Доказная медыцына ці як навучыцца правяраць выпісаныя лекі, ч. 1
#science #health #everyday
У руках медыкаў я адчуваю сябе даволі бездапаможна: асіметрыя паміж жаданнем быць здаровым і здольнасцю кантраляваць сітуацыю стварае добрую глебу для трывожнасці. Мне проста гэта не падабаецца. Як не падабаецца лятаць (я ведаю, што яно працуе, але не ведаю як) ці чытаць “палітычных экспертаў” (я ведаю, што гэта істотна і ведаю, што яно не працуе).
Таксама я ведаю, што такія асіметрыі непазбежныя. Істотнасць сферы патрабуе глыбокай спецыялізацыі, ствараючы разрыў у ведах паміж спецыялістам і мной, вымушае мяне рабіць некамфортны выбар - чапляцца за рэшткі кантролю ці даверыць сябе інстытуту медыцыны.
Але медыцына бывае розная. Як і любы інстытут, яна можа мець лакальную спецыфіку і абсалютна дакладна мае чалавечую: у сацыя-эканамічна-навуковых цэнтрах лечаць лепш, чым на перэферыях, а людзьмі пануе сквапнасць.
У 2005 годзе John P. A. Ioannidis апублікаваў артыкул пад назвай Why Most Published Research Findings Are False. Аргумент аўтара заключны ў тым, што фінансавыя, кар’ерныя і іншыя інтарэсы не павінны перасякацца з акадэмічнымі. Але яны перасякаюцца і ў вялікай ступені. Часта фінансаванне і кар’ерны рост навукоўцаў залежыць ад колькасці публікацый. Таксама часта навуковыя часопісы аддаюць перавагу даследванням, у якіх сцвярджаецца даказанасць модных, нечаканых, захапляючых ці хайповых гіпотэз. Гэта вымушае навукоўцаў імкнуцца да eye-catching findings, што з’яўляецца эквівалентам навуковага выкавырвання разынак з булкі. Жаданне фармакалагічных кампаній, каб іх лекі выглядалі лепш, увогуле не патрабуе асаблівага абмеркавання.
Наколькі моцна гэтыя развагі стасуюцца з рэальнасцю можна зразумець на наступным прыкладзе. 41% з найлепшых (прэстыжныя часопісы, шырока цытаваныя) медыцынскіх даследванняў за апошнія 13 год былі “з дастатковасцю” абвергнутыя, калі каманда аўтара паспрабавала іх рэплікаваць. Сярод даследванняў: “вітамін Е зніжае рызыку сардэчных захворванняў”, “штодзённы прыём аспірыну зніжае рызыку сардэчнага прыступу і інстульту” і г.д.
Дадзены феномен цяпер вядомы пад назвай p-hacking ці, больш агульна, replication crisis і пра гэта не размаўляе толькі лянівы. Вячэрняе шоў Last Week Tonight нават прысвяціла гэтаму спецыяльны эпізод. Калі нешта з’яўляецца настолькі папулярным топікам у навуковых колах, што трапляе ў вячэрнія шоў - самы час звярнуць на гэта ўвагу.
Іронія сітуацыі заключана ў тым, што людзі, блізкія да навукі, не проста даўно пра гэта ведаюць, а здольныя даволі лёгка адгадваць, рэплікуецца тое ці іншае даследванне прачытаўшы толькі агульнае апісанне. У мяне, напрыклад, атрымалася набіць 24 з 30 у гэтым квізе. Ён тычыцца псіхалогіі, але няма падставаў лічыць, што ў іншых дысцыплінах сітуацыя не будзе аналагічнай.
Цяпер пра беларускую спецыфіку. Мне падаецца рацыянальным праводзіць мост паміж replication crisis і выпісанымі лекамі наступным чынам. Па-першае, калі ёсць у свеце, тады ёсць і ў Беларусі. Па-другое, няма падставы лічыць, што лічбы для Беларусі будуць лепш. Па-трэцяе, паміж тэрапеўтамі ў паліклініцы і рынкам навуковых публікацый таксама існуе пэўны разрыў ведаў (маё падазрэнне ў тым, што заўважны). Па-чацвёртае, я паняцця не маю, як у Беларусі працуе фармакалагічны рынак.
Усё гэта вымусіла мяне выпрацаваць шэраг правіл, з дапамогай якіх я арыентуюся ў незнаёмай і істотнай сферы беларускай медыцыны: якасць існуючай доказнай базы, моцнасць патэнцыйнага дызайну, праўдападобнасць эфекту, час і рэсурсы.
#science #health #everyday
У руках медыкаў я адчуваю сябе даволі бездапаможна: асіметрыя паміж жаданнем быць здаровым і здольнасцю кантраляваць сітуацыю стварае добрую глебу для трывожнасці. Мне проста гэта не падабаецца. Як не падабаецца лятаць (я ведаю, што яно працуе, але не ведаю як) ці чытаць “палітычных экспертаў” (я ведаю, што гэта істотна і ведаю, што яно не працуе).
Таксама я ведаю, што такія асіметрыі непазбежныя. Істотнасць сферы патрабуе глыбокай спецыялізацыі, ствараючы разрыў у ведах паміж спецыялістам і мной, вымушае мяне рабіць некамфортны выбар - чапляцца за рэшткі кантролю ці даверыць сябе інстытуту медыцыны.
Але медыцына бывае розная. Як і любы інстытут, яна можа мець лакальную спецыфіку і абсалютна дакладна мае чалавечую: у сацыя-эканамічна-навуковых цэнтрах лечаць лепш, чым на перэферыях, а людзьмі пануе сквапнасць.
У 2005 годзе John P. A. Ioannidis апублікаваў артыкул пад назвай Why Most Published Research Findings Are False. Аргумент аўтара заключны ў тым, што фінансавыя, кар’ерныя і іншыя інтарэсы не павінны перасякацца з акадэмічнымі. Але яны перасякаюцца і ў вялікай ступені. Часта фінансаванне і кар’ерны рост навукоўцаў залежыць ад колькасці публікацый. Таксама часта навуковыя часопісы аддаюць перавагу даследванням, у якіх сцвярджаецца даказанасць модных, нечаканых, захапляючых ці хайповых гіпотэз. Гэта вымушае навукоўцаў імкнуцца да eye-catching findings, што з’яўляецца эквівалентам навуковага выкавырвання разынак з булкі. Жаданне фармакалагічных кампаній, каб іх лекі выглядалі лепш, увогуле не патрабуе асаблівага абмеркавання.
Наколькі моцна гэтыя развагі стасуюцца з рэальнасцю можна зразумець на наступным прыкладзе. 41% з найлепшых (прэстыжныя часопісы, шырока цытаваныя) медыцынскіх даследванняў за апошнія 13 год былі “з дастатковасцю” абвергнутыя, калі каманда аўтара паспрабавала іх рэплікаваць. Сярод даследванняў: “вітамін Е зніжае рызыку сардэчных захворванняў”, “штодзённы прыём аспірыну зніжае рызыку сардэчнага прыступу і інстульту” і г.д.
Дадзены феномен цяпер вядомы пад назвай p-hacking ці, больш агульна, replication crisis і пра гэта не размаўляе толькі лянівы. Вячэрняе шоў Last Week Tonight нават прысвяціла гэтаму спецыяльны эпізод. Калі нешта з’яўляецца настолькі папулярным топікам у навуковых колах, што трапляе ў вячэрнія шоў - самы час звярнуць на гэта ўвагу.
Іронія сітуацыі заключана ў тым, што людзі, блізкія да навукі, не проста даўно пра гэта ведаюць, а здольныя даволі лёгка адгадваць, рэплікуецца тое ці іншае даследванне прачытаўшы толькі агульнае апісанне. У мяне, напрыклад, атрымалася набіць 24 з 30 у гэтым квізе. Ён тычыцца псіхалогіі, але няма падставаў лічыць, што ў іншых дысцыплінах сітуацыя не будзе аналагічнай.
Цяпер пра беларускую спецыфіку. Мне падаецца рацыянальным праводзіць мост паміж replication crisis і выпісанымі лекамі наступным чынам. Па-першае, калі ёсць у свеце, тады ёсць і ў Беларусі. Па-другое, няма падставы лічыць, што лічбы для Беларусі будуць лепш. Па-трэцяе, паміж тэрапеўтамі ў паліклініцы і рынкам навуковых публікацый таксама існуе пэўны разрыў ведаў (маё падазрэнне ў тым, што заўважны). Па-чацвёртае, я паняцця не маю, як у Беларусі працуе фармакалагічны рынак.
Усё гэта вымусіла мяне выпрацаваць шэраг правіл, з дапамогай якіх я арыентуюся ў незнаёмай і істотнай сферы беларускай медыцыны: якасць існуючай доказнай базы, моцнасць патэнцыйнага дызайну, праўдападобнасць эфекту, час і рэсурсы.
journals.plos.org
Why Most Published Research Findings Are False
Published research findings are sometimes refuted by subsequent evidence, says Ioannidis, with ensuing confusion and disappointment.
