این تمثیل کنایه برای اعلام خطر در خصوص چیزی یا کاری گفته می شود
نصیحتی = نصیحتِ
ماجو ، ماجون = مادربزرگ


#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh

بمناسبت روز زمین..
وطن چون ناموس و زمین و خاکش گرامی است..
چنین نقشی است برای مادر در زندگانی

استاد اکبر آخوندی
@naein_nameh

#مشاهیر_نایین
.
باقر خان پیرنیا
فرزند مرحوم معاضدالسطنه
او در دانشگاه تهران تحصیل و از مشاغل مهم او ابتدا چهار سال استاندار فارس و سپس چهار سال استاندار خراسان و نایب التولیه آستان قدس بود
باقر پیرنیا خوشنام‌ از فارس‌ رفت‌ و این‌ سعادتی‌ است‌ که‌ نصیب‌ منوچهر پیروز و استانداران‌ بعدی‌ نگردید؛ برخلاف‌ اینکه‌ پیرنیا در دورانی‌ حساس‌ و بحرانی‌ به‌ استان‌ فارس‌ اعزام‌ شد. پیرنیا وارث‌ استانداری‌ خشن‌ و فاسد به‌ نام‌ سپهبد کریم‌ ورهرام‌ بود. سیمای‌ این‌ دو به‌ کلی‌ متفاوت‌ بود و شاید همین‌ تمایز فاحش‌ به‌ پیرنیا جلوه‌ بیشتری‌ می‌بخشید. پیرنیا درست‌ می‌گوید. بدون‌ تردید خوشرویی‌ و حسن‌ سلوک‌ او مرهمی‌ بر جراحات‌ عمیقی‌ بود که‌ سپهبد ورهرام‌ و سپهبد بهرام‌ آریانا (ارتشبد بعدی)، فرمانده‌ نیروی‌ جنوب‌ بر پیکر فارس‌ وارد آوردند.

مجله فکاهی معروف"توفیق" در زمان استانداری او در فارس
یک آگهی استخدام به شکلی طنز چاپ کرده بود . آگهی چنین بود:
استانداری فارس کارمند استخدام می کند . اما در دایره ای دور اگهی نوشته بود ، نایینی ، نایینی، نایینی،نایینی........

@naein_nameh

#سخن_روز
.
جدای از محتوی سنگین و ثقیل رباعی که مخصوص سروده های خیام است، سه بار استفاده از کلمه "آرند " نام زادگاه نگارنده برایم مشوقی بود.
@naein_nameh

#آموزش_گویش_نایینی
.


قسمت هفتم مسمط "یادش_بخیر"سروده اقا سید رضا مرتضوی با صدای فرزند گرامی ایشان

هیمِه چی از روس و هند و چین نَبی/
بالا شوی بی سَرت و بی هُرچین نَبی/
تُمُّنی قِر کِمتر از پاچین نَبی/
خُل وِ سِری قالیی نایین نَبی/
گیلیمی هولُک آمو یادُش بخیر/


7🌺🌺🌺🌺


هیمِه چی  = همه چیز
نَبی = نبود
.بالا شُی = بالا رفتن ، (ترقی و پیشرفت کردن)
سَرت = نردبان
هُرچین(اُرچِن)= راه پله
تُمُّنی قِر = نوعی شلوار زنانه با چین زیاد و شبیه دامن
پاچین = نوعی پیراهن زنانه یا دامن که دارای چین های فراوان و معمولا گل دار بود
کل مصرع اشاره دارد به ضرب‌المثل کهر از کبود کمتر نیست
خُل = خاکستر
خُل وِ سِر = اصطلاحی است مثل خاک بر سر ولی زننده تر
هولُک آمو ( هامون آباد ) = نام روستایی است در غرب شهرستان نایین بین آرند و ورپا که در آنجا گلیم جُلی را خوب می بافتند

#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh

ارگ قورتان، بنای عظیم خشتی ایران

🔹ارگ قورتان در اصفهان تنهای قلعه‌ای است که مسکونی قلمداد می‌شود و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
🔹این قلعه که در حدود ۱۰۰۰ سال قدمت دارد و قدمت آن به قرن چهارم هجری و به دوره حاکمیت دیلمیان می‌رسد.

