ОСТОНА ҚОЛДИ

(Сирожиддин Саййидга)

Сирож бу – ҳазрати Набий исмидур,
Пок номдан ҳар дилга нишона қолди...
Биз кетсак, мажзубу мастона кетдик,
Йиғлаб икки дарё гирёна қолди.

Ўсдик далалардан дараклар ёзиб,
Сўнг кетдик шеърият сиргоҳин кезиб,
Қуёш ипларига ўзларин осиб
Оқтерак, букри тол, туғдона қолди.

Ҳар тирик жон иши – карвонга қиёс,
Ҳар қайга қўнсанг ҳам, кетиш бор, холос,
Қолди Ашуржийлон, Кундаи Жувоз,
Бизга видо айтиб остона қолди.

Чапканди аталган у ёзлоқ работ
Беғубор сирларни сақлар пурсабот,
Юрт мутеъ бўлса ҳам, қалб эди озод,
Озод кўнгуллардан афсона қолди.

Жаҳон қолди шаъни олийлардан ҳам,
Султону фақиру ғанийлардан ҳам.
Неча минг набийлар, валийлардан ҳам
Кўҳна дунё деган ғамхона қолди.

Мулк учун яралган ҳукмдор зоти,
Сафарда тугади Темур ҳаёти...
Ҳиндистондан ўтиб соғинч фарёди,
Ҳазрати Бобурдан Фарғона қолди.

Оламда кўп ўтди шоҳу султонлар,
Худолик даъвосин қилган сарсонлар,
Кимдан ёдгор қолди обод маконлар,
Кимдан зулму фасод, вайрона қолди.

Синодан шифолар излайди ҳар ким,
Бу дардманд дунёга даво йўқ, балким,
Ажалнинг чорасин тополмай ҳаким,
Бухоро мулкида Афшона қолди.

Ҳақдан келган Сўзнинг инкори йўқдир,
Ўлим ҳақ, маҳшару тирилмоқ ҳақдир,
Ҳар ишда ҳақлигин кўрсатиб тақдир,
Яхшию ёмонга хилхона қолди.

Энди омон бўлсин онангиз, Сирож,
Оталар бор эди – бошимизда тож,
Оталар, бир она кетди, не илож,
Иккимизга ёлғиз бир она қолди...

МИРЗО КЕНЖАБЕК
30 октябрь, 2019 м.с. 1-Робиъул-авал, 1441, ҳ.с.чоршанба.

ИЗОҲ. Бу шеърни йиғлаб ёзганим ўқиган кишига билинса керак. Икки дарё – Қоратоғдарё ва Тўполондарё; иккиси қўшилиб, Сурхон дарёсини ташкил этади ва бориб Жанубий Сурхон сув омборига қуйилади. “Далалардан дараклар”: – иккимиз мактабда ўқиб юрган чоғларимизда “Сариосиё ҳақиқати” газетасида ана шу рукнда мақолаларимиз чоп бўлиб турар эди. Сирожиддин Саййид буни менинг китобларимга ёзган тақризларида эслаб ўтади. Туғдона – тошли тоғларда ўсадиган, барглари кўм-кўк, Хоразм гужумига ўхшаш мустаҳкам дарахт. Ашуржийлон – камина туғилган қишлоқнинг кўҳна номи. Кундаи Жувоз – Сирожиддиннинг ота макони. Чапканди – Сирожиддин туғилиб ўсган ҳовлидаги ёзлоқ айвон. Иккимиз талабалик замонларида у ерда кўп суҳбатлар қурганмиз. Хилхона – қабристонлардаги бир сулолага оид қабрлар мажмуи (асли “Хайли хона” – “Бир хонадон жамоаси” иборасидан олинган). Афшона – Бухоро вилоятидаги Ибн Сино туғилган қишлоқ. Бу шеър фикри Сирожиддиннинг муҳтарама онасини зиёрат қилиб, дуоларини олганимдан кейин кўнглимда туғилган.