Доказная медыцына ці як навучыцца правяраць выпісаныя лекі, ч. 2
Першая частка - https://t.me/linearaggression/3
#science #health #everyday
Якасць існуючай доказнай базы: я карыстаюся Сochrane library і PubMed, якія служаць карыснай справе сістэматызацыі доказнай медыцыны. Пры праверцы прэпарата ці актыўнага рэчыва трэба звяртаць увагу на колькасць публікацый, іх незалежнасць (розныя людзі/лабараторыі/арганізацыі/краіны), моцнасць дызайну (пра гэта ніжэй) і ацэнку эфектыўнасці (калі ёсць на Cochrane). Шмат публікацый, розныя крыніцы, тысячы чалавек і RCT (randomized control trial) - добры аб’ём доказнай базы. Cochrane не ведае, што гэта, PubMed ведае 1.5 стромныя публікацыі на машыннай ангельскай, гугл з неабходнасцю прыводзіць на рускамоўныя сайты - дрэнны аб’ём доказнай базы.
Моцнасць дызайну даследвання: Пытанне, якое трэба сабе задаваць, гэта можна ці не правесці эксперымент. Калі можна, тады арыентуемся на RCT з вялікай колькасцю пацыентаў. Моцнасць эксперымента ў тым, што ўздеянне напрамую кантралюецца: мы самі дзелім людзей на кантрольную і эксперыментальную групы. Усё максімальна экспліцытна і транспарэнтна. Калі правесці эксперымент нельга, тады надзейней усяго ігнараваць вынікі такіх даследванняў, бо спроба размежаваць прычынна-следчы эфект і карэляцыю без кантролю за ўздзеяннем амаль не мае шанцаў на поспех. Для прыкладу, практычна немагчыма арганізаваць RCT для вывучэння доўгатэрміновых эфектаў дыеты, бо каштоўнасці гуманізм, а таксама крымінальнае заканадаўства забараняе дзяліць людзей на дзве вялікія групы, гвалтоўна карміць адных “фіялетавай садавінай”, у другой прынцыпова яе забараняць. Менавіта таму даследванні ў сферах кшталту дыеталогіі - поўнае, бязбожнае пекла, ступені бессаромнасці ў якой пазайздросцяць некаторыя фармакалагічныя кампаніі. І менавіта таму некаторыя даследчыкі выступаюць за поўнае ігнараванне неэксперыментальных даследванняў.
Праўдападобнасць эфекту: гэта пра тое, наколькі абсурдным з’яўляецца заяўлены ў даследванні эфект, спроба фільтрацыі “выкавырвання разынак з булкі” і неабмежаванага хайпу, пра якія я пісаў вышэй. Якая верагоднасць , што 10 хвілін у суткі праведзеныя з хатняй жывёлай змяншаюць верагоднасць інсульту на 30%? Вельмі нізкая, бо пры такой магнітудзе эфекту (30% - гэта вельмі шмат) ў такой простай і відавочнай працэдуры, пра гэты эфект вы б чыталі не ў навуковым часопісе, а даведаліся б ад вашай бабулі, калі б вам стукнула 27. Інакш кажучы - занадта добра, каб быць праўдай. З іншага богу, арганізаваць даследванне, каб такі эфект “знайсці” даволі проста. Калі загугліць “Bem 2011 Feeling the future”, можна пабачыць, як людзі даказваюць з дапамогай статыстыкі і эксперыментаў тэлепатычныя здольнасці. З коцікамі, відавочна, яшчэ прасцей.
Час і рэсурсы: адна справа, гэта кансультацыя бацькоў апасля чарговага наведвання профільнага спецыялісту на прадмет 10 выпісаных прэпаратаў, але зусім іншая - сур’ёзная, рэзкая хвароба, калі час на штудаванне метадалагічнай літаратуры можа проста адсутнічаць. Тут, як і агулам, кожны вырашае сам для сябе.
—————————————————————————-
Case-study на прыкладзе прэпарату thiotriazolinum:
1) Cochrane пра такую рэч не ведае, на PubMed 2 рускамоўных артыкулы з адным аўтарам і даследванне літоўцаў на машых.
2) Пра моцнасць дызайна ў публікацыях казаць складана, бо публікацый, па-сутнасці, няма.
3) Праўдападобнасць эфекту - з апісання прэпарата выцякае, што ён дапамагае у комплексным лячэнні ішэмічнай хваробы сэрца: інфаркту міякарда, стэнакардыі; сардэчных арытмій; хранічнага гепатыту фіброзу печані, цырозу печані. Тобок, у даволі шырокім, не заўсёды звязаным і вельмі распаўсюджаным спісе праблем.
4) З улікам таго, што прэпарат звычайна выпісваюць як “падтрымліваючы”, разабрацца з ім час ёсць
У выніку, мы маем прэпарат, які ў моц шырыні сферы выкарыстання павінен мець папулярнасць і камерцыйны поспех. Праблема ў тым, што аналагічныя поспехі з пункту гледжання доказнай медыцыны для дадзенага прэпарата адсутнічаюць.
Першая частка - https://t.me/linearaggression/3
#science #health #everyday
Якасць існуючай доказнай базы: я карыстаюся Сochrane library і PubMed, якія служаць карыснай справе сістэматызацыі доказнай медыцыны. Пры праверцы прэпарата ці актыўнага рэчыва трэба звяртаць увагу на колькасць публікацый, іх незалежнасць (розныя людзі/лабараторыі/арганізацыі/краіны), моцнасць дызайну (пра гэта ніжэй) і ацэнку эфектыўнасці (калі ёсць на Cochrane). Шмат публікацый, розныя крыніцы, тысячы чалавек і RCT (randomized control trial) - добры аб’ём доказнай базы. Cochrane не ведае, што гэта, PubMed ведае 1.5 стромныя публікацыі на машыннай ангельскай, гугл з неабходнасцю прыводзіць на рускамоўныя сайты - дрэнны аб’ём доказнай базы.
Моцнасць дызайну даследвання: Пытанне, якое трэба сабе задаваць, гэта можна ці не правесці эксперымент. Калі можна, тады арыентуемся на RCT з вялікай колькасцю пацыентаў. Моцнасць эксперымента ў тым, што ўздеянне напрамую кантралюецца: мы самі дзелім людзей на кантрольную і эксперыментальную групы. Усё максімальна экспліцытна і транспарэнтна. Калі правесці эксперымент нельга, тады надзейней усяго ігнараваць вынікі такіх даследванняў, бо спроба размежаваць прычынна-следчы эфект і карэляцыю без кантролю за ўздзеяннем амаль не мае шанцаў на поспех. Для прыкладу, практычна немагчыма арганізаваць RCT для вывучэння доўгатэрміновых эфектаў дыеты, бо каштоўнасці гуманізм, а таксама крымінальнае заканадаўства забараняе дзяліць людзей на дзве вялікія групы, гвалтоўна карміць адных “фіялетавай садавінай”, у другой прынцыпова яе забараняць. Менавіта таму даследванні ў сферах кшталту дыеталогіі - поўнае, бязбожнае пекла, ступені бессаромнасці ў якой пазайздросцяць некаторыя фармакалагічныя кампаніі. І менавіта таму некаторыя даследчыкі выступаюць за поўнае ігнараванне неэксперыментальных даследванняў.
Праўдападобнасць эфекту: гэта пра тое, наколькі абсурдным з’яўляецца заяўлены ў даследванні эфект, спроба фільтрацыі “выкавырвання разынак з булкі” і неабмежаванага хайпу, пра якія я пісаў вышэй. Якая верагоднасць , што 10 хвілін у суткі праведзеныя з хатняй жывёлай змяншаюць верагоднасць інсульту на 30%? Вельмі нізкая, бо пры такой магнітудзе эфекту (30% - гэта вельмі шмат) ў такой простай і відавочнай працэдуры, пра гэты эфект вы б чыталі не ў навуковым часопісе, а даведаліся б ад вашай бабулі, калі б вам стукнула 27. Інакш кажучы - занадта добра, каб быць праўдай. З іншага богу, арганізаваць даследванне, каб такі эфект “знайсці” даволі проста. Калі загугліць “Bem 2011 Feeling the future”, можна пабачыць, як людзі даказваюць з дапамогай статыстыкі і эксперыментаў тэлепатычныя здольнасці. З коцікамі, відавочна, яшчэ прасцей.
Час і рэсурсы: адна справа, гэта кансультацыя бацькоў апасля чарговага наведвання профільнага спецыялісту на прадмет 10 выпісаных прэпаратаў, але зусім іншая - сур’ёзная, рэзкая хвароба, калі час на штудаванне метадалагічнай літаратуры можа проста адсутнічаць. Тут, як і агулам, кожны вырашае сам для сябе.
