حیف که نمی‌گذارند!/ امیر پوریا



این سکانس، چکیده‌‌ی رفتار فیلم "مرد بازنده" محمدحسین مهدویان با عملکرد پلیس کشور (بخوانید نیروی انتظامی) در برابر افراد وصل به سیستم (بخوانید نهادهای امنیتی) است: به ظاهر اندکی انتقاد در دل خود دارد، پلیس کله‌شق را با روش‌های شخصی و تند و تیزش از بقیه جدا می‌کند و حتی ادعای آزادی دادن به جوان‌ها و مردم در حرفش شنیده می‌شود؛ اما در نهایت، بالادستی‌ها هستند که تعیین می‌کنند چه برملا شود و چه در خفا بماند. در این سکانس که به نظرم جذاب‌ترین بخش فیلم هم هست، کارت جناب سرهنگ (جواد عزتی) برگ برنده‌ و تعیین‌کننده است. همان طور که در پیگیری پرونده‌ی قتل هم این مقام امنیتی (بابک کریمی) است که حق وتو دارد.‌
برآیند این نوع نگاه، از "به رنگ ارغوان" حاتمی‌کیا تا فیلم‌های دیگر خود مهدویان، معمولاً همین است که به طور خلاصه بگویند کلیت مجموعه که نظام مقدس است و عاری از هر عیب و ایراد. مأموران زحمتکش و نیروهای صادق هم که در لایه‌های مختلف، فراوان‌اند. برای درک احوال مردم هم حاضر و کوشا هستند. مشکل فقط چند مهره‌ی خودرأی در بین رؤسای آنهاست که باعث می‌شود این مخلصین خدوم، گاهب کاری از پیش نبرند‌. برای همین، سرآخر این ما مردمیم که باید حس کنیم قدر این خدمتگزاران سختکوش را نمی‌دانیم و از این که جامعه‌‌ و سیستم، یکجا نمی‌گذارند قهرمان "به رنگ ارغوان" عاشق بشود یا قهرمان "مرد بازنده" زد و بندهای پشت پرده را رو کند، غم بخوریم. وگرنه خود اینها که طفلکی‌اند و هرگز حقی را ناحق نکرده‌اند و هیچ گاه نخواسته‌اند آداب ایدئولوژیک و زیستی خود را بر مردم تحمیل کنند!
پایان "مرد بازنده" که اسمش هم به طرز شگفت‌آوری نقض غرض و همسو با صفتی‌ست که بدمن فیلم به قهرمانش نسبت می‌دهد، درست مثل پایان "ماجرای نیمروز۲" عمل می‌کند: می‌خواهد نشان دهد که اگر می‌گذاشتند، این بچه‌ها عدالت مطلق را در جامعه برپا می‌کردند؛ اما حالا که نمی‌شود هم زیاد مشکلی نیست. چون عوضش امنیت داریم!

@amiropouria

‌
از چند روز پیش که پیتر بروک درگذشت، در بیشتر ارجاع‌های فارسی‌زبان، او را شبیه هنرمندی ترسیم کردند که تمام اهمیتش به گذر از ایران و همکاری با ایرانی‌ها برمی‌گشت. اگر هم کمی او را وسیع‌تر دیدند، به نقش مهمش در تئاتر جهان و بدعت‌هایی که گذاشت، اشاره‌ کردند.
اما کار بروک در سینما و سینمای مدرن هم کم‌بها نبود. بعد از فیلم اولش (یک موزیکال اپرایی)، فیلم دوم یعنی"مُدِراتو کانتابیله"را در ۱۹۶۰ از روی رمان مارگریت دوراس، از مهم‌ترین نویسندگان جریان رمان نوی فرانسه ساخت که برای من از دو جهت، فراموش‌نشدنی بود و ماند:
اول این که سال ۱۳۷۱، اولین سالی که برای تماشای فیلم‌های جشنواره فجر بدون صف و محدودیت، کارت مطبوعاتی داشتم، نسخه‌ی ۳۵ میلیمتری آن را بر پرده‌ی سینما دیدم ( در بخشی از جشنواره با عنوان عجیب "ریشه در باد" که فیلم‌هایی از فیلمسازان غیرفرانسوی در دل سینمای فرانسه را جمع کرده بودند و طبعاً تنها معیارش هم لباس‌های پوشیده، بوسه‌ها و آغوش‌های نه‌چندان پرشمار و نیاز به سانسور کم بود! از جمله همین فیلم که با وجود زمینه‌ی عاشقانه، حتی یک بوسه ندارد).
و دوم این که در نمایش رابطه‌ای به‌شدت عمیق و عاشقانه اما شکل‌نگرفته، فیلمی منحصربه‌فرد است. انگار کل رابطه، یک پدیده‌ی ذهنی‌ست بر مبنای فرض شکل‌گیری یک رابطه‌ی موازی همزمان با تأهل زن: اگر وارد این رابطه شوم چه می‌شود؟ کیفیتی ذهنی مانند این سکانس که یک تم پیانوی کاملاً "مدراتو کانتابیله" (ملایم و ملودیک) را از اعماق ذهن ژان مورو (برنده‌ی جایزه‌ی بهترین بازیگر زن فستيوال کن برای همین فیلم) بیرون می‌کشد و "تنهایی در میان جمع" را با تداعی تصویر مکان‌هایی که او در طول قدم زدن با مرد/ژان پل بلموندو دیده بود، همراه می‌کند. چه همان سال‌ها در فیلم "کسوف" آنتونیونی که آخرش دوربین به محل‌های احتمالی دیدار مونیکا ویتی و آلن دلون می‌رفت اما خودشان نمی‌رفتند، چه بعدها در مثلاً اپیزود وونگ کار-وای در فیلم "استخدام"
Hire
که مرد راننده‌ی بی‌ام‌دبلیو (کلایو اوون) وارد رابطه با زن متأهل (آدریانا لیما) نمی‌شد، بارها یاد فیلم پیتر بروک افتادم.

