SOLIHLAR YO'LI

ҚУРБОНЛИК ҚИЛУВЧИ КИШИ СОЧ ВА ТИРНОҚЛАРИНИ ОЛАДИМИ?

Ҳар йили зулҳижжа ойининг кириши арафасида бир масала оғиздан оғизга кўчиб юради. Бу “Қурбонликни қасд қилган киши соч ва тирноқларини оладими, йўқми?” деган масаладир. Бу борада уламолар ўртасида уч хил қараш бор:

Биринчиси, қурбонлик қилувчига зулҳижжа ойи кириши билан то наҳр (қурбонлик) кунигача, яъни қурбонликни адо қилгунигача тирноқ ва сочини олиш ҳаром бўлади. Имом Аҳмад ибн Ҳанбал раҳимаҳуллоҳ шуни ихтиёр қилган. Бунга далил сифатида Умму Салама онамиз розияллоҳу анҳо Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилган ҳадиси келтирилади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Кимнинг қурбонликка аталган жонлиғи бўлса, зулҳижжа ойи кириши билан то қурбонлик қил(иб қон чиқар)магунича, сочидан ва тирноқларидан бирор нарсани олмасин”, дедилар (Имом Муслим ривояти). Бошқа ривоятда: “танасидан (бирор нарсани)” дейилган. Улар: “Бу ердаги наҳий-қайтариқ вожибни тақозо қилади. Шунга кўра, мазкур нарса (соч, тирноқ, тук)ларни тарк қилиш вожиб. Акс ҳолда, тақиқланган ишни қилган бўлади”, дейишади.

Иккинчи қараш имом Молик ва имом Шофеъий раҳимаҳумаллоҳга тегишли бўлиб, унга кўра, қурбонлик қилувчига соч олиб, тирноқларни қисқартириш макруҳ ҳисобланади. Улар ҳам юқоридаги Умму Салама онамизнинг ҳадисларини далил қилиб келтиришади:

“Кимнинг қурбонликка аталган жонлиғи бўлса, зулҳижжа ойи кириши билан то қурбонлик қил(иб қон чиқар)магунича, сочидан ва тирноқларидан бирор нарсани олмасин”, дедилар (Имом Муслим ривояти). Бироқ, улар бу ердаги наҳий-қайтариқни таҳримий эмас, танзиҳий деб эътибор қилишган.

Имом Суютий раҳимаҳуллоҳ айтади: “Ким қурбонлик қилмоқчи бўлса, у зулҳижжанинг аввалги ўн кунида соч ва тирноқларини олмайди. Бу тақиқ жумҳур уламолар наздида танзиҳни ифода этади. Бундай дейилишининг ҳикмати қурбонлиги эвазига дўзах ўтидан комил суратда (соч-тирноқларигача) озод бўлиши учундир”.

Учинчиси, қурбонлик қилувчига сочини олиш, тирноқларни қисқартиришнинг ҳеч қандай кароҳати йўқ, жоиздир. Савоб умидида уларни тарк қилиш мустаҳаб саналади. Бу имом Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳ қарашлари бўлиб, қуйидаги ҳадисни далил қиладилар:

Ойша розияллоҳу анҳо айтади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳадий (Ҳарамда қурбонлик қилишга аталган жонлиқ)ларига (махсус) белги-аломатларни боғлаганимдан кейин ҳадийларини (Абу Бакр розияллоҳу анҳуга қўшиб) Каъбага юбордилар. Одамлар (ҳаждан) қайтгунларича эркаклар учун ўз уйлари (муқимлик)да ҳалол бўлган ишлар (бадандаги туклар ва тирноқларни олиш, хушбўйликлар ишлатиш, тикилган кийим кийиш, аёлларга яқинлашиш ва ҳоказо)дан бирор нарса(дан Расулуллоҳ ўзларини тийиб турмадилар, яъни) у зотга ҳаром қилинмади” (Имом Бухорий ривояти). Бу ерда Умму Салама онамиз розияллоҳу анҳонинг ҳадисларидаги ман қилинган ишларнинг мубоҳ эканига далил бор. Қолаверса, ҳадис уламоларининг таржиҳига кўра, Ойша онамиздан қилинган ривоятнинг санади Умму Салама онамиз ривоятларидаги санаддан қувватли ва ишончли саналади.

Имом Таҳонавий раҳимаҳуллоҳ “Иълоус-сунан”да қуйидагиларни келтиради: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам қурбонликни ирода қилган кишини зулҳижжанинг аввалги ўн кунида соч ва тирноқларини олишдан қайтардилар. Бу қайтариқ бизнинг наздимизда авло (қилса яхши бўлади)нинг зиддига (яъни макруҳи танзиҳийга) ҳамл қилинади (йўйилади). Чунки Ойша розияллоҳу анҳонинг ҳадислари ҳам буни қўллаб-қувватлайди.

Имом Таҳовий раҳимаҳуллоҳ айтади: “Уламолардан бир гуруҳи Умму Салама розияллоҳу анҳонинг ҳадисларини олиб, унга эргашди ва уни асл, деб ҳисоблашди. Бошқа гуруҳи эса уларга хилоф қилиб, шундай дейишди: “(Зулҳижжанинг аввалги ўн кунида) соч ва тирноқларни олиш қурбонлик қилишни қасд қилганга ҳам, қилмаганга ҳам зарари йўқ”. Бу Абу Ҳанифа, Абу Юсуф ва Имом Муҳаммад раҳимаҳумуллоҳнинг қавлларидир”.

Хулоса қиладиган бўлсак, қурбонлик қилмоқчи бўлган кишилар зулҳижжанинг аввалги ўн кунида соч ва тирноқларини олмай туришлари мустаҳаб экан. Аммо оладиган бўлсалар ҳам уларга ҳеч қандай гуноҳ бўлмайди.

═══════ ❁✿❁ ═══════
🌐Манзилимиз: ➡️ @solihlar_yoli

532 views17:08