—————————————————————————-
Case-study на прыкладзе прэпарату thiotriazolinum:
1) Cochrane пра такую рэч не ведае, на PubMed 2 рускамоўных артыкулы з адным аўтарам і даследванне літоўцаў на машых.
2) Пра моцнасць дызайна ў публікацыях казаць складана, бо публікацый, па-сутнасці, няма.
3) Праўдападобнасць эфекту - з апісання прэпарата выцякае, што ён дапамагае у комплексным лячэнні ішэмічнай хваробы сэрца: інфаркту міякарда, стэнакардыі; сардэчных арытмій; хранічнага гепатыту фіброзу печані, цырозу печані. Тобок, у даволі шырокім, не заўсёды звязаным і вельмі распаўсюджаным спісе праблем.
4) З улікам таго, што прэпарат звычайна выпісваюць як “падтрымліваючы”, разабрацца з ім час ёсць
У выніку, мы маем прэпарат, які ў моц шырыні сферы выкарыстання павінен мець папулярнасць і камерцыйны поспех. Праблема ў тым, што аналагічныя поспехі з пункту гледжання доказнай медыцыны для дадзенага прэпарата адсутнічаюць.
Telegram
Лінейная (аг | рэг) рэсія
Доказная медыцына ці як навучыцца правяраць выпісаныя лекі, ч. 1
#science #health #everyday
У руках медыкаў я адчуваю сябе даволі бездапаможна: асіметрыя паміж жаданнем быць здаровым і здольнасцю кантраляваць сітуацыю стварае добрую глебу для трывожнасці.…
#science #health #everyday
У руках медыкаў я адчуваю сябе даволі бездапаможна: асіметрыя паміж жаданнем быць здаровым і здольнасцю кантраляваць сітуацыю стварае добрую глебу для трывожнасці.…
Пра дрэнныя даследванні, няўважлівых даследчыкаў, клікбэйт і адзінокіх жанчын
#statistics #everyday
За апошнія некалькі дзён можна было натыкнуцца на інфармацыю пра даследванне аб тым, што “незамужныя жанчыны - самая шчаслівая група насельніцтва”. Навіну падхапілі беларускія інфармацыйных парталы: тутбай, куку, сіцідог. Таксама, навіна выклікала шмат агрэсіўных срачаў у твітэры і фб (лінкаў не будзе).
Паразмаўляем пра дрэнныя даследванні, няўважлівых даследчыкаў, клікбэйт, а таксама пра тое, чаму схільнасць шукаць падтрымкі сваіх нарматыўных пазіцый ў эмпірычных, навуковых даследваннях - не самая лепшая ідэя.
Пачнем з апошняга. У грамадстве існуе звычка апеляваць да аўтарытэта навукі. Само па сабе гэта добра - навуковыя даследванні з’яўляюцца добрым метадам вырашэння эмпірычных пытанняў. Але навука не адказвае на нарматыўныя пытанні і нам усім трэба адвыкаць яе такім чынам выкарыстоўваць. Вам абсалютна не трэба даследванне пра тое, што адзінокія больш шчаслівыя, калі вы адзінокія і шчаслівыя. І абсалютна дакладна не трэба бегчы развадзіцца, калі вы такое даследванне пабачылі. Не трэба чакаць даследванняў пра тое, што геі маюць правы, жанчына - чалавек, а келіх віна ў дзень зніжае рызыку сардэчных захворванняў. Проста накаціце віна.
Цяпер пра канкрэтнае даследванне. Агулам, плыня happiness research - рэч даволі маргінальная. Шмат хто не ўспрымае яе ўсур’ёз. Але гэтае даследванне выдзяляецца нават на фоне. Ягоны асноўны тэзіс, “незамужныя жанчыны больш шчаслівыя”, базуецца на тым факце, што замужныя больш шчаслівыя толькі тады, калі супруг побач, а калі адсутнічае (“spouse is absent”) - рэзка робяцца больш няшчаснымі.
Камічнасць сітуацыі ў тым, што аўтары карысталіся не сваімі дадзенымі, а дадзенымі American Time Use Survey. І інтэрпрэтавалі графу “spouse is absent” менавіта так - як тое, што супруг зараз знаходзіцца не побач (“spouse wasn't in the room when the question was asked"). Правільная інтэрпрэтацыя гэтай графы - супруг жыве асобна (“spouse isn't in the household”). Тобок, аўтары насамрэч параўналі незамужных жанчын з замужнымі, але ад якіх сыйшоў муж. Наўмысна не прыдумаеш.
Гэта ўсё даволі відавочна, калі проста паглядзець на дадзеныя (яны публічна даступныя): усяго ў апытанні 91690 чалавек са статусам “Married”, прычым толькі 2737 - са статусам “partner in the houshold: none” (каля 3%), тады як для людзей са статусам “Divorced” гэтая лічба складае 90%. Для тых, хто ведае R (карысная рэч, раю ўсім), код для атрымання лічбаў ніжэй:
Таксама выглядае, што шмат хто спрабуе зрабіць з гэтага і падобных даследванняў кіраўніцтва да дзення. Гэта дрэнная ідэя. Як з пункту гледжання навуковай метадалогіі, так і з пункту гледжання штодзённай практыкі - сямейны статус не раздаецца выпадкова ў лабараторыі сямейных статусаў. Сямейны статус абіраецца, кожным чалавекам, сыходзячы з непарыўнай прасціны асабістай гісторыі. Узровень шчасця, натуральна, таксама звязаны з асабістасцю гісторыі, калі толькі вам не падаецца, што вы можаце ўзгадаць, як пахне карбамазепін і прэпараты літыя.
Мы ведаем, што карэляцыя не роўная прычынна-следчай сувязі. Зараз самы час ужыць веды на практыцы. Будзем карыстацца карэляцыямі для прыняцця рашэнняў аб істотных інтэрвенцыях. Чаму даследчыкам шчасця можна, а нам нельга. Для пачатку, трэба адмовіцца ад абязбольваючых – тыя, хто іх прымае, як правіла больш няшчасныя ў моманце, чым тыя, хто не. Цяжкія і доўгія медыцынскія працэдуры я б таксама адмяніў – ні для каго не сакрэт, што людзі, якія на іх ходзяць, жывуць крыху карацей і крыху горш. Бесчалавечая практыка рассякання па вуліцах пажарных машын павінна сыйсці – нават дзіцёнку вядома, што гратэскны і насмешлівы гук пажарнай сірэны цягне за сабой сум, горач і боль. Вершынёй нашага рэфарматарскага трыўмфу стане прымусовае пратэзаванне шырокіх колаў насельніцтва – як паказвае жыццё, усе, хто чакалі пратэзаў, былі ім вельмі радыя. Thank you for the Nobel Prize.
#statistics #everyday
За апошнія некалькі дзён можна было натыкнуцца на інфармацыю пра даследванне аб тым, што “незамужныя жанчыны - самая шчаслівая група насельніцтва”. Навіну падхапілі беларускія інфармацыйных парталы: тутбай, куку, сіцідог. Таксама, навіна выклікала шмат агрэсіўных срачаў у твітэры і фб (лінкаў не будзе).
Паразмаўляем пра дрэнныя даследванні, няўважлівых даследчыкаў, клікбэйт, а таксама пра тое, чаму схільнасць шукаць падтрымкі сваіх нарматыўных пазіцый ў эмпірычных, навуковых даследваннях - не самая лепшая ідэя.
Пачнем з апошняга. У грамадстве існуе звычка апеляваць да аўтарытэта навукі. Само па сабе гэта добра - навуковыя даследванні з’яўляюцца добрым метадам вырашэння эмпірычных пытанняў. Але навука не адказвае на нарматыўныя пытанні і нам усім трэба адвыкаць яе такім чынам выкарыстоўваць. Вам абсалютна не трэба даследванне пра тое, што адзінокія больш шчаслівыя, калі вы адзінокія і шчаслівыя. І абсалютна дакладна не трэба бегчы развадзіцца, калі вы такое даследванне пабачылі. Не трэба чакаць даследванняў пра тое, што геі маюць правы, жанчына - чалавек, а келіх віна ў дзень зніжае рызыку сардэчных захворванняў. Проста накаціце віна.
Цяпер пра канкрэтнае даследванне. Агулам, плыня happiness research - рэч даволі маргінальная. Шмат хто не ўспрымае яе ўсур’ёз. Але гэтае даследванне выдзяляецца нават на фоне. Ягоны асноўны тэзіс, “незамужныя жанчыны больш шчаслівыя”, базуецца на тым факце, што замужныя больш шчаслівыя толькі тады, калі супруг побач, а калі адсутнічае (“spouse is absent”) - рэзка робяцца больш няшчаснымі.