Сирожиддин САЙЙИД,
Ўзбекистон халқ шоири

ЭЛДОШЛАРИМ, ДИЛДОШЛАРИМ

Олам яшолмагай кўклам, яшилликсиз,
Одам зоти ҳеч нарсадир аҳилликсиз.
Яшасайди разилликсиз, бахилликсиз –
Бир кам дунё бут бўларди тақчилликсиз.
Бу дунёда шундай юрт бор – Меҳрдиёр,
Одамлари яшолмайди яхшиликсиз.

Меҳрдиёр дедим, асли меҳри дарё,
Бир-бирига меҳру сеҳри дарё-дарё.
Шаҳарларим, қишлоқларим, дашту саҳро,
Оғамдирсиз, инимдирсиз, опам, синглим –
Номингизни тутиб бўлмас айро-айро.

Матонатни жонга жойлаб келган халқмиз,
Оғир кунни сабр билан енгган халқмиз.
Бир майизни қирққа бўлиб еган халқмиз,
Тарих гувоҳ, жамлаб илму маърифатни,
Пешонаси юлдузларга теккан халқмиз.

Таскин учун қамишдан ҳам куй чиқарган,
Хуш хабарнинг пешвозига қўй чиқарган.
Пок ниятдан қанча фикру ўй чиқарган:
Ўйлаб-ўйлаб, ҳажга йиққан пулига ҳам
Қақраб ётган қишлоғига сув чиқарган.

Элдошларим, дилдошларим, тилдошларим,
Ҳажга бормай ҳожи бўлган элдошларим,
Дилдошларим, тилдошларим, йўлдошларим,
Бу синовли кунлар ҳам тез ўтар-кетар,
Бу синовли йилда азиз йилдошларим.

Арбобдирсиз, вазирдирсиз савоб ишга,
Табибдирсиз, ҳабибдирсиз савоб ишга.
Ўз дардингиз, ташвишингиз ютиб ичга,
Кеча демай, кундуз демай эл-улус-чун
Сиз ҳозиру нозирдирсиз савоб ишга.

Эзгуликдан инсон умри фируз бўлгай,
Токи одам бир-бирига дилсўз бўлгай,
Оқ дастурхон тўшар ҳаёт – ризқ-рўз бўлгай,
Мир Алишер бобомиз лутф этган мисол –
Ҳар кунимиз Наврўз бўлгай, Наврўз бўлгай!

Олам аҳли билан букун дарддошдирмиз,
Дарддошдирмиз, демак бирмиз, қардошдирмиз,
Қардошдирмиз, демакким биз қалбдошдирмиз.
Қалбдошликдир бирдамликнинг бошланиши,
Бирдам бўлсак, бизлар буюк бардошдирмиз.

Меҳрда ҳам шавкатлисан, она юртим,
Битмас меҳру шафқатлисан, она юртим,
Эзгу шиор-даъватлисан, она юртим,
Меҳринг билан бағринг очиб, олам аро
Давлатлисан, давлатлисан, она юртим.

СОҲИБҚИРОН ҲАЙКАЛИ ЛАВҲИГА
Адолат доим шундай:
қад ростлаб тикилгайдир.
Ёмонлик азал-абад
тоқ бўлиб йиқилгайдир.
Адоват бирлан келса
энди ҳар қандайин куч,
Амир Темур ҳайкалига
қоқилиб йиқилгайдир.

ОҚСАРОЙ ДЕВОРИ ЛАВҲИГА
Гумбазлардан тикилгай
Темур бобо кўзлари,
Оқсарою Кўксарой
ул зотнинг иншосидир.
Шунчаки айтилмагай
подшоларнинг сўзлари,
Подшоларнинг сўзлари
сўзларнинг подшосидир.

​​АДИБЛАР ХИЁБОНИ

Навоийнинг баёти – жисму жоним, нафасим,
Байтларини ёд айтсам, ўйнар кўкрак қафасим,
Ўқирканман ортадир шу чаманга ҳавасим,
Адабиёт қутқаргай жаҳолатдан дунёни,
Нур ва зиё маскани Адиблар хиёбони.

