دەستنووسخانەی دیجیتاڵی باقلاوا
775 subscribers
6.76K photos
118 videos
288 files
384 links
✓ناساندنی دەستنووسی کوردی و زانایانی کورد
✓بەتایبەت ئەوانەی لە کتێبحانە شەخسیەکانە

تکایە بۆ ناساندنی بەڵگە و دەستنووسی ئەرشیڤی ماڵان یارمه‌تیمان بەن
ئیرەج مورادی باقلاوایی
@irajmoradi
Download Telegram
.
💢
#سلاطین_میرضیاالدینی (حاکمان کردستان)

🔻طبق منابع متعدد تاریخی، حداقل 12 نسل از خاندان میرضیاالدینی، تا 1230 قمری با بیش از 450 سال، در دورەهای مختلف، بر بخش بزرگی از ولایت کردستان حکومت کردەاند.

1. میر ضیاءالدین
2. ابراهیم شاه
3. امیر ضیاءالدین (دوم)
4. محمد
بیگ
5. غیب‌ الله
بیگ
6. محمد
بیگ (دوم)
7. امیر اسکندر
8.
علی بیگ
9. صفی‌خان سلطان
10. درویش سلطان
11. الله ویردی سلطان
12. صفی‌خان سلطان‌ (دوم)


🔻 در کتاب << ظفرنامه >> اثر شرف‌الدین
علی یزدی (از کاتبان عهد تیموری)، از #ابراهیم_شاه ابن میرضیاالدین ، بعنوان #حاکم_کردستان در سال 795 قمری (مرکز حکمرانی: دربند تاشی خاتون ، شارباژیر کنونی واقع در شمال غربی سلیمانیه)، یاد شده است.

🔻تا قبل از 1046 قمری، 4 قلعه اصلی بنام های:

1.
#قلعه_پالنگان (واقع در حومه کامیاران)
2.
#قلعه_زلم (واقع در کردستان عراق)
3.
#قلعه_مریوان (واقع در شهر مریوان)
4.
#قلعه_حسن_آباد (واقع در حومه سنندج)

مرکز اصلی حکمرانی، حاکمان کردستان جنوبی بوده اند که تا سال 985 قمری، قلعه پالنگان و قلعه زلم در دست خاندان میرضیاالدینی بطور مستقل و از آن ببعد قلعه زلم تا 1046 قمری همچنان در تصرف این خاندان ولی تحت نظر حاکمان اردلان قرار داشته است .

🔻در کتاب شرفنامه بدلیسی (1005 ق) از :

1.
#غیب_الله_بیگ (905 الی 917 ق)
2.
#محمد_بیگ_دوم (917 الی 965 ق)
3.
#امیر_اسکندر (965 الی 985 ق)

بعنوان معروفترین حاکمان خاندان میرضیاالدینی یاد شده، که بر قلعه پالنگان و قلعه زلم و همچنین قلاع و نواحی دیگری کە زیر نظر این دو قلعه بودەاند؛ مانند:

1. قلعه کلانه (8 کیلومتری سنندج)
2. قلعه نشور (25 کیلومتری سنندج)
3. قلعه مروارید (مابین کامیاران و سنندج)
4. ناحیه بیلوار (مابین کامیاران و کرمانشاه)
5. قلعه دیودز (دیوزناو در اورامان)
6. قلعه نودز (نودشه در اورامان)
7. قلعە‌ دزمان‌ (آویهنگ، مابین سنندج و مریوان)
8. سلین و محال آن (واقع در اورامان)
9. قلعە مور
10. قلعە کواه کوز
11. چندین قلعه و نواحی در شهرزور عراق
و ...


🔻در کتاب << خلاصه السیر >> اثر محمد معصوم ابن خواجگی اصفهانی و تاریخ « عالم آرای عباسی » اثر اسکندر
بیگ ترکمان، از #علی_بیگ میرضیاالدینی، در سالهای 1023، 1039، 1046 قمری، بە عنوان حاکم قلعه زلم و همچنین وکیل و فرمانده سپاه خان احمدخان اردلان، اشاره شده است.