Камічнасць сітуацыі ў тым, што аўтары карысталіся не сваімі дадзенымі, а дадзенымі American Time Use Survey. І інтэрпрэтавалі графу “spouse is absent” менавіта так - як тое, што супруг зараз знаходзіцца не побач (“spouse wasn't in the room when the question was asked"). Правільная інтэрпрэтацыя гэтай графы - супруг жыве асобна (“spouse isn't in the household”). Тобок, аўтары насамрэч параўналі незамужных жанчын з замужнымі, але ад якіх сыйшоў муж. Наўмысна не прыдумаеш.
Гэта ўсё даволі відавочна, калі проста паглядзець на дадзеныя (яны публічна даступныя): усяго ў апытанні 91690 чалавек са статусам “Married”, прычым толькі 2737 - са статусам “partner in the houshold: none” (каля 3%), тады як для людзей са статусам “Divorced” гэтая лічба складае 90%. Для тых, хто ведае R (карысная рэч, раю ўсім), код для атрымання лічбаў ніжэй:
library(atus)
library(tidyverse)
atus::atuscps %>%
inner_join(., atus::atusresp) %>%
group_by(marital, partner_hh) %>%
summarize(cnt = n())
Таксама выглядае, што шмат хто спрабуе зрабіць з гэтага і падобных даследванняў кіраўніцтва да дзення. Гэта дрэнная ідэя. Як з пункту гледжання навуковай метадалогіі, так і з пункту гледжання штодзённай практыкі - сямейны статус не раздаецца выпадкова ў лабараторыі сямейных статусаў. Сямейны статус абіраецца, кожным чалавекам, сыходзячы з непарыўнай прасціны асабістай гісторыі. Узровень шчасця, натуральна, таксама звязаны з асабістасцю гісторыі, калі толькі вам не падаецца, што вы можаце ўзгадаць, як пахне карбамазепін і прэпараты літыя.
Мы ведаем, што карэляцыя не роўная прычынна-следчай сувязі. Зараз самы час ужыць веды на практыцы. Будзем карыстацца карэляцыямі для прыняцця рашэнняў аб істотных інтэрвенцыях. Чаму даследчыкам шчасця можна, а нам нельга. Для пачатку, трэба адмовіцца ад абязбольваючых – тыя, хто іх прымае, як правіла больш няшчасныя ў моманце, чым тыя, хто не. Цяжкія і доўгія медыцынскія працэдуры я б таксама адмяніў – ні для каго не сакрэт, што людзі, якія на іх ходзяць, жывуць крыху карацей і крыху горш. Бесчалавечая практыка рассякання па вуліцах пажарных машын павінна сыйсці – нават дзіцёнку вядома, што гратэскны і насмешлівы гук пажарнай сірэны цягне за сабой сум, горач і боль. Вершынёй нашага рэфарматарскага трыўмфу стане прымусовае пратэзаванне шырокіх колаў насельніцтва – як паказвае жыццё, усе, хто чакалі пратэзаў, былі ім вельмі радыя. Thank you for the Nobel Prize.
42.tut.by
Незамужних женщин без детей назвали самой счастливой группой населения
Профессор Лондонской школы экономики и политических наук Пол Долан (Paul Dolan) заявил, что незамужние женщины без детей «являются самой счастливой группой населения». Об этом пишет The Independent.
Па-моднаму ці па-багатаму: дэманстратыўнае спажыванне, айфоны, крэдыты і эканамічная тэорыя (контр)сігналінгу
#statistics #everyday
Насамрэч, мы не ведаем, наколькі актыўна, ці актыўна адносна іншых краін беларусы набываюць айфоны ў крэдыт. Як і не ведаем, наколькі распаўсюджаныя іншыя формы дэманстратыўнага спажывання. Будзем сыходзіць з таго, што “айфон у крэдыт” даўно ёсць часткай мясцовага фальклёру; феноменам, які разам з “папіцот”, “паўкабана”, “Вільня-Беласток” і іншымі апісвае заўважную частку нашай рэчаіснасці. І з ім цікава разабрацца.
Існуе шмат эмпірычных падцверджанняў таму, што выдаткі могуць стымулявацца проста публічнасцю і імкненнем да статуснасці. Тобок, калі грашовы дабрабыт успрымаецца як маркер высокага сацыяльнага статусу, а выдаткі бачныя іншым людзям, людзі перастаюць шкадаваць грошаў. Гэтым тлумачыцца не толькі феномен дэманстратыўнага спажывання, але і такія рэчы, як, напрыклад, дабрачыннасць.
Залежнасці, аднак, не настолькі простыя. Па-першае, сацыяльны статус - рэч адносная. І часам людзей больш цікавяць адносныя, а не абсалютныя рэчы: напрыклад, карэляцыя паміж задаволенасцю жыццём і абсалютным заробкам менш, чым карэляцыя паміж задаволенасцю жыццём і заробкам адносна тваіх суседзяў. Па-другое, у сучасных грамадствах, з улікам іх памеру і высокай ступені індывідуалізму, сказаць who is who даволі складана. Таму мы часта карыстаемся асацыяцыямі і стэрыятыпамі.
Каб зразумець, як усё гэта працуе, можна паглядзець на розніцу ў спажыванні паміж расавымі групамі ў ЗША. Чорныя і лацінасы аддаюць большую частку сваіх бюджэтаў на visible goods (айфоны, плафоны, залатыя ланцугі). Але карэляцыя паміж дэманстратыўным спажываннем і расай існуе толькі на першы погляд. Яна знікае, калі ўлічваць у аналізе сярэдні заробак рэферэнтнай групы - той групы людзей, з якой цябе асацыююць іншыя.
Інакш кажучы, калі ты бедны і чорны, а ўсе навокал лічаць чорных беднымі, ёсць стымулы ставіць на тачку залатыя дыскі і рабіць выгляд, што дэма з тваім рэпам добра прадалося. З іншага боку, калі ты чорны, але з району, дзе жыве шмат паспяховых чорных, можна спакойна перасаджвацца на Форд Эдж. З белымі будзе тая ж самая гісторыя.
Занудную эканамічную тэорыю і матэматычныя мадэлі можна глянуць тут. Мы ж будзем карыстацца сапраўднымі навуковымі канцэптамі: “Fake it till you make it” супраць “Too cool for school”. Калі шмат хто сігналіць праз дэманстратыўнае спажыванне, людзі з насамрэч высокім статусам могуць ад такога спажывання адмаўляцца, каб іх не пераблыталі. Натуральна, такая стратэгія робіцца прывабнай з пашырэннем крыніц інфармацыі пра іх высокі сацыяльны статус.
Тобок, калі ты - беларускі айцішнік і беларускае грамадства ведае, колькі зарабляюць айцшнікі (анлайнер, тутбай і куку не даюць беларусам забыць), магчыма, у цябе няма асаблівых стымулаў сігналізаваць свой заробак праз дэманстрацыю новага айфона. Магчыма, катэгорыя айцшнікаў з бруднай галавой і дзіркамі ў бруках зусім не патрабуе вашага спачування, а з’яўляюцца homo economicus, рацыянальнымі агентамі без стомы і кагнітыўных скажэнняў, якія проста контр-сігналізуюць.
Яшчэ лепш залежнасць паміж дэманстратыўным спажываннем і інфармацыяй можна прасачыць на блізкім беларусам прыкладзе крэдытаў на вяселле, праўда ў Індыі. Калі жаніх - з іншай, далёкай вёскі, пра якую мала чаго вядома, бацькі нявесткі закатваюць больш шыкоўныя вяселлі. Гіпотэза ў тым, што такім чынам бацькі спрабуюць прасігналізаваць высокі статус кавалера, пра якога іхнім суседзям мала чаго вядома. Чым менш вядома, тым менш карэляцыі з рэальным “статусам” жаніха. Пры гэтым, такія практыкі больш распаўсюджаныя ў бедных вёсках.
Дарэчы, аб'ём выдаткаў на вяселле ў Індыі можа дасягаць 6 гадавых заробкаў сям'і. Беларусам ёсць куды расці.
#statistics #everyday
Насамрэч, мы не ведаем, наколькі актыўна, ці актыўна адносна іншых краін беларусы набываюць айфоны ў крэдыт. Як і не ведаем, наколькі распаўсюджаныя іншыя формы дэманстратыўнага спажывання. Будзем сыходзіць з таго, што “айфон у крэдыт” даўно ёсць часткай мясцовага фальклёру; феноменам, які разам з “папіцот”, “паўкабана”, “Вільня-Беласток” і іншымі апісвае заўважную частку нашай рэчаіснасці. І з ім цікава разабрацца.