Айтадирлар дунёда тоғлардан ҳам сўз оғир,
Қараб бўлмас, қалб бўлса, битта мунгли кўз оғир,
Маърифатдан холидир сенга ундай дўст оғир,
Адабиёт кўнгилга сингдиргай нур-зиёни,
Нур ва зиё маскани Адиблар хиёбони.

Ватандан дарс бергувчи бизда Бобур бобо бор,
Ёруғ маслак мужассам, кўп эзгу муддао бор,
Бошқаларни билмадим, бизда шундай дуо бор:
“Ўзинг асра, соғ бўлсин элнинг яхши-ёмони”,
Нур ва зиё маскани Адиблар хиёбони.

Фурқат ўтди фироқда, ўз юртидан йироқда,
Юртлар борки халқлари яшар қўрқув, титроқда,
Кўксимни бир ифтихор тўлдирмоқда шу чоғда,
Ерни бағримга босиб, қучгим келар самони,
Нур ва зиё маскани Адиблар хиёбони.

Бизга буюк ибратдир, улуғ мактаб, кетмас онг,
Бердақ, Беҳбудий, Чўлпон огоҳликдан урар бонг,
Огаҳий ғазалидай отаётир тиниқ тонг,
Табаррук, улуғ даргоҳ Адабиёт бўстони,
Нур ва зиё маскани Адиблар хиёбони.

Қодирий, Авлонийни зиёрат қилдим бориб,
Чорлар Эркин Воҳидов, устоз Абдулла Ориф,
Барчаси дорилфунун, ҳар бири бир маориф,
Ижод мактабларининг ортар шуҳрати-шони,
Нур ва зиё ма скани Адиблар хиёбони.

“Подшоларнинг сўзлари – сўзларнинг подшосидир”,
Юрт ғамхўри қурдирган мукаммал иншосидир,
Муҳташам, олиймақом биноларнинг бошидир,
Дунё ҳайрат ичра лол, сўз асрагай жаҳонни,
Нур ва зиё маскани Адиблар хиёбони.

Қанча китоб ўқисанг, шунча билиминг бойир,
Ёниб ўтди кўп адиб, ёниб ўтди кўп шоир,
Улар адабиётга, абадиятга доир,
Худо Ўзинг асрагин онам-Ўзбекистонни!
Нур ва зиё маскани Адиблар хиёбони.

Жўрабек Жаҳон,
Ёзувчилар уюшмаси аъзоси, шоир

​​ТЕЛЕВИЗОР БИЛАН СУҲБАТ

Ўша кун сўрида ўтиргандим мен,
“Алпомиш”, “Гўрўғли”, “Авазхон” тинглаб.
Сен менинг ям-яшил болалигимга
Кирдинг ёлғизгина зангор кўз билан.
Кирдинг,
эгалладинг дарс столимни.
Дўмбиралар тинди.
Тинди замонлар.
Саллалар қаршингда лол қотди.
Боқди.
Соқолларда – чала достонлар!
Мени достонлардан жудо айладинг,
Бийрон сўйлар эди ўша кун тилинг:
Бола, тулпорларни нима қиласан,
Бола, ёнимга кел, мана мултфилм!..
Отини кишнатиб Авазхон кетди,
Ёлларида шамол – менинг кунларим.
Саллалар бирма-бир ғойиб бўлдилар,
Сен ҳамон тириксан –
порлар нурларинг.
Умрлар емрилар.
Қисматлар сўнар.
Хазон, хазон, хазон бўлади диллар!..
Сенинг ёлғиз кўзинг
сўнмас ҳеч қачон,
Сен тирик яшайсан ҳали минг йиллар!
Дарсларим чинқирди дафтарларимда,
Мени китоблардан айладинг жудо.
Мени тортиб олдинг осмонларимдан,
Бугун осмон бўлдинг,
Бугун сен – Худо!
Сенга термулади ҳиссиз гавдалар,
Сенга маҳлиёдир жонли халталар.
Болалар юзингга тупургай баъзан,
Мултфилм кўради катталар.
Бугун жаҳонларни айладинг ишғол,
Жаҳонгир!
Нурларинг бунча турланар.
...Ажаб одамлари бордир дунёнинг –
Хотинини қўйиб, сенга уйланар.