🔻در کتب: زبدة التواریخ سنندجی، لب التواریخ (مصنف)، تاریخ مستوره اردلان ، تاریخ مردوخ و ... از
#صفی‌خان_سلطان ، #درویش_سلطان میرضیاالدینی و ... بە عنوان حاکم جوانرود و هورامان از 1068 تا 1230 قمری یاد شده است.

🔻 جغرافیای تحت حاکمیت این خاندان در طی ادوار مختلف:

#کامیاران تا 8 کیلومتری سنندج
#بیلوار (بین کامیاران و کرمانشاه)
#روانسر
#جوانرود
#ثلاث‌باباجانی
#سرپل‌ذهاب
#پاوه
#اورامان
#شهرزور (کردستان عراق)


🔻نوادگان این خاندان نیز از سال 1230 قمری، تا اواسط قرن 14 شمسی، همچون
#محمدطاهر_بیگ سلطانی (نایب الحکومە عشایر و نظامی منطقه جوانرود و اورامان از 1321 الی 1338 شمسی)، در منطقه اورامان، صاحب قدرت و نفوذ بوده‌اند.

⛪️ ⛪️ ⛪️ ⛪️
کانال«خاندان میر ضیاء‌الدینی»
@Mir_Zya_addini
⛪️ ⛪️ ⛪️ ⛪️
💐
#علی‌بیگ_میرضیاالدینی (آخرین حاکم قلعه #زەڵم)


👈
علیبیگ ⇦ امیر اسکندر ⇦ محمد بیگ (دوم) ⇦ غیب اللە بیگ ⇦ محمد بیگ ⇦ امیر ضیاالدین (دوم) ⇦ ابراهیم شاه ⇦ میر ضیاالدین

🔻به سال 985 (ق) بعد از آنکه تیمور خان و هلو خان اردلان، پدرشان (سلطان
علیبیگ حاکم قبلی اردلانها) را در کودکی از دست داده و بساط بیگ عمویشان جانشین پدرشان شده بود، بعد از رسیدن به سن بلوغ و جوانی به ادعای اینکه حاکمیت حق آنها میباشد، با بساط بیگ اردلان به مقابله پرداخته و چون توانایی مقابله با وی را نداشتند به قلعه پالنگان که امیر اسکندر میرضیاالدینی (پدر علیبیگ) حاکم وقت آنجا بود پناه برده و امیر اسکندر از آنها حمایت کرد.

🔻بساط
بیگ نیز فرصت را مغتنم شمرده تا همزمان، هم قلعه پالنگان را که مهمترین قلعه در کردستان بود تصرف و هم رقیبان خود (تیمورخان و هلوخان) را از بین ببرد، پس به دربار صفوی شکایت نموده که امیر اسکندر متمرد شده و به تیمورخان و هلو خان یاغی، پناه داده است.
شاه اسماعیل دوم صفوی نیز سپاهی بزرگ را به رهبری سولاق حسین تکلو راهی کردستان نموده و با کمک نیروهای بساط
بیگ، بعد از روزها جنگ خونین و طاقت فرسا ( این جنگ تاریخی در کتب متعدد توسط کاتبان درباری صفوی بصورت نثر و اشعار ثبت شده است) توانستند امیر اسکندر را شکست داده و قلعه پلنگان را تسخیر و ویران نمایند و این قلعه مهم و استراتژیک را بعد از قرنها از دست خاندان میرضیاالدینی خارج کنند.

▫️ سپاهی که دریای چین را ز گرد
▫️ کند چون بیابان به روز نبرد

بعد از تسخیر قلعه پالنگان، امیر اسکندر به قلعه
#زلم، نقل مکان کرد. (قلعه زلم یکی از چهار قلعە اصلی و مهم واقع در خاک کردستان عراق بوده، که مناطق شهرزور و مضافات آن تحت نظر این قلعه بوده است.)