Існуе шмат эмпірычных падцверджанняў таму, што выдаткі могуць стымулявацца проста публічнасцю і імкненнем да статуснасці. Тобок, калі грашовы дабрабыт успрымаецца як маркер высокага сацыяльнага статусу, а выдаткі бачныя іншым людзям, людзі перастаюць шкадаваць грошаў. Гэтым тлумачыцца не толькі феномен дэманстратыўнага спажывання, але і такія рэчы, як, напрыклад, дабрачыннасць.
Залежнасці, аднак, не настолькі простыя. Па-першае, сацыяльны статус - рэч адносная. І часам людзей больш цікавяць адносныя, а не абсалютныя рэчы: напрыклад, карэляцыя паміж задаволенасцю жыццём і абсалютным заробкам менш, чым карэляцыя паміж задаволенасцю жыццём і заробкам адносна тваіх суседзяў. Па-другое, у сучасных грамадствах, з улікам іх памеру і высокай ступені індывідуалізму, сказаць who is who даволі складана. Таму мы часта карыстаемся асацыяцыямі і стэрыятыпамі.
Каб зразумець, як усё гэта працуе, можна паглядзець на розніцу ў спажыванні паміж расавымі групамі ў ЗША. Чорныя і лацінасы аддаюць большую частку сваіх бюджэтаў на visible goods (айфоны, плафоны, залатыя ланцугі). Але карэляцыя паміж дэманстратыўным спажываннем і расай існуе толькі на першы погляд. Яна знікае, калі ўлічваць у аналізе сярэдні заробак рэферэнтнай групы - той групы людзей, з якой цябе асацыююць іншыя.
Інакш кажучы, калі ты бедны і чорны, а ўсе навокал лічаць чорных беднымі, ёсць стымулы ставіць на тачку залатыя дыскі і рабіць выгляд, што дэма з тваім рэпам добра прадалося. З іншага боку, калі ты чорны, але з району, дзе жыве шмат паспяховых чорных, можна спакойна перасаджвацца на Форд Эдж. З белымі будзе тая ж самая гісторыя.
Занудную эканамічную тэорыю і матэматычныя мадэлі можна глянуць тут. Мы ж будзем карыстацца сапраўднымі навуковымі канцэптамі: “Fake it till you make it” супраць “Too cool for school”. Калі шмат хто сігналіць праз дэманстратыўнае спажыванне, людзі з насамрэч высокім статусам могуць ад такога спажывання адмаўляцца, каб іх не пераблыталі. Натуральна, такая стратэгія робіцца прывабнай з пашырэннем крыніц інфармацыі пра іх высокі сацыяльны статус.
Тобок, калі ты - беларускі айцішнік і беларускае грамадства ведае, колькі зарабляюць айцшнікі (анлайнер, тутбай і куку не даюць беларусам забыць), магчыма, у цябе няма асаблівых стымулаў сігналізаваць свой заробак праз дэманстрацыю новага айфона. Магчыма, катэгорыя айцшнікаў з бруднай галавой і дзіркамі ў бруках зусім не патрабуе вашага спачування, а з’яўляюцца homo economicus, рацыянальнымі агентамі без стомы і кагнітыўных скажэнняў, якія проста контр-сігналізуюць.
Яшчэ лепш залежнасць паміж дэманстратыўным спажываннем і інфармацыяй можна прасачыць на блізкім беларусам прыкладзе крэдытаў на вяселле, праўда ў Індыі. Калі жаніх - з іншай, далёкай вёскі, пра якую мала чаго вядома, бацькі нявесткі закатваюць больш шыкоўныя вяселлі. Гіпотэза ў тым, што такім чынам бацькі спрабуюць прасігналізаваць высокі статус кавалера, пра якога іхнім суседзям мала чаго вядома. Чым менш вядома, тым менш карэляцыі з рэальным “статусам” жаніха. Пры гэтым, такія практыкі больш распаўсюджаныя ў бедных вёсках.
Дарэчы, аб'ём выдаткаў на вяселле ў Індыі можа дасягаць 6 гадавых заробкаў сям'і. Беларусам ёсць куды расці.
7 Amazing Facts About Top Sites About Science,Technology, Philosophy in Under 10 Minutes Can Make You a Millionaire the Government Doesn't Want You To Know
#everyday
Добрай нядзелі, кацяняты. Зрабіў для вас падборку сайтаў, каб чытаць, калі вы больш не можаце бачыць клікбэйты пра АІ, плачаце ад артыкулаў з назвамі кшталту "Top 10 something...", у вас выцякаюць вочы ад артыкулаў на анлайнеры, ці вы проста вырашылі падцягнуць сваю ангельскую.
Aeon.co – часопіс, які складаецца з нататак сярэдняй даўжыні, а таксама вялікіх эсэ ад прафесіяналаў у розных сферах. Створаны і падтрымліваецца акадэмікамі альбо людзьмі з сур’ёзным акадэмічным бэкграўндам. Кажуць яны пра сябе наступнае: “We ask the big questions and find the freshest, most original answers, provided by leading thinkers on science, philosophy, society and the arts” і гэтае апісанне не вельмі далёкае ад рэчаіснасці. Існуе на данатах, таму ніякага клікбэйта – толькі шчырыя і бясплатныя спробы распаўсюджваць веды. Большасць матэрыялаў, якія мне трапляліся, былі высокай якасці.
Nautil.us - навуковы часопіс, які "combines the sciences, culture and philosophy into a single story." Па канцэпцыі нечым нагадвае Aeon, што адразу робіць яго вартым увагі. У часопіса ёсць непаўторная атмасфера, ад якой хочацца пераглядаць Contact, альбо ляцець у адкрытым космасе пад Still Corners - The Trip. Асноўны мінус - бясплатна даюць прачытаць толькі абмежаваную колькасць артыкулаў у месяц. З іншага боку, гадавая падпіска зараз усяго 24$, якія вы інакш усё роўна аддаціце на чарговы анлайн курс па діджытал маркетынгу.
Longform.org – падборка лонгрыдаў, якія лічацца пэўнай часткай журналісцкага кам’юніці прыкладамі майстэрства ў напісанні тэкстаў. Калісьці мне яго параіў чалавек, які зараз піша артыкулы для Washington Post. Яму дакладна дапамагло
Thebrowser.com – ідэя, падобная на longform, дзе рэдактары абіраюць лепшыя 5 артыкулаў за дзень. Існуе платнае падпіска, толькі я да гэтага часу не разабраўся навошта. Яго чытае Дэвід Брукс, у якога спецыфічныя палітычныя погляды і ўяўленні пра тое, як існуе сусвет, але, магчыма, найбольш моцны публіцыстычны стыль сярод папулярных калумністаў
Wired.com – добры і даволі стары часопіс пра тое, як тэхналогіі змяняюць жыццё. Зараз, па-сутнасці, вялікі навінавы партал з налётам гікавасці. Часам бываюць пытанні да якасці інфармацыі, але як крыніца штодзённай інфармацыі - цалкам ок. З іншага боку, адначасова яны здольныя публікаваць абсалютныя шэдэўры публіцыстыкі. Бясплатны доступ абмежаваны, існуе платная падпсіка.
Technologyreview.com - нечым нагадавае wired, з той розніцай, што фокус тут толькі на тэхналогіі і калісьці часопіс належыў MIT. Зараз куды больш арыентаваны на шырокую аўдыторыю, з усімі плюсамі і мінусамі. Заўважнай асаблівасцю з’яўляецца фокус на экалагічным актывізме, таму калі вам патрэбныя новы ідэі для срачаў на тэму ў фэйсбуках і твітэрах, гэта добры выбар.
Quantamagazine.org - Калі вам спадабаліся Aeon ці Nautilus, але вам хацелася б больш увагі на матэматыку, тэарэтычную фізіку, кампутарныя навукі і менш на ўсё астатняе, дадзены часопіс падыходзіць. Аднак, у адрозненні ад таго ж Aeon большасць артыкулаў напісаная журналістамі, а не навукоўцамі. Што, канешне, не абавязкова дрэнна
#everyday
Добрай нядзелі, кацяняты. Зрабіў для вас падборку сайтаў, каб чытаць, калі вы больш не можаце бачыць клікбэйты пра АІ, плачаце ад артыкулаў з назвамі кшталту "Top 10 something...", у вас выцякаюць вочы ад артыкулаў на анлайнеры, ці вы проста вырашылі падцягнуць сваю ангельскую.
Aeon.co – часопіс, які складаецца з нататак сярэдняй даўжыні, а таксама вялікіх эсэ ад прафесіяналаў у розных сферах. Створаны і падтрымліваецца акадэмікамі альбо людзьмі з сур’ёзным акадэмічным бэкграўндам. Кажуць яны пра сябе наступнае: “We ask the big questions and find the freshest, most original answers, provided by leading thinkers on science, philosophy, society and the arts” і гэтае апісанне не вельмі далёкае ад рэчаіснасці. Існуе на данатах, таму ніякага клікбэйта – толькі шчырыя і бясплатныя спробы распаўсюджваць веды. Большасць матэрыялаў, якія мне трапляліся, былі высокай якасці.