اخبار اصفهان در تلگرام👇
@akhbareisfahan

عکسی از سفر تاریخی ملکه الیزابت دوم به اصفهان در ۱۳ اسفند ۱۳۳۹. او پس از بازگشت به لندن گفت «پس از چهارصد سال من نخستین پادشاه انگلیس بودم که به ایران رفتم.»
در درازنای تاریخ جز ملکه الیزابت دوم پادشاه انگلستان که هفتاد سال پادشاهی کرد، شاپور دوم پادشاه ساسانی از سال ۳۰۹ تا سال ۳۷۹ میلادی به مدت هفتاد سال به تخت سلطنت نشست.
@naein_nameh

#آموزش_گویش_نایینی
.
بند هشتم از مسمط زیبا از اقا سید رضا مرتضوی


(ویژه کجان و کجانی ها)

وَختی گو محصولی نابی مهریجُن/
خشت مالی،خُی گِلی لایی گالَ خُن/
گُندوج و دیرَوش بیو نخ و سوُجُن/
یعنی گُو سِنگی کوُجُن یوُزُی کوُجُن/
سِر بیلِندیی هُمو یادُش بخیر/


🌺🌺🌺🌺

در این قسمت بیشتر به کجان و ضرب‌المثل نایینی معروف که مربوط به کجان است پرداخته شده

مهریجُن یا مهریجان = نام یکی از مزارع اطراف کجان است ، این نام که معرب مهرگان است برای ایرانیان آشنا و بسیاری از روستاها ،آبادی ها و مزارع از این نام با مسما برخوردار هستند
گِل لا  = گل رس
گالَ ، گاله = گود ، گودال ، چاله
گالَ خُن ، گالَ خون  = نام محل ، گودالی در نزدیکی کجان که از خاک مرغوب آن برای درست کردن گل و خشت استفاده می شد
گُندوج  = جوالدوز ، سوزنی بزرگ که برای زدنِ بخیه های درشت مورد استفاده قرار می گیرد
دیرَوش = درفش ، در اینجا ابزاری برای سوراخ کردن و بخیه زدن ، معمولا برای پینه دوزی و گیوه  دوزی
سوُجُن = سوزن
کوُجُن  ، کوجون = کجان
یوُز = گردو
هُمو = نام مکانی بسیار قدیمی در کجان ، یکی از ملک های کجان نزدیک وندیش


#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh

#مثل_حکم_نایینی
.
"عاروس پیسندی زوماش وابوی"
عروس را باید داماد بپسندد
کنایه از عدم دخالت غیر منطقی و بیجا برای ازدواج جوانان
.
"عاروس از وِسگی جوهونو، آوِله اش جی بِر اُمیه"
عروس از بس زیباست ، ابله اش هم در آمده
کنایه از زشت بودن طرف
.
"عاروس نازُشو و جهازُش"
عروس نازش به جهازش است
برای عروس پر مدعایی که بخاطر جهیزیه زیاد به همسرش و دیگران فخر می فروشد.
.
"عاروسم چَلّه ای باهار اوزایه، دُتوم چَلی زیمسّون"
عروسم چله بهار می زاید و دخترم در زمستان
اصطلاحی برای اشاره به تبعیض و بی عدالتی
(امثال و حکم نایینی)
@naein_nameh

#سخن_روز
.
بدون شرح
@naein_nameh

#مشاهیر_نایین

.
رفیقای نایینی
میرزا رفیقا (نایینی الاصل یزدی المسکن)

