Пазнаёмлю вас з зоркай OnlyFans, якая цяпер не менш вядомая дата сайнцістка. Ладна, менш - дата сайнс людзей пакуль не настолькі ўзбуджае.

Наколькі я разумею, яна сваімі сіламі праводзіць тыя даследаванні, якія ёй самой цікавыя. Як арыстакраты 19 стагоддзя. У асноўным пра сэкс і наркотыкі. Таксама радуе, што яна з сям’і евангельскіх хрысціян-фундаменталістаў. Класіка.

Апошняе яе даследаванне - пра табу і сэксуальныя фантазіі, з разбіўкай па гендары. Трэнд даволі банальны - чым больш тэма табуяваная, тым менш яна папулярная.

Але ёсць і некалькі анамальна папулярных тэм для свайго ўзроўню табуяванасці - верхні правы вугал. З вясёлага, асіметрычна моцна мужчын узбуджаюць “вельмі нізкія людзі”. А жанчын - пярэварацень.

Вось тут графік у максімальнай рэзалюцыі. Добрых усім выходных!

Зрабіў графік з размеркаваннем літар па пазіцыі ў словах. Дадзеныя - з артыкулаў на беларускай вікіпедыі. Код на гітхабе - тут.

Я не давяраю дадзеным Андрэя Вардамацкага.

Адразу два дысклэймеры: калі б Вардамаці апублікаваў дадзеныя, дзе беларусы былі малайцы, я б гэты пост не напісаў; Я яго асабіста не ведаю, у мяне няма канфлікту інтарэсаў.

Па-першае, ягоныя прэзентацыі дрэнна аформленыя. Гэта тычыцца як стылю, так і больш факталагічных рэчаў - у пытанні пра ўдзел беларускага войска ў вайне дадзеныя за май не б’юцца ў 100%. Калі сумы кшталту 99.9% ці 100.1% тлумачацца памылкай акруглення, 99.6% для трох катэгорый - не.

Чаму я лічу гэта важным? Досвед. Калі я падымаю свой уласны аналіз, які я рабіў у мінулым і бачу, што ён аформлены дрэнна, я апрыёры менш яму давяраю. Бо карэляцыя паміж якасцю афармлення і факталагічнымі памылкамі заўважная. У мяне, у маіх калег майго ўзроўню, у джуноў, у тэставых заданнях пры прыёме на працу, у акадэмічных паперах - паўсюль.

Па-другое, ягоныя дадзеныя не публічныя. Іншыя людзі не могуць знайсці там памылкі. У Chatham House (CH), напрыклад, дадзеныя публічныя.

Канкрэтна гэтыя лічбы дрэнна карэлююць з дадзенымі СН. І гэта мой самы слабы аргумент. Па-першае, СН праводзіла свае апытанні не ў тыя ж даты, што і Вардамацкі. Па-другое, пытанні яны задаюць не ідэнтычныя. Па-трэцяе, у іх прынцыпова розныя выбаркі - тэлефоннікі супраць інтэрнэт-панэляў. У адпаведнасці, мой аналіз будуецца на дапушчэннях, якія я не магу эфектыўна абараніць. Я падзялюся, але ўспрымайце яго з вялікім скепсісам.

Тэзіс Вардамацкага наступны: Якому з бакоў узброенага канфлікту вы больш спачуваеце?» У траўні Украіне спачувалі 50,3% апытаных, а ўжо ў верасні — 33,9%. Расеі ў траўні спачувалі 21,1% рэспандэнтаў, а ў верасні — 32%.

Цяпер параўнаем з дадзенымі СН.

1.  Возьмем пытанне “Как вы в целом относитесь к России?”. Добра ці ў асноўным добра: чэрвень -> жнівень, з 70.9% да 71.2%. Дрэнна ці ў асноўным дрэнна: чэрвень -> жнівень, з 19.7% да 20.7%. Вардамацкі: спачуванне расіі ў канфлікце, май -> верасень, з 21.1% да 32%

2. Возьмем пытанне “Как вы в целом относитесь к Украине?”. Добра ці ў асноўным добра: чэрвень -> жнівень, з 67.3% да 68.3%. Дрэнна ці ў асноўным дрэнна: чэрвень -> жнівень, з 17.8% да 17.5%. Вардамацкі: спачуванне Украіне ў канфлікце, май -> верасень, з 50.3% да 33.9%

Можаце неяк узгадніць у галаве гэтыя дадзеныя? Я не магу. Глянуў яшчэ на два пытанні, а менавіта "Вы поддерживаете или не поддерживаете военные действия российских войск на территории Украины?" і “Что следует сделать Беларуси в контексте военных действий между Россией и Украиной сейчас?”.