1983

Сирожиддин Саййид, Ўзбекистон халқ шоири

Овозга айланган сўз

СОВҒА

Жанр – шеър
Муаллиф – Сирожиддин Саййид
Ўқиган – Раҳимбой Жуманиёзов

БИТИРУВЧИЛАРГА

Бул Ватаннинг қошу кўзи,
Мижгонлари сиз бўлгайсиз.
Чеҳралари гулдай, кундай
Хандонлари сиз бўлгайсиз.

Бу тонг оппоқ дафтарлардай
Шаҳрим тўлди каптарларга.
Тизсам буни сатрларга
Осмонлари сиз бўлгайсиз.

Бир мамлакат тиниқ кулгу,
Бир мамлакат севинч, орзу,
Бу ҳаётнинг гўзал аҳду
Паймонлари сиз бўлгайсиз.

Ёлғиз қолиб кетган чирой —
Мактабларингиз узра ой
Бу оқшом йиғлар ҳойнаҳой:
Армонлари сиз бўлгайсиз.

Китоблари кўксидаги...
Меҳр балққан сўзидаги,
Устозларнинг кўзидаги
Маржонлари сиз бўлгайсиз.

Кўксингизда баланд ору
Номус бўлса — бўлгай бари,
Бул Ватаннинг кўрар давру
Давронлари сиз бўлгайсиз.

Йиллар ўтар турли-турли,
Умр йўли — қирли, ўрли.
Ниятларнинг нурли-нурли
Нарвонлари сиз бўлгайсиз.

Кўрки бордир ҳар ниҳолнинг,
Ҳар боғдан бир ибрат олинг,
Илм олинг, ҳикмат олинг —
Келажакнинг, истиқболнинг
Қўрғонлари сиз бўлгайсиз.

🇺🇿 2-iyul - mustaqil O‘zbekiston tarixi sahifalaridagi yana bir muhim sana, u bizga suveren taraqqiyotning ahamiyatini eslatib turadi.

1992-yil aynan shu kuni O‘zbekiston Respublikasining Davlat gerbi to‘g‘risidagi qonun qabul qilingan.

Suverenitetimiz timsollaridan biri milliy merosimizning eng yaxshi jihatlarini o‘zida mujassam etgan, uning tasvirlari esa xalqimiz uchun katta ahamiyatga ega.

ЯХШИЛИК

Яхшилик қил — элу юртинг,
дўсту ёру бегонага яхшилик қил.
Энг аввало — ўз онангга,
Ҳеч бўлмаса — ўз онангга
ўхшайдиган бир онага
яхшилик қил!

“Пандемияга
қарши кураш –
ҳар биримизнинг
виждон ишимиз”

ОГОҲЛИК
ТАЛҚИНИ

Сирожиддин САЙЙИД,
Ўзбекистон халқ шоири

Кўринмас душманлар биз билан бирга,
Улар доим қасди жонимиздадир.
Гўё дахлдордай ҳар бир тақдирга —
Ҳар кун, ҳар соатда ёнимиздадир.

Уйғоқ ҳар бир кўнгил уларга душман,
Қадрдон ошноси — ҳар мудроқ юрак.
Улар бу борада жиддий уюшган,
Уларга лоқайд ва мудроқлар керак.

Фарқи йўқ кекса-ёш, эркакми, аёл —
Бани одамзодга алами бордай:
Дунёда сиҳатлик топсин дер завол,
Тириклик ётсин дер хаста бемордай.

Мўлжал-муддаоси — тўсиқсиз ҳар қалб,
Илму маърифатсиз ҳар мия бўлган.
Шундоқ тарқаб-тарқаб, бир-бир эгаллаб,
Охир келиб катта армия бўлган.

Кибру манманликнинг мавжлари аро
Қай лаҳза лоқайдлик лангар ташлагай —
Билингки, бу душман эмас бепарво,
Бу душман шу заҳот лашкар ташлагай.

