Обзор рынка
Avzag Словарь близится к релизу. Думаю, нам удалось поднять планку качества словарей языков Кавказа, а в некоторых моментах и привнести инновации. Сложно построить качественный продукт, не зная рынок и не учась у своих конкурентов (в этом деле правильнее сказать "коллег"). Ниже привожу некоторые пользовательские словари языков Северного Кавказа (с востока на запад). Для каждого решения попытался подсветить лучшие качества и указать на возможные ближайшие улучшения.

Public Dictionary — серия мобильных Дагестанских словарей "по-умолчанию".
✅ Включение ряда языков: от Каратинского до Лезгинского.
✅ Возможность поделиться словарной статьёй.
🛠 Оформление разметки словарных статей (сейчас просто стена текста).

Gaf Lezgichal — расширенный Лезгинский словарь.
✅ Разнообразные источники: азербайджанские, английские, толковые.
✅ Доступность: приложение в Google Play и веб сайт.
🛠 Параллельный поиск по нескольким источникам.

Agullang — Агульский онлайн-словарь с мгновенным поиском.
✅ Результаты отображаются мгновенно со вводом.
🛠 Агульско-русский поиск.

Kim Agul — трёхъязычные Агульский мобильный словарь.
✅ Наличие транскрипции с озвучкой слов.
🛠 Малая словарная база — 1000 слов.

Lakskysite — Лакский минимализм.
✅ Стильный простой интерфейс.
🛠 Динамический поиск.

Avar.me — вариативный Аварский словарь.
✅ Грамматические (склонения, спряжения) и графические (латиница, гӏажам) формы слов.
✅ Подсказка форм при печатании.
🛠 Одновременный поиск в обоих направлениях.

Dictionary Maarulal — 5ти-язычные Аварские неологизмы.
✅ Поиск по аварскому, английскому, турецкому, арабскому, русскому переводам.
✅ Современные термины (гIиндаххелал, эргъело, цIалел 🤔).
🛠 Добавление слов для широкого круга пользователей.

Дошам — Чеченский мобильный толковый словарь.
✅ Различная информация по словам: связанные термины, формы, этимология, т.д.
✅ Возможность предлагать новые слова.
🛠 Опустить отображение пустых разделов в словах.

Govzalla — Чеченский гибрид словаря и разговорника.
✅ Поиск по словам, словосочетаниям, предложениям.
✅ Возможность запросить перевод у других пользователей.
🛠 Система рейтинга для лучший переводов.

Doshlorg — Ингушский словарь-форум.
✅ Свободное добавление новых слов с озвучкой.
✅ Приятный современный дизайн.
✅ Простые игры для проверки знаний.
🛠 Поиск слов по категориям (тегам).

Ironau.ru — удобный Иронский поисковик.
✅ Полный поиск текста в определениях, описаниях, примерах.
✅ Удобная обработка диграфа "ае".
🛠 Прокрутка результатов (если верно понимаю, показывает первые N попаданий).

Dzurduat.ru — Дигорский двусторонний веб-словарь.
✅ Постоянная прокрутка случайных слов.
✅ Возможность предложить переводы.
🛠 Префиксальный поиск без полного соответствия.

Amaltus — функциональный Кабардинский поисковик.
✅ Различные методы поиска: префикс, суффикс, совпадение, и т.д.
✅ Разделы топонимов и фразеологизмов.
🛠 Переработка интерфейса для просмотра без постоянных переключении.

Carbatay — компаративный Черкесский справочник.
✅ Указание соответствий между Западной и Восточной формами.
🛠 Встроенный ускоренный поиск вместо переноса на сторонний сервис.

Elbrusoid — Карачаево-Балкарский онлайн словарь.
✅ Удобный для просмотра на широком экране формат компактной таблицы.
🛠 Адаптация страницы под мобильные устройства.

Abazinka.ru — Абазинский алфавитный словарь.
✅ Наглядная организация по алфавиту
🛠 Динамическая подгрузка слов (моментальное отображение тысяч слов ложит вкладку).

PoslyApsny — исчерпывающий Абхазский мобильный словарь.
✅ Массивная локальная база в 72 тыс. слов.
✅ История просмотра слов и просмотр закладок.
✅ Внутренне ссылки между статьям.
🛠 Как и с первым, оформление разметки словарных статей.