Атрымліваецца дзіўна:

СН:

• Украіну любім крыху больш, расію любімы крыху больш, але расію і ненавідзім крыху больш
• Ваенныя дзеянні расіі падтрымліваем крыху менш (-3.3 пп)
• У плане дзеянняў РБ, крыху больш хочам выступаць на баку расіі (+1.8 пп)

Вардамацкі:

• Поўны калапс па ўсіх франтах, розніцы па 10-20 пп

Варыянтаў, як узгадніць гэта паміж сабой, я бачу тры:

1. Гэта непараўнальныя пытанні і перыяды
2. Выбаркі прынцыпова розныя, перасякаюцца слаба
3. У кагосьці з іх - памылкі ў аналізе. Калі ставіць грошы на тое, у каго - у СН ці Вардамацкага, мае грошы на Вардамацкім

P.S. - пакуль пісаў, на Зеркало выйшаў артыкул з такім ж аргументамі

Паразмаўляў з калегам і знаёмымі-сацыёлагамі пра ўчорашняга Вардамацкага. Вырашыў падсумаваць у сціслай форме, каб паставіць акцэнты:

1. Падзенне спачування да Украіны на 16.4 пп за 4 месяцы - гэта вельмі шмат. Не значыць, што такога не можа быць. Значыць, што ступень “сюрпрызнасці” гэтых дадзеных - высокая
2. У дадзеных СН за аналагічны перыяд нічога такога не назіраецца. Я паспрабаваў знайсці ў іхняй прэзентацыі максімальную абсалютную розніцу па ўсіх пытаннях, звязаных з вайной, расіяй і Украінай. За ўсе перыяды яна - 21 пп. Гэта падзенне жадання заставацца ў АДКБ, з 63% у лістападзе 2020 да 42% у чэрвені 2022. Спатрэбілася амаль 2 гады, Казахстан, вайна з Украінай, каб абраніць адказ на пытанне на 21 пп. Калі казаць пра стаўленне да расіі - максімальная розніца была 15 пп - падзенне з лістапада 2021 па красавік 2022
3. Дадзеныя не публічныя. З прыватных размоў я чуў, што Вардамацкі не распавядае, як напрыклад узважаная ягоная выбарка ці нават пра тое, у якія даты яна збіралася. Калі ён не хоча дзяліцца з калегамі, чаму ўсім астатнім яму давяраць?
4. Пра абыякавасць да афармлення і памылкі ў прэзентацыі я ўжо казаў. Памылкі робяць усе. Факт таго, што ў яго сумы ў 100% не б’юцца аўтаматычна не значыць, што ён дадзеныя ад рукі малюе. Проста змяншае давер.
5. Што магло выклікаць такі тэктанічны шыфт з мая па верасень пакуль ніхто не прыдумаў. Прынамсі, з маіх знаёмых

Не бачу сэнсу цалкам адкідаць гэтыя дадзеныя, бачу сэнс надаваць ім самую мінімальную вагу. Прынамсі да лепшага тлумачэння

Як часта даследчыкі нас падманваюць?

Гучыць смешна, але калі іх апытаць ананімна, яны шмат у чым прызнаюцца. Вядома як мінімум 12 такіх апытанняў, з 2012 па 2022 год. У твітэры іх сабралі ў адзін графік. У асноўным псіхолагі, але ёсць і іншыя дысцыпліны. Па маіх прыкідках, сумарна там адказы ~5.000-7.000 навукоўцаў. Будзем глядзець толькі на максімальныя лічбы па кожнай катэгорыі, бо а) мне лянота падлічваць сярэднія б) вядома, што людзі спрабуюць выглядаць лепш, чым яны ёсць нават у ананімных апытаннях.

Як і як часта нам хлусяць даследчыкі:

• Прамая фальсіфікацыя даных, калі яны малююцца ад рукі - 10% даследчыкаў
• Спроба замаскіраваць праблемы з аналізам, якія ставяць пад пытанне высновы аўтараў - 24% даследчыкаў
• Выкіданне даных, якія не падыходзяць пад гіпотэзу - 43% даследчыкаў
• Падгонка пад адказ, калі перабіраюць даныя, знаходзяць патэрн, пастфактум прыдумляюць гіпотэзу, якая б гэты патэрн “тлумачыла”, а потым робяць выгляд, што спачатку прыдумалі гіпотэзу, а потым даказалі яе данымі - 54% даследчыкаў
• Выбарачны рэпорцінг вынікаў, калі паказваюць толькі тое, што падыходзіць пад гіпотэзу аўтараў, а астатні аналіз апускаюць - 64% даследчыкаў

Мой любімы слоган 2020 году: СА-БАЧ-КУ TRUST THE SCIENCE!