Лашкар эса ҳеч вақт бехатар бўлмас,
Дилларга ин қурган махсуслари бор.
Ҳасад, риё отлиғ яшовчан, ўлмас,
Жаҳолат сингари жосуслари бор.

Кўриб тургайдирсан дўсту ёрингни,
Ғаним гар одамдир — кўриб тургайсан.
Билмасанг, сезмасанг зўр ағёрингни,
Бошинг қайга олиб, қайга ургайсан?..

Уруш пайтидаги танг ҳолат янглиғ
Жанг кетар шафқатсиз, тун-кун, беомон.
Маҳв этар кўринмас қабоҳат янглиғ,
Бу душман ёмондир, бу душман ёмон!

Қондош-қариндошинг қаршингдаги-ю,
Кам-кўстинг хизматинг, ишингдагидир.
Ташингдаги душман ташингдаги-ю,
Ичингдаги душман ичингдагидир.

Ер юзин забт этиб олмоқдан аввал,
Эринчоқ элларни қилгайдир ишғол.
Онгу тафаккурин айлабон қамал,
Кулфат ёғдиргайдир, ёғдирар завол.

Қасри бунёдингни емиргай ногоҳ,
Кейин наф келтирмас сўнгги пушаймон.
Эй инсон, огоҳ бўл, огоҳ бўл, огоҳ,
Бу душман ёмондир, бу душман ёмон!

Билгилки ҳар соат, ҳар лаҳза, ҳар дам,
Лоқайд бўлмоқликка ҳаққимиз йўқдир.
Қайта яралмагай Ватан ва одам,
Бизнинг бошқа элу халқимиз йўқдир.

Оламда жанг кетар пинҳон ва узоқ,
Шайтон ҳам шайланиб шимармоқда енг.
Бундай пайт иғвою бўҳтон тарқатмоқ,
Халқингга хиёнат қилмоқ билан тенг.

Ҳақ йўли бир бора ўтилгай дебон,
Қурбон бўлиб кетган Чўлпонлар ҳаққи,
Янги замон қурмоқ эмасдир осон —
Мард ва матонатли инсонлар ҳаққи,

Азиз шифокорлар, ҳорғин юз-кўзлар,
Тунлар мижжа қоқмай қақраганлар — сиз,
Жон олиб, жон бериб ҳар бемор узра,
Миллат соғлиғини сақлаганларсиз.

Сўнмагай оламда меҳру вафо ҳам
Одамзод қалбининг нур, зиёлари.
Огоҳ ҳар бир элни асрар Оллоҳ ҳам,
Асрагай азизу авлиёлари.

Кўринмас душмандир гар бало, офат,
Уйғоқ юраклардир — уйғоқ посбонлар.
Манзилга еткизгай соғ, беталофат —
Уйғоқ карвонларни уйғоқ сарбонлар.

Ҳушёр бўл, замондош.
Уйғон, замондош!
Мард зотлар ҳикмати бизга бўлсин ёр.
Чунки ортимизда — жигардош, жондош
Она Ўзбекистон — бедор Ватан бор!

Янги давр-у замон қасри ўз-ўзидан бино бўлмас,
Ўз-ўзидан ҳеч бир дилбанд Беруний ё Сино бўлмас.
...Ўз уйингдай, ўз юртингдай-Кўз қорангни ўзинг асра,
Дилпоранг ҳам жигарбандинг, Ўз болангни ўзинг асра

Менинг Ватан ичра ватанларим бор,
Мангу завол бӯлмас чаманларим бор.
Термизийлар янглиғ хазиналарим,
Бухорийлар каби маъданларим бор.

УСТОЗ

Доим янграб турсин шеър ила ғазал,
Давру замонимдан қайирма, Худо.
Ҳамма ҳам яшасин, фақат энг аввал
Мени устозимдан айирма, Худо.

Махкам қил эзгулик чегараларин,
Ғамга чулғамагин теваракларин.
Асрагин гулдайин невараларин,
Мени устозимдан айирма, Худо.