جایی از اواخر "مدراتو کانتابیله" که در اکران جهانی نامش "هفت روز، هفت شب" شد، بلموندو می‌گوید که هفت روز از دیدار او و زن می‌گذرد. ژان مورو اما او را تصحیح می‌کند: "هفت شب". آنها پیش از آن دیدار شبانه نداشتند. ولی برای زن، رابطه‌شان بيشتر در شب‌ها که پیش هم نبوده‌اند، طی شده: همچنان در ذهن، با فرض‌ها و فکرها که تمامی‌ ندارند.
@amiropouria

#پیتر_بروک #میکل_آنجلو_آنتونیونی #مارگریت_دوراس #مدراتو_کانتابیله

هر کس از دنیا می‌رود، اگر با او از نزدیک محاوره و مراوده‌ای داشته‌ام، به این رجوع می‌کنم که آیا از مرگ و چگونه مردن حرفی بین‌مان درگرفته بود؟ حتی اگر چنین مکالمه‌ای در کار نبوده باشد، اغلب به این فکر می‌کنم که آیا فرد ِ از دنیا رفته، هیچ احتمال می‌داده مرگش آن گونه که از دنیا رفته، رقم بخورد؟
این سکانس ِ فیلم ِ وسترن مهجور ولی بسیار عمیق "ساعت اسلحه" به شدت مرا درگیر همین فکر کرد. آدم هیچ تصور نمی‌کند در یک وسترن، ژانری که مرگ در آن فراوان رخ می‌دهد و معمولاً چندان پیچیدگی ِ تقدیری و مفهومی ندارد، چنین چیزی درباره‌ی مرگ، بشنود.
این وسترنی‌ست که جان استرجس در آن، ده سال بعد از فیلم مشهوترش "جدال در اوکی کورال"، باز سراغ وایت ارپ و داک هالیدی رفت تا به تعبیر خود، چیزی را که در آن فیلم طبق خواست تهیه‌کننده‌ها از واقعیت تاریخی دور بود، اصلاح کند.
اما برای من و امروز، این لحظه‌اش حسرتی عمری برمی‌انگیزد: چرا با پدرم در آن زمینه‌ای که اول این نوشته‌ی کوتاه گفتم، حرفی نزدم؟ چرا ازش در این مورد، حرف نکشیدم؟ آیا هیچ احتمال می‌داده مرگش آن گونه که ۱۸ سال پیش، در روزی به تاریخ ِ فردا رقم خورد، رقم بخورد؟
@amiropouria

در واکنش به بازداشت دو فیلمساز ایرانی، محمد رسول‌اف و مصطفی آل احمد، یادداشتی از امیر پوریا: اقدامات عبث، پایمردی‌های رو به افزایش و خشم مردمی و بین المللی