Прыветы. Калі сярод вас ёсць студэнты апошніх курсаў, якім цікавая эканоміка, BEROC распачаў набор у сваю школу. Я таксама прачытаю там лекцыю-другую пра практычны аналіз дадзеных.

https://t.me/berocBelarus/204

Размеркаванне вынікаў 9.524.071 марафонскіх забегаў па часе. У паперы шмат цікавага, мне спадабаліся наступныя факты:

1. Людзям падабаюцца прыгожыя лічбы: "4:00", "3:30" і г.д. Не самы нечаканы факт
2. Людзі пачынаюць змяняць тэмп, каб трапіць у прыгожую лічбу, напрыканцы марафону
3. Працуе гэта ў абодва бакі: тыя, хто не паспявае да прыгожай лічбы, пачынаюць наганяць. А тыя, хто ідзе да яе з запасам, пачынаюць зніжаць тэмп

Распавяду вам пра новае моднае даследаванне, пра якое гудзіць акадэмічны твітэр.

73 камандам (161 даследчык) раздалі аднолькавыя даныя каб адказаць на адное і тое ж пытанне: ці вядзе масавая іміграцыя да зніжэння ў грамадстве падтрымкі сацыяльных палітык. Само пытанне не вельмі важнае.

Важныя вынікі. Яны цудоўныя: адказы акуратна размазаныя ад моцна негатыўнай да моцна пазітыўнай залежнасці. Дакладней, 25.4% адказаў - за негатыўны эфект, 16.9% - за пазітыўны, а 57.7% каманд не знайшлі статыстычнай значнасці. Больш за тое - ніводныя 2 каманды не прыйшлі да аднаго і таго ж адказу. 73 унікальныя адказы на 73 каманды, тобок. Ні ўзровень навукоўцаў, ні асабістае стаўленне да пытання не прадказваюць вынікаў.

Чаму так адбываецца? Уявіце, што ў вас ёсць апытанне. На яго ў сярэднім адказвалі за 3 хвіліны. Але ёсць тыя, хто за <30 секунд. Вы можаце: нічога не рабіць, выкінуць 1% найбольш хуткіх адказаў, як нерэалістычны шум, выкінуць 5%, 10%, выкінуць не па працэнтах, а па абсалютным значэнні ў 30 секунд і г.д. Загадзя прадказаць, як гэта паўплывае на аналіз, цяжка. Сказаць, якая опцыя лепш - таксама, яны ўсе слушныя. Па выніку, мільёны ўнікальных камбінацый.

Калі вам распавядаюць, што колькасць зброі вядзе да росту забойстваў. Ці да падзення колькасці забойстваў. Ці порна вядзе да росту гвалту. Ці порна зніжае гвалт. Памятайце: вам прэзентуюць адзін з мільёнаў магчымых аналізаў.

Насамрэч, нічога новага. Гэта не першае такое даследаванне і не апошняе. Я сам удзельнічаю зараз у праекце па рэплікацыі вядомых папер пра эканоміку, псіхалогію, сацыялогію і г.д. Апублікуем - распавяду. Але адказ і так усім зразумелы.

Калі вам знаёмы сіндром самазванца, ці вам падаецца, што на працы вы займаецеся не працай, а імітацыяй, згадайце гэты графік.

У часопісе Advances in Materials Science and Engineering ёсць вось такі артыкул. Галоўнае там - дзявяты графік. Часта на графікі дадаюць т.з. “error bars” - рыскі, якія дазваляюць ацаніць давяральныя інтэрвалы. На гэтым графіку яны таксама ёсць. Толькі гэта не error bars, а літары “T”, літаральна, якія на графік проста дамалявалі, каб ён выглядаў больш навукова.