Nautil.us - навуковы часопіс, які "combines the sciences, culture and philosophy into a single story." Па канцэпцыі нечым нагадвае Aeon, што адразу робіць яго вартым увагі. У часопіса ёсць непаўторная атмасфера, ад якой хочацца пераглядаць Contact, альбо ляцець у адкрытым космасе пад Still Corners - The Trip. Асноўны мінус - бясплатна даюць прачытаць толькі абмежаваную колькасць артыкулаў у месяц. З іншага боку, гадавая падпіска зараз усяго 24$, якія вы інакш усё роўна аддаціце на чарговы анлайн курс па діджытал маркетынгу.
Longform.org – падборка лонгрыдаў, якія лічацца пэўнай часткай журналісцкага кам’юніці прыкладамі майстэрства ў напісанні тэкстаў. Калісьці мне яго параіў чалавек, які зараз піша артыкулы для Washington Post. Яму дакладна дапамагло
Thebrowser.com – ідэя, падобная на longform, дзе рэдактары абіраюць лепшыя 5 артыкулаў за дзень. Існуе платнае падпіска, толькі я да гэтага часу не разабраўся навошта. Яго чытае Дэвід Брукс, у якога спецыфічныя палітычныя погляды і ўяўленні пра тое, як існуе сусвет, але, магчыма, найбольш моцны публіцыстычны стыль сярод папулярных калумністаў
Wired.com – добры і даволі стары часопіс пра тое, як тэхналогіі змяняюць жыццё. Зараз, па-сутнасці, вялікі навінавы партал з налётам гікавасці. Часам бываюць пытанні да якасці інфармацыі, але як крыніца штодзённай інфармацыі - цалкам ок. З іншага боку, адначасова яны здольныя публікаваць абсалютныя шэдэўры публіцыстыкі. Бясплатны доступ абмежаваны, існуе платная падпсіка.
Technologyreview.com - нечым нагадавае wired, з той розніцай, што фокус тут толькі на тэхналогіі і калісьці часопіс належыў MIT. Зараз куды больш арыентаваны на шырокую аўдыторыю, з усімі плюсамі і мінусамі. Заўважнай асаблівасцю з’яўляецца фокус на экалагічным актывізме, таму калі вам патрэбныя новы ідэі для срачаў на тэму ў фэйсбуках і твітэрах, гэта добры выбар.
Quantamagazine.org - Калі вам спадабаліся Aeon ці Nautilus, але вам хацелася б больш увагі на матэматыку, тэарэтычную фізіку, кампутарныя навукі і менш на ўсё астатняе, дадзены часопіс падыходзіць. Аднак, у адрозненні ад таго ж Aeon большасць артыкулаў напісаная журналістамі, а не навукоўцамі. Што, канешне, не абавязкова дрэнна
IMDb
Contact (1997) ⭐ 7.5 | Drama, Mystery, Sci-Fi
2h 30m | PG
Пра беларускі фэйсбук, малпаў, сантыметры, эканамічную няроўнасць і ўважлівасць
#everyday
Уявім сабе вельмі асцярожную малпу міліён год таму. Яна пастаянна бачыла драпежнікаў у афрыканскім гушчары, чым моцна раздражняла сваіх калег - іншых малпачак. “Ты проста бачыш патэрны ў рандомых дадзеных” - казалі яны ёй з дапамогай гукаў і крыкаў рознага дыяпазону і гучнасці. Дададзім у гэтую гісторыю шаблязубага тыгра. Шанцаў, што асцярожная малпа перадала нам свае гены куды больш, чым шанцаў, што менш асцярожныя малпы бегаюць хучэй за тыгра. Так тлумачыцца беспрэцэдэнтная здольнасць людзей бачыць патэрны ва ўсім, чым толькі можна. Ну, ці амаль так.
У беларускім фэйсбуку, на старонцы Сяргея Чалага, на днях з’явіўся прэкрасны прыклад таго, як людзі спрабуюць патлумачыць проста шум у дадзеных. Для тых, хто адмаўляецца кавырацца ў беларускім фэйсбуку, перакажу сутнасць гісторыі. Ourworldindata мае ў сваёй базе дадзеных наступны графік змены сярэдняга росту людзей цягам гісторыі. У ім ёсць забаўны артэфакт - каля 1450 год д.н.э. людзі рэзка зрабіліся заўважна больш высокімі, а потым зноў пачалі быць нізкімі.
Малпа бачыць патэрн - малпа тлумачыць. Мой асабісты фаварыт сярод тамашніх гіпотэз гэта гвалтоўная акупацыя хомасапіенс неандэртальцамі, што і выклікала рэзкі рост наступных пакаленняў. У 1450 годзе да нашай эры. З іншага боку, калі б я, будучы мікенскім войнам каціў на сваёй калясніцы ў 1450 годзе д.н.э. і сустрэў неандэртальца, не ведаю, як б павялі сябе мае сантыметры. Але большасць тамашніх гіпотэз зводзіцца да выбуху вулкана. Прыдумаць, як канкрэтна гэта павінна было стымуляваць рост - тое яшчэ ментальнае практыкаванне.
Цяпер звярнем увагу на шкілетаў, мумій, эканамічную няроўнасць і сантыметры. Так склалася, што калі пры раскопках знаходзяць пахаванні высокастатусных асобаў, іх косткі часта больш чым у суседніх пахаваннях. І гэтаму ёсць даволі простае тлумачэнне: высокі статус дазваляе пазбегнуць голаду і дрэннай дыеты, асабліва ў дзяцінстве, што істотным чынам паўплывае на далейшы рост арганізму. Калі проста: багатыя - жэрлі, бедныя - галадалі.
Да фэйсбучных дэбатаў гэта тычыцца даволі дэтэктыўным чынам. Калі паглядзець, дзе ourworldindata узялі дадзеныя, можна зразумець, што яны проста візуалізавалі таблічку з Hermanussen (2003). Пры гэтым, зрабілі памылку нават у даце публікацыі, што ўжо намякае. Таблічка таксама не арыгінальная, а ўзятая з Angel (1984). Узятая таксама не цалкам, бо на 1450 BC прыведзеныя дадзеныя (і гэта ключавы факт) па Royal, але не прыведзеныя дадзеныя па Commoners, якія на 6.4 сантыметры ніжэй. Тое, што там дадзеныя толькі па пары індывідаў можна зразумець па адсутнасці estimated population density, што і лагічна - адкуль density ў пары шкілетаў з аднаго кургана.
У адпаведнасці, ніякага “аўтлаера” у 1450 ВС, канешне, няма – ёсць неакуратная праца з дадзенымі і шэраг паступовых памылак, якія і прывялі да публікацыі папулярнага, але памылковага графіка. Поўны і правільны варыянт можна глянуць у Boix & Rosenbluth (2014), а менавіта – Figure 1 і Table 3
З ростам аб’ёму даступных дадзеных, было б карысным прывіваць людзям культуру працы з імі. З іншага боку, ёсць меркаванне, што нашым продкам малпачкам было цікавей уяўляць захапляючыя патэрны ў афрыканскім гушчары, а не маркотна кавырацца ў зямлі палкай-капалкай. Так што fair enough.
#everyday
Уявім сабе вельмі асцярожную малпу міліён год таму. Яна пастаянна бачыла драпежнікаў у афрыканскім гушчары, чым моцна раздражняла сваіх калег - іншых малпачак. “Ты проста бачыш патэрны ў рандомых дадзеных” - казалі яны ёй з дапамогай гукаў і крыкаў рознага дыяпазону і гучнасці. Дададзім у гэтую гісторыю шаблязубага тыгра. Шанцаў, што асцярожная малпа перадала нам свае гены куды больш, чым шанцаў, што менш асцярожныя малпы бегаюць хучэй за тыгра. Так тлумачыцца беспрэцэдэнтная здольнасць людзей бачыць патэрны ва ўсім, чым толькі можна. Ну, ці амаль так.
У беларускім фэйсбуку, на старонцы Сяргея Чалага, на днях з’явіўся прэкрасны прыклад таго, як людзі спрабуюць патлумачыць проста шум у дадзеных. Для тых, хто адмаўляецца кавырацца ў беларускім фэйсбуку, перакажу сутнасць гісторыі. Ourworldindata мае ў сваёй базе дадзеных наступны графік змены сярэдняга росту людзей цягам гісторыі. У ім ёсць забаўны артэфакт - каля 1450 год д.н.э. людзі рэзка зрабіліся заўважна больш высокімі, а потым зноў пачалі быць нізкімі.