У дилларда яшар, ўзи — дилпора,
Тоғдек улуғ, бироқ хасдан бечора.
Бу зорим сенга ҳам етсайди зора,
Мени устозимдан айирма, Худо

Бир буюк, дир даҳшат шоирчалар бор,
Бир-бирин қовуриб ейишга тайёр.
Уларга ҳеч кимни қилма гирифтор,
Мени устозимдан айирма, Худо.

Эсиз шеър ёзолмай юрган пайтларим,
Сувга оқиб кетди қанча дардларим.
Ўтди не-не дўст-ёр, мард, номардларим,
Мени устозимдан айирма, Худо.

Ҳасрат майи тўла бир пиёладир,
Бағри қизғиш, юзи сарғиш лоладир,
Етмиш ёшга бораётган боладир,
Мени устозимдан айирма, Худо.

Менинг энг беғубор чоғларим кетган,
Яшил адирларим, боғларим кетган.
Қанчалар суянган тоғларим кетган,
Мени устозимдан айирма, Худо.

Сўз қадрин, туз қадрин билиб юрдимми?
Бир зум имтиҳонсиз умр кўрдимми?
Паноҳингга олгин элим, юртимни,
Мени устозимдан айирма, Худо.

Одамзот авзойи ўзингга маълум,
Бир умр яшаб ҳам олмагай таълим.
Отадан сўнг турар ахир муаллим,
Мени устозимдан айирма, Худо.

https://t.me/joinchat/AAAAAFiMaw-QXpGzcw7f5g

1 октябр — Ўқитувчи ва мураббийлар куни

КИМ ТИЛНИ БИЛУР ‒ ЭЛНИ БИЛУР

Аваз Ўтар ғазалига мухаммас

Гар ушбу Ватан бизга азал ота макондур,
Султонларидин шаъни анинг рўйи жаҳондур.
Ким тилни билур ‒ элни билур, шонига шондур,
Ҳар тилни билув эмди бани одама жондур,
Тил воситаи робитаи оламиёндур1.

То ёғмасалар бошингиза таънаю тошлар,
Тошдин ҳам қатиқ бўлгусидир илм ила бошлар,
Эй сиз, қоракўзу қорасочу қорақошлар,
Ғайри тилини саъй қилинг билгали ёшлар,
Ким илму ҳунарлар билаки андин аёндур.

Бўлмас кишига кўрку ҳусн сўзни гулидек,
Ҳар тилни билув ‒ дилни билув, дилни ‒ элидек,
Тилни йўли ҳам шоҳ жаҳонгирни йўлидек,
Лозим сиза ҳар тилни билув она тилидек,
Билмакка они ғайрат этинг, фоида кондур.

Ҳақ сизга берибмиш сувингиз ҳам далангизни,
Ўз боғингизу, қир-адирингиз, лолангизни,
Тенг айлаб жаҳон аҳлига куч-ҳафсалангизни,
Илму фан уйига юборинглар болангизни,
Онда ўқуғонлар бори яктойи замондур.

Умр ўтгусидур сув каби ё сувдаги хасдек,
Дилбандларингизнинг бари дарёйи ҳавасдек,
Илм олмасалар умр бўлур тийра қафасдек,
Зор ўлмасун онлар дағи тил билмай Аваздек,
Тил билмаганидан они бағри тўла қондур.
2007

Сирожиддин САЙЙИД,
Ўзбекистон халқ шоири

Каналларимизда қолинг: 👇
https://t.me/joinchat/AAAAAFR5VfSQjPeC7ODZMA
https://t.me/joinchat/AAAAAFi6S36Eciyxe9lKJw

Овозга айланган шеър

НУСРАТ ДЎХТИР

Муаллиф: Сирожиддин Саййид, Ўзбекистон халқ шоири
Ўқиган: Ҳулкар Бўриева, “Ўзбекистон 24” телеканали сухандони

https://t.me/joinchat/AAAAAFiMaw-QXpGzcw7f5g