ЦӔЛКЪОСТЫ ГУЫЙМАНЫ ЗАРӔГ.
Иу хохаг зӕронд лӕг сфӕнд кодта быдырмӕ ацӕуын йӕ сабитӕн хор ласынмӕ. Куыддӕр рацыди, афтӕмӕй йыл абырджытӕ рамбӕлыдысты. Дзурынц зӕронд лӕгмӕ:
— Дӕ галтӕ феуӕгъд кӕн, зӕронд лӕг. Уыдон чи ныййардта, уыдон та родтӕ ныййардзысты.
Уӕд сӕм зӕронд лӕг дзуры:
— Ауадзут мӕ, мӕ сабитӕн хор ласынмӕ цӕуын.
Фӕлӕ йыл абырджытӕ ӕрмӕст худын байдыдтой, ӕмӕ йын йӕ галтӕ куы суӕгъд кодтой, уӕд йӕ галтӕм бацыд, ӕмӕ ӕфсондз йе ’ккой баппӕрста, ӕмӕ абырджытӕн зӕгъы:
— Ацы ӕфсондз та родтӕн не сбӕздзӕни.
Зӕронд лӕг абырджыты размӕ куы фӕци, уӕд йӕ ӕмбӕхст хъримаг ӕфсондзӕй фелвӕста. Афтӕмӕй сыл гӕрӕхтӕ куы самадта. Ӕмӕ сӕ иуӕндӕс куы амардта уӕд дыууадӕсӕм абырӕг зӕронд лӕгмӕ бадзуры:
— Мӕ уд мын ма аскъуын!
Уӕд ӕм зӕронд лӕг дзуры:
— Ацу уӕдӕ хъӕргӕнӕг ӕмӕ фехъусын кӕн, ацы давджыты чи ныййардта, уыдон та ноджыдӕр ныййардзысты!
#иронзарӕг

🎧 Нажми чтобы найти песню

ФОС ÆМÆ БИРÆГЬТÆ.

Иухатт хъаст кодтой фос бирæгътæй:
«Бахордтой нын нæ фыд,
Банызтой нæ туг.
Ныппырх нæ кодтой иугæйттæй,
Ныххæлиу нæ дзуг.
Скæнæм, — загътой, — куыйтæй
Нæхицæн гæс,
Бирæгътæй исдзысты нæ хæс».
Куыд загътой, афтæ скодтой
Куыйтæй гæс.
Фæлæ ма сын сæ хъуыддагмæ æркæс:
Бирæгътæ куыйтæй нæ тарстысты, — Бирæ уыд сæ бон;
Куыйтæ бирæгътæм ныккастысты Хъахъхъæнын æфсон.
Фæлæ хъахъхъæдтой, цы, исты?
Бирæгъты цур сæ бон уыд ницы.
Куыйтæн дæр сын хъуыд хæринаг,
Бирæгътæ дæр сæ хордтой.
Фос гъеуæд систы мæлинаг,
Сæ бырынкъ зæххыл хостой.

#гӕдиатысекъа
#ӕмбисонд

Бӕрӕгбоны хорзӕх уӕ уӕд!

🎧 Нажми чтобы найти песню

Уастырджийы зарӕг.

Гъей-гъой, Хетæджы тæхгæ-нæргæ сызгъæрин Уастырджи, табу Дæхицæн!
Дæумæ кувæм, Уастырджи, Дæуæй курæм, сызгъæрин Уастырджи!

Байрагæй бæхгæнæг, лæппуйæ лæггæнæг Уастырджи, табу Дæхицæн!
Нæ кæстæртæ дe уазæг, Уастырджи, табу Дæхицæн, сызгъæрин Уастырджи!

#иронзарӕг

Бæрæгбоны хорзæх уæ уæд!

КАЛОТЫ Хазби
* * *
Ӕхсӕв дӕ дзыккутау куы ‘рхауы,
Йӕ тарф фынтыл куы вӕййы зӕхх,
Ӕмӕ фӕлмӕсты цӕстыхаутау
Куы суымӕл кӕны хъӕды ‘ртӕх,
Уӕд ӕз мӕхинымӕр фӕзӕгъын:
«Тӕхуды, фен ма дӕ ӕрмӕст,
Ӕрбад дӕ уӕлрудзынг ӕртӕхау,
Ӕртӕхау рудзынгыл ӕрлӕс!..»

1941 азы сентябрь.

15 августы Калоты Хазбийыл сӕххӕст уыдаид 100 азы.

ÆРТТИГЪ

ХЪОДЗАТЫ Æхсар

Æрттив, æртæтигъон æндон фат,
æрттигъ, æртæ арты — дæ тигътæ:
хæры æртæ арды нæртон мад,—
йæ уарэт æртæ Нартыл фæдихтæ.

Æрттигъ, æртæ арты — дæ тигътæ.
Æрттивыс,— мидæгæй та их дæ.

Æхсыст дæ сау марджы, сырх туджы.
Дæу фехста иу æвдиу фыддуджы.
Ныррыг и, басыджыт и де ’рдын,
тæхыс дæхæдæг та ма ме ’рдæм.

Тæхыс, мæ рохст зæрдæ — дæ мысан:
дæ фыдæх — марг, дæ хорзæх — мысын.

Æрттигъ, фыдæлты фат, алайнаг,
дæ мысан — æз, ды мын — мысайнаг*:
æз дардмæ де ’ндон фидыц ласын —
æрттив-иу фидæнæн йæ лагъзы.