@amiropouria
متن در ادامه می‌آید 👇

این تکه از متن خبر دستگیری دو فیلمسازمان را که در خبرگزاری ایرنا، خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی منتشر شده، ببینید:
"محمد رسول‌اف و مصطفی آل احمد از مرتبطین با ضدانقلاب که در بحبوحه حادثه دلخراش متروپل آبادان اقدام به التهاب‌آفرینی و برهم زدن امنیت روانی جامعه کرده بودند با حکم دستگاه قضایی بازداشت شدند".
جمله‌ای که دلیل بازداشت آن دو را بیان می‌کند، فاقد استاندارد خبرنویسی و همراه با قضاوت نهایی‌ست.
همچنین، این توهم چهار و نیم دهه‌ای که مخالفت و اعتراض، به موجود موهوم و خارج‌نشینی موسوم به "ضدانقلاب" یا "معاند" برمی‌گردد، نه به رنج‌ها و سرکوب و نارضایتی مردم، در اولین برچسبی که این خبر به رسول‌اف و آل احمد می‌زند، جاری‌ست. توهمی که خودفریبی را دوست می‌دارد و انتخابش همان "امنیت روانی" کاذب توأم با بی‌خبری از شدت نارضایتی و خشم و یأس مردم است. مردمی مترصد کوچک‌ترین فرصت‌ها برای رهانیدن خود از زندگی در این جامعه و شرایط. مردمی که با هر اتفاق اینچنینی و بازداشت هر فرد معترض، او را بیشتر قدر دانستند.
این جلوه‌ی عجیب این گونه بازداشت‌هاست: در ابعاد سیاسی و امنیتی، بی‌حاصل‌اند؛ چون فقط محبوبیت بازداشت‌شدگان را بابت پایمردی‌شان در اعتراض، افزایش می‌دهند. در ابعاد فردی و اجتماعی، زیان‌بارند چون با سلب آزادی افراد و قرار دادن جان و زندگی آنها در برابر انواع خطرات، باعث می‌شوند فشار افکار عمومی در داخل و واکنش‌های اعتراضی در ابعاد بین‌المللی، بر سر زورمداران حاکم، نازل شود‌.
با این اوصاف، چه انگیزه‌ای برای این سرکوب صدای معترض و اين بازداشت‌ها باقی می‌ماند؟ جز این است که اصل و اساس دیکتاتوری و سلب حق زندگی از مردم، ریشه‌ی اصلی‌ست؟ و جز این است که هر حرکتی از این دست، خشم و نفرت مردمان رنجور از این اوضاع را بیشتر خواهد کرد؟

@amiropouria

یک. خیلی اوقات با بازیگران باسابقه از این حرف می‌زنم که موقع ایفای نقشی که می‌میرد، چه حسی داشته‌اند. به نظرم این از آن لطایف و لبه‌های کار بازیگری‌ست که کمتر مرکز توجه بوده، در حالی که از تجربه‌ی‌ مرگ هرچند در قالب "ادای‌ مرگ‌ درآوردن" تا واکنش نزدیکان بازیگر به مرگ او روی پرده‌ی سینما، می‌تواند به اتفاقات جالب توجهی منجر شود.

دو. در دل همان گپ‌ها، جمله‌ی‌ سید (بهروز وثوقی) در "گوزن‌‌ها" (مسعود کیمیایی، ۱۳۵۴) را مثل یکی از رؤیاهای بازیگران تازه‌کار طرح می‌کنم. نیمی شوخی و نیمی جدی، می‌گویم هر بازیگری بالاخره باید یک روزی به نقشی برسد که جایی از فیلم، سکانس‌ مرگش را ببينيم و بعد از فیلمبرداری آن سکانس، به خودش بگوید: "نمُردیم و مُردیم"! (با لحن "نمردیم و گولّه هم خوردیم" سید، با لبخند و افتخار).

سه. اما بعید است بازیگری بتواند مرگی به شهرت سکانس آبکش شدن ِ جیمز کان به نقش سانی کورلیون در "پدرخوانده" (فرانسیس فورد کاپولا، ۱۹۷۲) را تجربه کند. از "فریادها و نجواها" (اینگمار‌ برگمان، ۱۹۷۲) تا "ناخدا خورشید" (ناصر تقوایی، ۱۳۶۵) تا "پنهان" (میشائیل هانکه، ۲۰۰۵)، مرگ‌های دردآور یا باشکوه یا تکان‌دهنده، در سینما بسیارند. مرگ‌هایی که تماشاگر را در بهت و شوک فرو می‌برند یا به رنجی عمیق می‌کشانند یا گاهی هم باعث می‌شوند دلش خنک شود. اما بعید است شهرت و بارها دیده شدن هیچ کدام به پای مرگ پسر ارشد دون کورلیون (مارلون براندو) برسد.