Малпа бачыць патэрн - малпа тлумачыць. Мой асабісты фаварыт сярод тамашніх гіпотэз гэта гвалтоўная акупацыя хомасапіенс неандэртальцамі, што і выклікала рэзкі рост наступных пакаленняў. У 1450 годзе да нашай эры. З іншага боку, калі б я, будучы мікенскім войнам каціў на сваёй калясніцы ў 1450 годзе д.н.э. і сустрэў неандэртальца, не ведаю, як б павялі сябе мае сантыметры. Але большасць тамашніх гіпотэз зводзіцца да выбуху вулкана. Прыдумаць, як канкрэтна гэта павінна было стымуляваць рост - тое яшчэ ментальнае практыкаванне.
Цяпер звярнем увагу на шкілетаў, мумій, эканамічную няроўнасць і сантыметры. Так склалася, што калі пры раскопках знаходзяць пахаванні высокастатусных асобаў, іх косткі часта больш чым у суседніх пахаваннях. І гэтаму ёсць даволі простае тлумачэнне: высокі статус дазваляе пазбегнуць голаду і дрэннай дыеты, асабліва ў дзяцінстве, што істотным чынам паўплывае на далейшы рост арганізму. Калі проста: багатыя - жэрлі, бедныя - галадалі.
Да фэйсбучных дэбатаў гэта тычыцца даволі дэтэктыўным чынам. Калі паглядзець, дзе ourworldindata узялі дадзеныя, можна зразумець, што яны проста візуалізавалі таблічку з Hermanussen (2003). Пры гэтым, зрабілі памылку нават у даце публікацыі, што ўжо намякае. Таблічка таксама не арыгінальная, а ўзятая з Angel (1984). Узятая таксама не цалкам, бо на 1450 BC прыведзеныя дадзеныя (і гэта ключавы факт) па Royal, але не прыведзеныя дадзеныя па Commoners, якія на 6.4 сантыметры ніжэй. Тое, што там дадзеныя толькі па пары індывідаў можна зразумець па адсутнасці estimated population density, што і лагічна - адкуль density ў пары шкілетаў з аднаго кургана.
У адпаведнасці, ніякага “аўтлаера” у 1450 ВС, канешне, няма – ёсць неакуратная праца з дадзенымі і шэраг паступовых памылак, якія і прывялі да публікацыі папулярнага, але памылковага графіка. Поўны і правільны варыянт можна глянуць у Boix & Rosenbluth (2014), а менавіта – Figure 1 і Table 3
З ростам аб’ёму даступных дадзеных, было б карысным прывіваць людзям культуру працы з імі. З іншага боку, ёсць меркаванне, што нашым продкам малпачкам было цікавей уяўляць захапляючыя патэрны ў афрыканскім гушчары, а не маркотна кавырацца ў зямлі палкай-капалкай. Так што fair enough.
Facebook
Serge Chaly
Есть какие нибудь догадки что такое особенное произошло около 1450 г. до н.э.? Разрушение минойской цивилизации?
"Прыгожую ці разумную", "Багатага ці добрага" альбо іншыя фундаментальныя пытанні патрыярхальнага грамадства часоў позняга капіталізму
#statistics #everyday
Выбіраць сабе партнёра з дапамогай статыстычнага аналізу, вымярэнняў і тэстаў ёсць вельмі эфектыўнай стратэгіяй: так вы пераканаеце патэнцыйнага партнёра ў сваёй адэкватнасці, высокай ступені эмпатыі і адсутнасці аўтызму. Але для таго, каб гэта рабіць, патрэбныя дадзеныя. Зараз мы гэтым і займемся.
Характар людзей звычайна мераюць з дапамогай Big 5 personality traits model. Яна складаецца з 5 характарыстык: Conscientiousness (адказнасць/сабранасць/добрасумленнасць), Extraversion, Neuroticism, Agreeableness і Openness to Experience. Трэба разумець, што гэтыя характарыстыкі не з’яўляюцца эмпірычнымі сутнасцямі самі па сабе, але зручна апісваюць комплексную эмпірычную рэальнасць чалавечага характара. І важна не блытаць мадэлі з тым, што яны апісваюць.
Падабенства характараў мае пазітыўны ўплыў спачатку і таму ёсць шмат доказаў. Аднак, яно мае негатыўны ўплыў на доўгатэрміновае задавальненне шлюбам, калі разглядаць перыяд ад 10 да 20 год. Асабліва негатыўны ўплыў мае падабенства па Conscientiousness і Extraversion. Пры гэтым, падобныя па Extraversion пары і першапачаткова мелі ніжэйшую задаволенасць шлюбам, тады як падабенства па Conscientiousness напачатку не мае ніякага негатыўнага эфекту, але істотным чынам спрыяе дэградацыі шлюба з часам.
Выглядае, што двум арганізаваным, працавітым і амбіцыёзным выпускнікам умоўнага МДЛУ прасцей сыйсціся, асабліва калі толькі адзін з іх – флексер і ўмее ў каралеўскі ніжні брэйк, а другі аддае перавагу серыялам, кнігам ці Доце. Аднак, пры нарастанні істотнасці эфектыўнага размежавання абавязкаў (напрыклад, са з’яўленнем дзяцей), пры падабенстве па Conscientiousness нарастае канфлікт інтарэсаў: у абодвух амбіцыі, у абодвух ПРАВІЛЬНАЕ разуменне таго, як і што рабіць, якое яны змяняюць з вялікімі цяжкасцямі.
Калі разглядаць індывідуальныя характарыстыкі, то высокі бал у Neuroticism негатыўны паўплывае на задавальненне шлюбам, тады як высокі бал у Agreeableness, Conscientiousness і Openness to Experience – пазітыўна. Для Extraversion дакладнай карэляцыі знайсці не атрымалася. Наўрад ці гэта вельмі шакуючыя навіны: нікому не падабаюцца шуганыя неўротыкі, усім падабаюцца арганізаваныя, адкрытыя да новага досведу людзі, з якімі лёгка дамаўляцца.
Калі цікава, тэст на Big 5 можна прайсці тут ці тут.
Цяпер пра тое, што хвалюе кожнага беларуса: заробак. Вядома, што гістарычна рост фінансавай незалежнасці жанчын спрыяў большай ініцыяцыі разводаў з іх боку. Аднак для сучасных шлюбаў, ні фінансавая незалежнасць жанчын, ні агульны прыбытак сям’і не карэлююць з верагоднасцю разводу. Адзіная рэч, якая з ёй карэлюе – адсутнасць у мужчын full-time працы, што вядзе да значнага павелічэння рызыкі разводу. Ведаю, я сам у шоку.
Куды цікавей залежнасць паміж адносным заробкам і здрадамі. Графік настолькі прэкрасны, што вельмі раю да яго дагартаць: старонка 483 выдання, альбо 15/27 самаго pdf. Уявім шкалу, дзе -1 рэпрэзентуе, што зарабляе толькі мужчына, +1 – тое, што зарабляе толькі жанчына, а 0 – аднолькавы заробак. У жанчын залежнасць строга лінейная: з ростам значэння на шкале верагоднасць здрады падае, з 5.5% пры -1 да 1.8% пры +1. Для мужчын залежнасць куды весялей: пры -1 верагоднасць здрадзіць каля 14.5%, потым яна імкнецца да свайго мінімума на адрэзку -0.1 да +0.2 (каля 3%), потым зноў пачынае расці і на +1 выходзіць на 4%. Выснова для жанчын: бярыцеся шлюбам з тымі, хто зарабляе на 20% менш.
Калі спрабаваць тлумачыць гэты феномен, можна звярнуць увагу на гетэрагенны эфект адукацыі: так, каля 85% жанчын лічыць, што пул патэнцыйных партнёраў зменшыўся апасля атрымання імі ступені, тады як 90% мужчын лічыць, што адукацыя наадварот павялічыла колькасць даступных ім партнёраў.
#statistics #everyday
Выбіраць сабе партнёра з дапамогай статыстычнага аналізу, вымярэнняў і тэстаў ёсць вельмі эфектыўнай стратэгіяй: так вы пераканаеце патэнцыйнага партнёра ў сваёй адэкватнасці, высокай ступені эмпатыі і адсутнасці аўтызму. Але для таго, каб гэта рабіць, патрэбныя дадзеныя. Зараз мы гэтым і займемся.
Характар людзей звычайна мераюць з дапамогай Big 5 personality traits model. Яна складаецца з 5 характарыстык: Conscientiousness (адказнасць/сабранасць/добрасумленнасць), Extraversion, Neuroticism, Agreeableness і Openness to Experience. Трэба разумець, што гэтыя характарыстыкі не з’яўляюцца эмпірычнымі сутнасцямі самі па сабе, але зручна апісваюць комплексную эмпірычную рэальнасць чалавечага характара. І важна не блытаць мадэлі з тым, што яны апісваюць.