Æрттив... Æртæ арты, æрвонтæ.
Æрттигъ... Æртæ арды, нæртонтæ:
Фыдызæхх, Уарзт æмæ Рæстдзинад.
Рæстдзинад,
Уарзт
æмæ Фыдызæхх.

* Нæ фыдæлтæ-иу кувæндæтты мысайнагæн æвæрдтой фаты æрттигътæ.

ХАЛОН
Халон уæрцц ахсынмæ хъавыд,
Уæрцц ын ахсын нæ куымдта;
Уæд бæласæй цæргæс
Халонмæ сдзырдта:
«Бабын уай, — загъта цæргæс халонæн, —
Зон дæ хъару æмæ дæ асы,
Фыдæлтæй баззад æмбисонд:
Халон, дам, уæрцц нæ ахсы.
Фæлтау дæхицæн бад, хæдмæлтыл зил.
Смаггæнаг холытыл та
Дæ бырынкъ стил».

#гӕдиатысекъа
#ӕмбисонд

Осетинские дети из селения Верхняя Саниба изучают Коран в школе чеченского шейха Дени Арсанова, 1905-1906 гг.

Софиайы таурæгъ.
Софиа Хъазбегаты чызг уыди. Йæ фыд инæлар уыди, йе ’фсымæр та — булкъон. Йæ фыд къамæй душетаг кънйазимæ хъазыд, æмæ йæ амбылдта. Кънйаз та йæ ахаста Софиайы Душетмæ. Уым алыбон дæр чызг куыдта.
Иу бон куыдта æмæ загъта: «Уæ Хуыцæутты Хуыцау, кæд мæ истæмæн радтай, уæд ма мын Уырмонты рагъæй иу нæхирдыгон барæг фенын кæн!»
Уæд Уырмонты рагъæй иу барæг æрбазынд. Бынæй хуытæ хызти æмæ сæ астæуты æрбацыд.
Уыдон змæлгæ дæр нæ фæкодтой. Софиа банхъæлмæ касти, кæд хион уаид, фæлæ ницы.
Уалынмæ та Уырмонты рагъæй æндæр барæг æрбазынд. Уый разынд Цæлыккатæй Дзадте. Куы ’рбакасти, уæд хуыты астæу æрбацыд, æмæ йæ бæх, хуыты куы федта, уæд стъæлфтытæ кодта. Иуы дзы ныссæрфта кардæй æмæ йæ дыууæ æмбисыл ахауын кодта. Рахызт æмæ губаччы йæ кард ныссыгьдæг кодта. Софиа йæм кæсы. Уæд Софиа фæхудтис æмæ йæ гæрзтæ кæнынмæ фæци. Сæ бинонтæ та кæрæдзимæ хæрзæггурæггаг фесты: «Кæдæй-уæдæй, дам, нæ чындз фæхудти».

Йæ дзауматæ кæнынмæ куы фæци, уæд загъта: «Мæнæн æнæ мæ уд амæлгæ ацы ран цæргæ нæу».
Софиа кæсы, æмæ барæг куы ’рбахæццæ ис, уæд йæ размæ рацыди æмæ йæм дзуры:
— Кæд Тæгиаты барæг дæ, уæд дын фæндзæм усæн дæр фæцæудзынæн, уæдцæр мæ ам ма ныууадз!
Дзадте бæх ныццæфтæ ласта:
— Мæ фыдыстæн, нæ дæ ныууадздзынæн ам, — æмæ йæ йæ фæсарц баппæрста. Йемæ йæ рахаста йæ фæсарц æмæ йæ Мæздæджы даргъ хиды былмæ ныххаста. Иу-дыууæ-æртæ боны йæ фæхаста йæ фæсарц. Æфсымæр-хойы хаст æй фæкодта Мæздæджы даргъ хиды былмæ. Уым æй æрæвæрдта æмæ йын загъта:
— Мæнæ дын ацырдыгæй Тæгиатæ, иннæрдыгæй дын Бадилатæ, аннæрдыгæй та Сау Ногъай. Кæдæм дæ фæнды, мæ хур, уыцырдæм дæ ратдзынæн.
Софиа уæд бавдæлд, афтæмæй йын загъта:
— Æз дын афтæ куы загътон æппæты фыццаг, фæндзæм усæн дæр дын фæцæудзынæн. Ныр мæ айонг æфсымæр-хойы хъахъхъæд кæй фæкодтай, уый тыххæй æз дæуæй фæцæуинаг нал дæн. Гъемæ йын уæд Дзадте загъта:
— Мæ фыдыстæн, æз ам дæу дзæгъæлы нæ ныууадздзынæн.
Æмæ йæ Пысылмон хъæумæ йæ хæдзармæ сфардæг кодта Хъазбегаты хъал чызджы.
#таурӕгъ

🎧 Нажми чтобы найти песню