🔻تا شروع حکومت تیمورخان درسال (986ق)، قلعه زلم مانند قلعه پالنگان، محل اصلی حکمرانی خاندان میرضیاالدینی بوده که بصورت مستقل توسط این خاندان اداره میشد، از آن تاریخ به بعد قلعه پالنگان بدست اردلانها افتاد ولی قلعه زلم همچنان تا زمان ویران شدن آن توسط سلیمان خان اردلان در سال 1046(ق)، در دست خاندان میرضیاالدینی، تحت نظر حاکمان اردلان بوده است.

🔻در سال 1014(ق) که خان احمدخان از اصفهان به کردستان بازگشت و با پدرش هلوخان، بر سر حکومت کردستان، روابطشان به کدورت کشید، به واسطه مصلحان و نزدیکان دربار اردلان، جهت پیشگیری از اختلاف بیشتر بین پدر و فرزند، خان احمدخان حدود 3 سال در قلعه زلم در کنار
علی بیگ ساکن میشود و هنگام به حکومت رسیدن خان احمدخان در سال 1018 (ق) ، علی بیگ بعنوان وکیل و شخص نزدیک به وی انتخاب، و در فتوحات و جنگها، رشادتها و شجاعتهای زیادی از خود نشان داده است.

🔻در سال 1046(ق) هنگامیکه خان احمد خان (به دلایلی که در کتب مختلف تاریخی آمده) روی از شاه صفی برگرداند، شاه صفی نیز سلیمان خان اردلان (نوه تیمورخان) را به جای خان احمدخان به والی و حاکم کردستان انتخاب نمود، و
علیبیگ نیز به کمک سلیمان خان شتافت و تا به قدرت رسیدنش در کنار وی قرار گرفت. همچنین علی بیگ خواهر سلیمان خان را در نکاح خود داشت و از او صاحب پسری به نام صفی‌خان سلطان (حاکم جوانرود و اورامانات به سال 1068 الی 1140 ق) شد.

🔻عامه اهالی روستای
#داریان از توابع پاوە (محل سکونت اکثر نوادگان علیبیگ) و روستاهای مجاور، از قدیم تا به امروز، گاها نوادگان علیبیگ را با نام نوادگان #علی_بیگ_زلم، نام برده و یاد میکنند و طبق اسنادی در دست نوادگان وی، بعضی املاک و ... واقع در روستای زلم، به نام علی بیگ وجود داشته است.

🔻
علی بیگ مشهور به علی بیگ زلمی، مردی متدین و با تقوی بوده که در اواخر عمر، خلوت گزیده و درویش مسلکانه زندگی کرده است بطوریکه روایات متعددی ، سینه به سینه تا به امروز از وی، نقل میشود.

🔹 تدوین:
#کیهان_امینی


🔰 منابع:

1. ایلات و طوایف کرمانشاهان اثر دکتر محمدعلی سلطانی (جلد 2 , 3)
2. جغرافیای تاریخی پالنگان اثر دکتر محمد باقر پیری
3. خلاصه السیر اثر محمد معصوم ابن خواجگی اصفهانی
4. تاریخ عالم آرای عباسی اثر اسکندر
بیگ ترکمان
5. تاریخ سلاطین هورامان اثر قاضی عبدالله شیدا
6. زبده التواریخ سنندجی اثر محمد شریف‌ قاضی
7. تاریخ مستوره اردلان ، به کوشش منصور اردلان
8. روایات متواتر و اسناد موجود در دست نوادگان
علی بیگ و ...

⛪️ ⛪️ ⛪️ ⛪️
🔸
#سلاطین_میرضیاء‌الدینی، حاکمان مناطق:
کامیاران، بیلوار، روانسر، جوانرود، ثلاث‌باباجانی، سرپل‌ذهاب، شهرزور(عراق)، پاوه و هورامان تا سال 1230 قمری، با بیش از 500 سال حکمرانی
————————-
👈 کانال«خاندان میر ضیاء‌الدینی»
@Mir_Zya_addini
⛪️ ⛪️ ⛪️ ⛪️