Захапляльна

Спадабалася, шмат цікавага. Напрыклад:

- "Свядомых" заўважна больш (14%), чым "русіфікаваных" (4%)
- Але заўважна менш, чым "савецкіх" (29%)
- Важнасць беларускай мовы для самавызначэння нізкая, але пакрыху расце - з 19% да 25% за 2020-2022 год
- Аматараў "братского тріедінства" шмат, але робіцца менш - з 61% да 49% за апошнія 2 гады
- І маё любімае: свядомых, якія вераць у астралогію - 19%, русіфікаваных - 41%

Кароткая пятнічная гісторыя

Ёсць група акадэмікаў, якія вывучаюць экзістэнцыяльныя рызыкі, звязаныя са штучным інтэлектам. Пераедуць ці нас тэслы на дарогах, парабацяць ці нас нашыя галасавыя памочнікі, ці здабудуць свядомасць матрычныя перамнажэнні і г.д.

Ім надавалі столькі грошаў, што яны не ведаюць, што з імі рабіць і перажываюць. На днях яны набылі сабе палац, каб у ім тусавацца. Дакладней, цэлае абацтва - Wytham Abbey.

Не перажываю цяпер за будучыню чалавецтва. Расчараваны, што яны не набылі San Francisco Armory, але як ёсць

Зычу вам такіх ж праблем у жыцці і добрай пятніцы

Паразмаўляем пра медытацыю і яе доказную базу.

Як чалавеку, які вырас на баевіках 90-ых, мне падабалася ідэя, што можна крыху пасядзець з перакрыжаванымі нагамі, а потым раскідаць ворагаў ва двары вяртухамі. Цяпер мяне больш цікавіць той факт, што такая эзатэрычная тэма мае салідную навуковую базу. Прынамсі, эксперыментаў правялі сотні.

Некалькі прыкладаў:

Медытацыя і сон. Мета-аналіз 18 эксперыментаў. Высновы - медытацыя мае пазітыўны, доўгатэрміновы, слаба-сярэдні эфект на сон, параўнальны з больш класічнымі інтэрвенцыямі, напрыклад іншымі тэхнікамі супакаення. Важным нюансам ёсць адсутнасць карэляцыі паміж працягласцю сесій і эфектам - што 20 хвілін, што 2 гадзіны, эфект аднолькавы

Медытацыя і ўвага. Мета-аналіз 13 эксперыментаў пра тое, што па-англійску называецца executive functions ці executive control - розныя формы ўвагі, працоўную памяць, здольнасць супрацьстаяць парывам і раздражняльнікам і г.д. Выснова - слаба-сярэдні пазітыўны эфект. У суседнім мета-аналізе высновы аналагічныя.

Медытацыя і трывожнасць, дэпрэсія. Мета-аналіз 23 эксперыментаў, слаба-сярэдні пазітыўны эфект, нізкая якасць эксперыментаў, моцнае падзенне эфектыўнасці медытацыі ў параўнанні з актыўным кантролем (актыўнае плацэба, іншыя тэхнікі дапамогі і г.д.). Яшчэ адзін мета-аналіз 34 эксперыментаў прыйшоў да падобных выснаваў - слаба-сярэдні эфект, крыху большы для стрэсу і трывожнасці, чым для дэпрэсіі

Медытацыя і картызол. Мета-аналіз 10 эксперыментаў з замерамі праз кроў паказваюць сярэдні пазітыўны эфект. Аднак размова ідзе пра групы рызыкаў - людзей, якія жывуць у моцным стрэсе. Калі мераць картызол праз сліну, 21 эксперымент, эфекту няма агулам, але ёсць, зноў, для людзей у моцным стрэсе.

Як для сябе я інтэрпрэтую гэтыя вынікі. Эфекты не вельмі моцныя, але інтэрвенцыя танная, без пабочак. Калі мне падаецца, што я разгублены на працы, думкі перад сном мяне атакуюць крыху больш, чым звычайна і г.д., я магу арганізаваць сабе тыдзень штодзённай медытацыі. Без фанатызму і гвалту, пераважна таму, што сама практыка мне падабаецца. Калі мне робіцца лянота, я перастаю. Гэта дапамагае мне назапасіць энтузіязм да наступнага разу праз пару месяцаў.

Крыху карысных відэа:

• Падкаст Губермана на 2.5 гадзіны пра тое, як гэта можа працаваць на фізіялагічных узроўні, працытавана шмат цікавых даследванняў, прыведзеныя прыклады некаторых практык
• Пра нейрафізіялогію медытацыі за 13 хвілін
• Не настолькі інфарматыўны, але лёгкі і ненапружны google talk на гадзіну
• Медытацыі па-беларуску