چهار. بازیگر تازه‌فقیدی که این مرگ را بازی کرد، جیمز کان، پیش از سوراخ سوراخ شدن سانی، ۳ بار در فیلم‌ها مرده بود و بعد از "پدرخوانده" هم ۱۱ بار دیگر مُرد! (این اطلاعات "جالب ولی غیرضروی و بی‌فایده" متعلق به خودم نیست و در یک سایت/کامیونیتی معروف خوره‌های سینما به آدرس
cinemorgue.fandom.com/wiki
آمده). بدیهی‌ست مرگ آرام او در ۸۲ سالگی هیچ شباهتی به مرگ سانی و بسیاری از کاراکترهای سینمایی دیگرش نداشت؛ اما بابت حرمت و تکرارناپذیری ِ نسلی که اعضایش دارند چون او یکی یکی سرود وداع سر می‌دهند، بسیاری را بسیار غمگین کرد.

پنج. توصیف مرگ سانی در رمان "پدرخوانده" ماریو پوزو به همان شکل ِ توی فیلم است و در فصل ۱۹ از کتاب چهارم رمان می‌آید. اما هم با توجه به نوع تدوین و هم بابت زمان انتشار رمان (۱۹۶۹) همچنان نمی‌توانم از این باور قدیمی‌ام دست بکشم که این مرگ، با نگاه و تأثیرگیری از سکانس خفه‌کننده‌ی مرگ بانی پارکر (فِی داناوِی) و کلاید بارو (وارن بیتی) در "بانی و کلاید" (آرتور پِن، ۱۹۶۷) شکل گرفته است. خودتان ببینید

@amiropouria

«مصطفی و تابلوهایش»
کاری از وحید زمانی

مستند «مصطفی و تابلوهایش»، گوشه‌ای از زندگی مصطفی نصیری کلکسیون دار نقاشی را به تصویر می‌کشد. مصطفی بیش از ۵۰ سال از طرق مختلف در ایران و خارج از ایران به جمع‌آوری نقاشی‌های نقاشان ایرانی‌ و ارمنی مشغول بوده است. عمده نقاشی‌های کلکسیون مصطفی به دوره قاجار و پهلوی اول مربوط می‌شود. او در این مستند به چگونگی علاقه خود به نقاشی و جمع‌آوری آنها می‌پردازد و گذری می‌کند به خاطرات گذشته و مسیری که در این سال‌ها پشت سر گذاشته است.

برای پذیرفتن ِ پیشنهاد من و دیدن این مستند ۲۰ دقیقه‌ای، کافی‌ست دو سه دقیقه‌ی اولش را ببینید و با شخصیت مصطفی و احوالش و "عشقی" بودنش مواجه شوید؛ بعد خود به خود جذب کار خواهید شد.
کسی که در سفر به ۵۰ کشور دنیا، حتماً به بساطی‌های خنزرپنززی و قبرستان‌ها (!) سر می‌زند، حالا سال‌هاست کلکسیون نقاشی دارد.‌ چنین ترکیب عجیب و جالبی، در این فیلم، قصه‌ها می‌گوید: از نقاشی قهوه‌خانه‌ای و آدم‌هایی که می‌گفتند پول را باید تا "بیات" نشده، خرج کرد! تا نوع نگاه به زندگی و مرگ و توصیف خودش با عنوان "تأخیر-فوتی".
"مصطفی و تابلوهایش" کار وحيد زمانی و محصول رسانه‌ی پارسی را ببينيد.
@amiropouria

کنسرت جف بک و جانی دپ در پراگ، ۱۱ جولای ۲۰۲۲، قطعه‌ی توفانی
Death and Resurrection Show
با بازخوانی اثر گروه
Killing Joke
و ربط بین ترانه‌های مختلف جانی دپ و حواشی پدیدآمده برای او

@amiropouria
متن در ادامه می‌آید 👇

‌
در کنسرت دیشب جِف بِک، جادوگر گیتار و آهنگساز بزرگ بریتانیایی و جانی دپ ِ بی‌نیاز از معرفی در پراگ، قطعه‌ی
Death and Resurrection Show
که به تازگی به پلِی‌لیست تور کنسرت‌های آن دو اضافه شده، سالن را در آستانه‌ی انفجار قرار داد.