تذکره نصرآبادی می نویسد:
رفیقا از ولایت نایین و از اولیاء بالا و پایین است. هرگز شاهبازی مثل او در هوای تجرید بال و پر نگشود و هیچگاه سیّاحی 
چون او بیابان تفرید و ارشاد نپیمود، از تازیانه ریاضت نفس را سرکوفته و بساط خاطر را از ما سوی الله به جاروب بی تعلّقی روفته، لطیفه های شورانگیزش نمکین و گفتگوهای شیرینش دلنشین بود.
در عالم معرفت همه کاره و در طریق حقیقت میانه رو و برکناره، به سبب وسعت مشرب با ترک و تاجیک اختلاطش چسبان و 
در بزم و یک رنگی قبول کافر و مسلمان و طبعش لطیف بود.
از اوست:
مریضی که در عشق تب می کند
علاجش دو عنّاب لب می کند
تو در فکر نازی و از هر طرف خط سبز روزی به شب می کند
و همچنین:
این قوم که در پناه ریش آمده اند
گرگند که در لباس میش آمده اند
برگشته از اسلام و به خویش آمده اند
پس رفته به این گمان که پیش آمده اند
این عارف گمنام که هم عصر میرزا رفیعا نایینی بوده (صفویه) و به دلیل مشابهت نامش در برخی متون با رفیعای نایینی یکی تلقی شده ،حال آن که مشرب میرزا رفیعا فلسفه و حکمت بوده است.
@naein_nameh

مارگیر مصدوم...
مارگیر از پرنده‌های بومی چوپونونه که البته اسم علمیشا بلد نیستم...
قیافش نازه. لاکن نوک تیز و خطرناکی داره، یهو زد تخم چشمتونا در انداخت...
این مارگیر قلم‌شکسته به خونه یکی همشهریا پناه برده که دوستان دنبال مداوای پای شکسته‌ش هستند.

🌸🍃🌸
🍃🌸
🌸

#آموزش_گویش_نایینی

.قسمت نهم


جولاهی و کار و کاشی، پس کُو شی؟
دَسَّه و یانَه توراشی، پس کُو شی؟/
اشتری بعبع و هاشی، پس کُو شی؟/
چَش وِرهی ایروُاشی، پس کُو شی/
اَرونَه و  لوکّچو  ، یادُش بخیر/





9🌺🌺🌺🌺


جولاهی (جولایی)= پارچه بافی ، بافندگی، نساجی
کار = دستگاه و لوازم بافندگی و آهار زنی
کاشی = هدف کاشی سنتی نایین است که شهرت و محبوبیت خاصی داشته ،  هنوز نمونه هایی از آن در بناهای قدیمی موجود است
دَسَه = دسته، در اینجا هدف دسته هاون است که انواع چوبی و سنگی دارد
یانَه = هاون
توراشی = تراشیدن ، سائیدن ، پرداخت کردن
یانَه توراشی = صنعت ساخت هاون
اشتر = شتر
اشتری بعبع = شتری که غلغل می کند ، شتر مست
اشتری بعبع ؛ کنایه هم هست و در خصوص افراد سر به هوا و بی تأمل و بی فکر بکار می رود

هاشی = بچه شتر تا یک سالگی را گویند.
چَش وِ رَه = چشم به راه ، منتظر
ایروا = آن روزها
ایروُاشی = آن روزها هستم
پس کُو شی = پس چه شد ؟

اَرونَه = شتر دو ساله ، بزرگترین شتر در گله شتران را اَرونَه ( آروانا )  گویند . در لهجه نایینی آسیاب را اَر می گویند که برای چرخاندن نوعی از آسیاب ، از این شتر استفاده می شد

یک نغمه ی بسیار زیبایی هم داریم که اغلب هنگام لالایی گفتن در ننو( نئَنی در گویش محلی ) زمزمه می شد که بیان آن چندان خالی از لطف نیست
لُو ْ  لُوْ   لُو  ْ لُو ْ ، اَرونَه
چیچیت بارُ ، ویشوُْنه
یَه مِنُش ماده تا گا تِم
گُوچَه زانَه ، شوما تِم

لوک = نام نوعی شتر کم موی بارکش است . (از فرهنگ لغات عامیانه ٔ جمال زاده ). خوانش بند نهم در پست بعدی



#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh