Цалынмæ Æфсати дзуапп лæвæрдта, уалынмæ уызын къутæры бынæй фæхъæр кодта:
— Мæрдтæ фылдæр, мæрдтæ!
Æфсати йæ бафарста:
— Зæгъ, куыд фылдæр сты мæрдтæ, гуыргæ фылдæр куы кæны, уæд?
Уызын ныххудт æмæ афтæ зæгъы:
— Йæ усы коммæ чи кæсы, уыдон дæр мæрдтыл хыгъд сты.
Æфсати йæ сырдтыл фехситт кодта, æмæ хæхты, быдырты ахæлиу сты. Æфсатийы ус æнæуи дæр сдзæбæх.
Уыцы бонæй фæстæмæ Æфсати йæ усы коммæ нал бакаст. Уасджырджи та уызынæн, хорз кæй загъта, уый тыххæй згъæр балæвар кодта, æмæ йæ уызын абон дæр йæ уæлæ дары.

#гӕдиатысекъа
#аргъау

ФЫРАНК, БИРÆГЬ, СЫРДТÆ ÆМÆ ФОС.
Фосæн, дам, мæ хицау скæн, — бирæгъ куырдта фыранкæй, фыранк хъуыста адæмæй бирæгъы фыдгой, æмæ æрæджиау, адæм афтæ куыд нæ загътаиккой, фыранк раст хъуыддаг нæ бакодта, зæгъгæ, бирæгъы фосæн хицау кæй скодта, уый тыххæй фыранк сырдтæм хонæг арвыста, цæмæй æрæмбырд уой фыранкмæ æмæ сæ бафæрса бирæгъы тыххæй, хицауæн бæздзæн æви нæ, зæгъгæ.
Сырдтæ æрæмбырд сты фыранкмæ; фыранк сæ бафарста, бирæгъ куыд цæры, фосы хицауæн бæззы æви нæ, уыдæттæй. Фæлæ сырдтæй иу дæр бирæгъы нæ бафаудта, æмæ фыранк фосæн бирæгъы хицау скодта.
Цымæ уæд фос та цы загътой? Уынаффæйы хъуамæ уыдон дæр уыдаиккой. Замана уый уыд, замана, æмæ дзы нæ уыдысты, ферох сæ кодтой, афтæмæй фæрсын та уыдонæй хуыздæр никæй хъуыд.

#гӕдиатысекъа
#новеллӕ

ДОМБАЙ ÆМÆ МЫСТ.

Домбай мыст æрцахста,
Хæрын дæ, зæгъгæ, йын загъта. — Хуыцау дæ хорзæх раттæд,
ма мæ бахæр, — сдзырдта мыст, —
Дæуæн дæр искуы феххуыс уыдзæн бахъуаг бон мæ куыст. Домбай бахудт æмæ афтæ зæгъы: — Цымæ мын цы феххуыс уыдзæн мыст,
цы йæ бон у, цы — йæ куыст?
Æмæ йæ куы бахæрон, уæддæр цы?
йе хуылыдз нæу,
йе хус, йе комдзаг нæу, йе рус.
Фæлтау æй суадзон, цæуæд, фæндараст-иу кæнæд.
Мысты суагъта:
— Цæугæ ныр,
Ацу ’мæ та хуымы быр.
Уыйфæстæ домбайы цуанонтæ æрцахстой.
Йæ къæхтæ йын бæндæнæй хорз сбастой.
Куы райхъал домбай,
уæд дæндæгтæй цæхæр акалдта.
— Ехх, — загъта домбай, — царæфтыд фæдæн, арахъхъ мæ амардта.
Уалынмæ дын мыст кæцæйдæр æрсæррæтт ласта,
Домбайы бæстытæ адзæнгæл ласта.
Домбай фестади, хъæргæнгæ сау хъæды цæуы.
Мыст дæр æм фæстейæ дзырдта: — Дæ хорз дын бафыстон, — зæгъы.

#гӕдиатысекъа
#ӕмбисонд

ДЗÆБУГ ÆМÆ ХЪÆСДАРÆГ.

Дзæбуг æмæ хъæсдарæг
Иумæ кодтой ныхæстæ.
Дзæбуг загъта: —Æнæ мæн
Ницы скæнис мæ фæстæ.

Æфсæйнаджы æз хойын,
Ныммур вæййы дзуллагау,
Ды та иуран куы бадыс, Ныффæлдæхтæ голлагау.

Хъæсдарæг дæр сдзырдта,
Афтæ зæгъы дзæбугæн: —
Кæд иу ранæй не змæлын,
Уæддæр зын у мæ удæн.

Æнæ мæн ды цы скæнис,
Цы бакусис, мæ лымæн? Ысхъиудтытæ, гæппытæй
Ницы бæззы зæгъынæн.

Афтæ быцæу фæкодтой
Дзæбуг æмæ хъæсдарæг,
Хистæр чи у уыдонæй,
Уымæн ды у йе ’взарæг.

#гӕдиатысекъа

УЫЗЫН ÆМÆ ЦÆРГÆС.

Уызын цæргæсæн лæгъстæ кодта,
тæхын мæ сахуыр кæ, зæгъгæ. Цæргæс йæ коммæ нæ каст,
уызынæн хауынæй тарст.

Нал æй уагъта уызын æхсæвæй-бонæй,
цæргæсæй куырдта.
Уызын кæй рахаудтаид бæрзондæй,
цæргæс уый зыдта
æмæ йæ коммæ нæ каст,
Фæлæ йæм уæддæр уызын нырраст.

Иубон уызыны цæргæс систа
Æмæ йæ арвы милтæм схаста,
«Гъеныр дæ ардыгæй ауадздзынæн, —
загьта цæргæс, —
æмæ тæх,
Фæлæ дæхимæ дæр кæс, —
Дæ быны ма ныккæлæд зæхх».

Уызын бæрзондæй куы ракаст,
уæд ныссырх.
Рауагъта йæ цæргæс, —
Зæххыл сæмбæлд æмæ ныппырх.

#гӕдиатысекъа
#ӕмбисонд

ДОМБАЙ ÆМÆ КЪОГЬОТÆ.

Иухатт дын домбай
Фæцæйцыд кæмдæр,
Саухъæды цоппай
Фæкæны ныр дæр.

Уæд ыл къогъотæ
Æрæмбырд ысты:
Чи — йæ къæдзилы бын,
Чи — йæ дæлæртты, Фындзыхуынчъыты дæр Сбырыдысты.

Домбай афтæ стыхст
Къогъоты хæстæн —
Уæрдæхау здыхст,
Сæр хоста мæстæй.
Йæхи ныттыдта —
Йæ цæсгом, йæ риу.
Къогъоты хæстæй
Сцъæхтæ йæ фиу.
Кæсут, домбайæн
Йæ туг куыд калынц.

Æмвæндæй бирæ
Къæдзæх дæр халынц.

#гӕдиатысекъа
#ӕмбисонд

ХАЛОН ÆМÆ ЦÆРГÆС.

Цæргæс æмæ халон
Лымæнтæ скодтой,
Æнæ кæрæдзийы
Къæбæр нæ хордтой.

Цæргæс халонæн
Кодта лæвæрттæ,
Сæгуыты фиутæ,
Саджы уæлдæрдтæ.

Уæддæр ма халон
Фæлмæнтæ ’взæрста,
Хæйттæ фæсаууон
Йæ рæтты ’фсæрста.

Цæргæс æм дзуры,
Халонæй куры:
«Цы кæныс, халон?
Бирæ дæ уарзын,

Фæлæ дæ хъалон,
Мыййаг, нæ дарын.
Хæйттæ мæ цы ’мбæхсыс?
Фаг дын куы ис лæвар.

Кæд афтæ кæныс,
Уæд цæр дæхи бар».
Ныппæррæст ласта
Цæргæс, сфардæг,

Халоны ныууагъта
Хæдмæлты уазæг.

#ӕмбисонд
#гӕдиатысекъа

Æз æнхъæл дæн, æмæ Лæг хорз куы кæна, уæд уымæй хуыздæр цард нæй; æмæ нæй уымæй хуыздæр хъæлдзæгдзинад, æцæг куы хъуыды кæна, хорз кæй кæны, уый. Ацы хорз амонд æз бавзæрстон æмæ уымæн æвдисæн лæууы мæ намыс. (Сократ)

#зондджынлӕгтыныхӕстӕ
#гӕдиатысекъа

Дыууæ ’фсымæры уыд: иу хъæздыг уыди паддзахады куысты, иннæ та йæ къухты фæллойæ цард.
Хъæздыг æфсымæр иухатт мæгуырдæрæн афтæ зæгъы:
— Ды дæр паддзахады куысты цæуылнæ бацæуыс, цæмæй фервæзай уыцы тыхст мæгуырдзинадæй.
Уымæн мæгуыр æфсымæр загъта:
— Æмæ ды цæуылнæ кусыс, цæмæй фервæзай æгад цагъара- дæй? Зондджынтæ загътой: сызгъæрин рон куы дарай æмæ ис- кæмæн цагъар куы уай, уымæй хуыздæр у, дæхи уды фæллойæ афтид кæрдзыны къæбæр куы хæрай, уæд. Цагъарады бæрæгæн мæ къухтæ мæ риуыл авæр-авæры бæсты мæ къухтæй чъыр æмæ æлыг змæнтдзынæн.