هفتم ژوئن ۲۰۲۲، اندکی بعد از اعلام رأی دادگاه،‌ جانی دپ برای قدرشناسی از دوست‌دارانش ویدئویی منتشر کرد که با تصویرهای مردم در مسیرهای مختلف گذر او و ماشینش، از جمله به طرف دادگاه در روزهای گوناگون همراه بود. میان این تصاویر، برش‌هایی از تمرین‌های موسیقی و کارهای دیگر او هم به چشم می‌خورد. در یکی از این تصویرها، دست جانی دپ در بین اسامی قطعاتی که در یک فهرست نوشته شده بود، زیر عنوان
Death and Resurrection Show
خط می‌کشید.
راک‌بازهای کنجکاو احتمالاً همان موقع و درجا یاد یکی از معروف‌ترین کارهای گروه راک بریتانیایی
Killing Joke
به همین نام افتادند که سال ۲۰۰۳ منتشر شده بود و ریتم پرالتهاب آن و ترانه‌‌‌ی عجیبش، آن را به یکی از قطعات راک مشهور به "در جستجوی رستگاری" بدل می‌کرد. به فاصله‌ی کوتاهی بعد از اتمام دادگاه، جانی دپ به عنوان‌ خواننده‌ی همراه تور کنسرت‌های جِف بِک، از انگلستان تا سوئد تا جمهوری چک، روی صحنه‌ رفت و در همین مدت یک ماهه، بازخوانی این قطعه با تنظیم جدید و کوبنده‌ی جف بک که به واقع رستاخیز را تداعی می‌کند، شهرت و محبوبیت بسیاری یافته است‌.
این جمعه، آلبوم تازه‌ی جانی دپ که شامل بازخوانی قطعات مختلف و دو کار تازه‌ی خود اوست، منتشر می‌شود. بدیهی‌ست که در انتخاب و اجرای تمام آنها، به متن ترانه و بهره‌گیری از نوعی خصلت پاسخگویانه در برابر آن چه برای جانی دپ، حواشی ساخته بود، توجه شده است. به همین تکه‌ی کوتاه از متن ترانه‌‌ی
Death and Resurrection Show
نگاه کنید:

Oh how ingenious
The centuries of lies
Ezekiel's chariots
Streak across the skies
Holy books and history texts
Forget because we know
Souls are recycled in
The death and resurrection show

O beloved woman of liberty
Come to me
Burn away all my impurities
Hold me in your arms

وای که چه خلاقانه!
قرن‌های دروغ‌‌سازی
ارابه‌های حزقیال (همان "بابا حزقیل" در تعبیر مردم شهر دزفول خودمان)
از آسمان‌ها می‌گذرند
کتب مقدس و متون تاریخی
فراموش‌شان کن
چون که می‌دانیم
در نمایش مرگ و رستاخیز
ارواح بازیافت می‌شوند

ای بانوی مکرم آزادی
سوی من آی
تمام کژی‌هایم را بسوزان
مرا در بر بگیر


@amiropouria

می‌شینی یکی از فیلم‌های خیلی مهم وودی آلن رو باز ببینی. "خاطرات هتل استارداست"، سه سال بعد از موفقيت‌های "آنی هال"، درباره‌ی چالش شخصی آلن ِ اون سال‌ها که از خودش می‌پرسه بالاخره باید کمدی بسازم و بازی کنم یا فیلمساز جدی و عمیقی باشم؟
اواخر فیلم، وسط هیاهویی که شباهتش به "هشت و نیم" فدریکو فلینی کبیر و محبوب وودی آلن، کاملاً آگاهانه‌ست، یکهو با یه دیالوگ فارسی‌زبان، از تعجب خشکت می‌زنه. جستجو می‌کنی و می‌بینی اسم بازیگر این نقش کوتاه، محمد نبی کیانی بوده.
این نمونه‌ها طبعاً از یاد آدم نمی‌رن. قاعدتاً آلن خواسته اینجا از زبانی استفاده کنه که برای اغلب بیننده‌هاش در آمریکا و اروپا، ناشناخته‌ باشه. این کاربرد البته با نمونه‌ی دیگری که چند ماه پیش پیدا کرده بودم، کاملاً فرق داره. اونجا در فیلمی از جان لندیس، کارگردان فیلم‌های بسیار مهم و کالت ِ دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، از زبان ایرنه پاپاس دیالوگ فارسی شنیده می‌شد که خب، از نقش ایرانی‌تبارش می‌اومد (اون تکه از فیلم "در دل شب" جان لندیس، همین جا منشن شده و می‌تونید بازبینی کنید)
@amiropouria