#ӕмбисонд
#гӕдиатысекъа

Дæ лымæнтæй дæ иутæ куы фауой, иннæтæ куы стауой, уæд дæ фауджытæм хæстæг балæуу, де стауджытæй дарддæр ацу. (Талмуд)

#гӕдиатысекъа
#зондджынлӕгтыныхӕстӕ

Цыргъ æхсаргард уæлахиз кæны мах знагыл. Хорз ахуырдзинад ирвæзын кæны мах фыдбылызæй.

#гӕдиатысекъа
#зондджынлӕгтыныхӕстӕ

ФОС ÆМÆ БИРÆГЬТÆ.

Иухатт хъаст кодтой фос бирæгътæй:
«Бахордтой нын нæ фыд,
Банызтой нæ туг.
Ныппырх нæ кодтой иугæйттæй,
Ныххæлиу нæ дзуг.
Скæнæм, — загътой, — куыйтæй
Нæхицæн гæс,
Бирæгътæй исдзысты нæ хæс».
Куыд загътой, афтæ скодтой
Куыйтæй гæс.
Фæлæ ма сын сæ хъуыддагмæ æркæс:
Бирæгътæ куыйтæй нæ тарстысты, — Бирæ уыд сæ бон;
Куыйтæ бирæгътæм ныккастысты Хъахъхъæнын æфсон.
Фæлæ хъахъхъæдтой, цы, исты?
Бирæгъты цур сæ бон уыд ницы.
Куыйтæн дæр сын хъуыд хæринаг,
Бирæгътæ дæр сæ хордтой.
Фос гъеуæд систы мæлинаг,
Сæ бырынкъ зæххыл хостой.

#гӕдиатысекъа
#ӕмбисонд

ХАЛОН
Халон уæрцц ахсынмæ хъавыд,
Уæрцц ын ахсын нæ куымдта;
Уæд бæласæй цæргæс
Халонмæ сдзырдта:
«Бабын уай, — загъта цæргæс халонæн, —
Зон дæ хъару æмæ дæ асы,
Фыдæлтæй баззад æмбисонд:
Халон, дам, уæрцц нæ ахсы.
Фæлтау дæхицæн бад, хæдмæлтыл зил.
Смаггæнаг холытыл та
Дæ бырынкъ стил».

#гӕдиатысекъа
#ӕмбисонд

АРТ ÆМÆ АГ.
Арт тынгдæр-тынгдæр
Аджы бын сыгъди.
Агæн йæ сæр-сæр
Уæлартæй цыди.

«Оххай-гъе, — загъта артæн, — Фыцæгау мæ сфыц.
Цас мын зын кæны дæ цæхæр, Уый дæр-иу æрхынц.

Кæннæуæд æгæр куы стæвд уон, Куы скæлон, мыййаг».
Лæгъстæ йын кодта
Уæлартæй дæр аг.

Арт æм кæм хъуыста, æндзæрста йæхи,
Аг йæ сæрмæ ссыд,
Слæпирдта, — ракалд йæ былтæй, Арт дæр ныххуыссыд.

Хæтæг-хæтæг цæл ары,
Æгæр хæтæг цæф ары.

#гӕдиатысекъа
#ӕмбисонд

ФЫЙЙÆУТТÆ ÆМÆ КУЫЙТÆ.
Фыййæуттæ нæл фыс аргæвстой,
Нард нæл фысы фыд хордтой,
Куыйтæ сæм æнхъæлмæ кæсынц,
Æхсыд стджытæ сын дæттынц.

«Ехх! — загъта зæронд куыдз, — Дзуг мах хъахъхъæнæм,
Сырд, æвзæргæнæг дзугмæ
Æмгæрон нæ уадзæм,
Фæлæ нæ уæддæр тæрынц,
Æхсыд стджытæ нын дæттынц».

#гӕдиатысекъа
#ӕмбисонд

БУЛÆМÆРГЬ ÆМÆ УÆРЦЦ.

Булæмæргъ загъта уæрццæн:
—Хорз кæй зарын, уый тыххæй
Мæн ахæсты фæдарынц.
Телтæй быд чыргъæдæй
Мæн ракæсын нæ уадзынц.
— Ехх! — загъта бынæй уæрцц,
Дæ зарæджы аххос у,
Дæ бырынкъыл хæц.
Маргæ дæ кæй нæ кæнынц, уый хорз,
Ахæстоныл хъæц.

Хатт зарæг дæр бæззы,
хатт зæгъынæй дæр тæрс,
Фадат дын куы уа дзурынæн,
уæд зæгъынæн дæр бæзз.

#гӕдиатысекъа
#ӕмбисонд

«Уæ, мæгуыр нæ бон, уæ, мæгуыр нæ зæхх, Сæхгæдта махыл æнусы къæдзæх».
Иукъорд бонты сæ уынæр хъуыст, стæй бамыр сты, хох сæ аныхъуырдта. Æнæгъдауæй бирæгъы дæр ма хъыгдар.

#таурӕгъ
#гӕдиатысекъа