Падабенства характараў мае пазітыўны ўплыў спачатку і таму ёсць шмат доказаў. Аднак, яно мае негатыўны ўплыў на доўгатэрміновае задавальненне шлюбам, калі разглядаць перыяд ад 10 да 20 год. Асабліва негатыўны ўплыў мае падабенства па Conscientiousness і Extraversion. Пры гэтым, падобныя па Extraversion пары і першапачаткова мелі ніжэйшую задаволенасць шлюбам, тады як падабенства па Conscientiousness напачатку не мае ніякага негатыўнага эфекту, але істотным чынам спрыяе дэградацыі шлюба з часам.
Выглядае, што двум арганізаваным, працавітым і амбіцыёзным выпускнікам умоўнага МДЛУ прасцей сыйсціся, асабліва калі толькі адзін з іх – флексер і ўмее ў каралеўскі ніжні брэйк, а другі аддае перавагу серыялам, кнігам ці Доце. Аднак, пры нарастанні істотнасці эфектыўнага размежавання абавязкаў (напрыклад, са з’яўленнем дзяцей), пры падабенстве па Conscientiousness нарастае канфлікт інтарэсаў: у абодвух амбіцыі, у абодвух ПРАВІЛЬНАЕ разуменне таго, як і што рабіць, якое яны змяняюць з вялікімі цяжкасцямі.
Калі разглядаць індывідуальныя характарыстыкі, то высокі бал у Neuroticism негатыўны паўплывае на задавальненне шлюбам, тады як высокі бал у Agreeableness, Conscientiousness і Openness to Experience – пазітыўна. Для Extraversion дакладнай карэляцыі знайсці не атрымалася. Наўрад ці гэта вельмі шакуючыя навіны: нікому не падабаюцца шуганыя неўротыкі, усім падабаюцца арганізаваныя, адкрытыя да новага досведу людзі, з якімі лёгка дамаўляцца.
Калі цікава, тэст на Big 5 можна прайсці тут ці тут.
Цяпер пра тое, што хвалюе кожнага беларуса: заробак. Вядома, што гістарычна рост фінансавай незалежнасці жанчын спрыяў большай ініцыяцыі разводаў з іх боку. Аднак для сучасных шлюбаў, ні фінансавая незалежнасць жанчын, ні агульны прыбытак сям’і не карэлююць з верагоднасцю разводу. Адзіная рэч, якая з ёй карэлюе – адсутнасць у мужчын full-time працы, што вядзе да значнага павелічэння рызыкі разводу. Ведаю, я сам у шоку.
Куды цікавей залежнасць паміж адносным заробкам і здрадамі. Графік настолькі прэкрасны, што вельмі раю да яго дагартаць: старонка 483 выдання, альбо 15/27 самаго pdf. Уявім шкалу, дзе -1 рэпрэзентуе, што зарабляе толькі мужчына, +1 – тое, што зарабляе толькі жанчына, а 0 – аднолькавы заробак. У жанчын залежнасць строга лінейная: з ростам значэння на шкале верагоднасць здрады падае, з 5.5% пры -1 да 1.8% пры +1. Для мужчын залежнасць куды весялей: пры -1 верагоднасць здрадзіць каля 14.5%, потым яна імкнецца да свайго мінімума на адрэзку -0.1 да +0.2 (каля 3%), потым зноў пачынае расці і на +1 выходзіць на 4%. Выснова для жанчын: бярыцеся шлюбам з тымі, хто зарабляе на 20% менш.
Калі спрабаваць тлумачыць гэты феномен, можна звярнуць увагу на гетэрагенны эфект адукацыі: так, каля 85% жанчын лічыць, што пул патэнцыйных партнёраў зменшыўся апасля атрымання імі ступені, тады як 90% мужчын лічыць, што адукацыя наадварот павялічыла колькасць даступных ім партнёраў.
Wikipedia
Big Five personality traits
personality model consisting of five broad dimensions of personality
"Прыгожую ці разумную", "Багатага ці добрага" альбо іншыя фундаментальныя пытанні патрыярхальнага грамадства часоў позняга капіталізму. Частка 2
#statistics #everyday
Увесь тыдзень я абмяркоўваю са сваімі знаёмымі папярэдні пост пра статыстыку і пошук партнёраў. Натуральна, усе мы малпачкі і гэтая тэма усіх нас цікавіць. Я вырашыў яе працягнуць, аддаўшы цяпер павагу нашым далёкім продкам.
Некалькі слоў пра біялагічныя тлумачэнні паводзінаў людзей. Яны выклікаюць вялікую незадаволенасць пэўных колаў больш гуманітарнай акадэміі. З аднаго боку, гэта вылікана спадчынай сацыяльнага дарвінізму і папулярнымі некалі практыкамі апраўдваць “прыродай” прымус і эксплуатацыю: іншых рас, іншых народаў, жанчын. З іншага боку, гэта выклікана нізкай падрыхтаванасцю гэтых колаў ў плане эмпірычных даследванняў. Агулам, трэба заўсёды памятаць, што чалавечыя паводзіны комплексныя, на іх уплывае мноства чыннікаў і нават калі біялагічныя тлумачаць частку варыяцыі, яны ніколі не тлумачаць усю.
У Швецыі існуе база дадзеных па адаптаваных дзецях. Як правіла, менавіта такія дадзеныя выкарыстоўваюцца для размежавання сацыяльных і біялагічных эфектаў, асабліва калі біялагічныя бацькі ніякім чынам у выхаванні дзяцей не ўдзельнічалі. Прыкладна год таму выйшла даследванне каля 20.000 адаптаваных дзяцей на прадмет патэрнаў іх сямейнага жыцця.
У выбарку траплялі дзеці, адаптаваныя да 10 год ў поўныя сем’і, толькі пры наяўнасці дадзеных пра біялагічных бацькоў. Гэта дазваляе параўноўваць патэрны сямейнага жыцця паміж імі, іх біялагічнымі і легальнымі бацькамі. Вынікі наступныя: развод легальных бацькоў уплывае на развод дзяцей ў межах ад -14% да +7%, тобок ніяк не паўплывае; развод біялагічных бацькоў строга павялічвае шанец разводу дзяцей, ад +13% да +31%.
Але, у мяне ёсць некалькі пытанняў да гэтага даследвання. Па-першае, планка “да 10 год” падаецца даволі высокай, бо значныя этапы сацыялізацыі ўжо паспелі адбыцца. Гэтую праблема можна было б вырашыць проста ўключыўшы ў аналіз ўзрост адаптацыі. Але гэтага я не знайшоў, што вылікае падазрэнні. Па-другое, адсутнічае кантроль за камунікацыяй паміж адаптаванымі дзецьмі і іх біялагічным бацькамі. Калі такая камунікацыя магчымая, біялагічныя бацькі ўсё яшчэ могуць выступаць для сваіх дзяцей сацыяльным прыкладам. Магчыма, такая камунікацыя абмяжоўваецца законам, напрыклад праз нераскрыццё інфармацыі пра біялагічных бацькоў, але з артыкулу гэта не зразумела, а па-швецку я не чытаю.
Таксама, даволі даўно вядома, што развод аднаго з моназіготных блізнят у значна большай ступені павялічвае верагоднасць разводу другога, у параўнанні са звычайнымі (гетэразіготнымі) братамі і сёстрамі. З улікам таго, што моназіготныя блізняты генэтычна нашмат больш падобныя, гэты факт кажа на карысць наяўнасці генэтычных чыннікаў разводаў.
Цяпер паразмаўляем пра тое, аб чым вы ўсе разважаеце перад сном: пра ваш major histocompatibility complex (HLA). HLA - гэта генэтычны кластэр, які ў вялікай ступені адказвае за адаптыўную імунную сістэму. Прынамсі, гэта тое, як я гэта зразумеў апасля 20 хвілін кавырання ў гугле. Вядома, што вялікая колькасць млекакормячых шукае сабе сэксуальным партнёраў з адрозным HLA, што вядзе да больш варыятыўнай і таму больш эфектыўнай імуннай сістэмы нашчадкаў. Карыстаюцца яны для гэтага сваім абаняннем.
Пытанне ў тым, ці існуюць аналагічныя патэрны сярод людзей. Канешне ж існуюць. Сама здольнасць людзей аддаваць перавагу пахам на падставе ступені адрознення HLA не з’яўляецца вельмі добра даказанай, бо існуюць эксперыменты з канкуруючымі вынікамі. Аднак добра вядома, што ступень адрознення HLA пастаянных партнёраў большая, чым можна было б чакаць by chance. Пры гэтым, нават сярод пастаянных партнёраў большае адрозненне HLA карэлюе са ступенню задаволенасці адносінамі, сэксуальным задавальненнем, а таксама жаданнем завесці дзяцей. Цікава, што першыя дзве залежнасці назіраюцца як сярод мужчын, так і сярод жанчын, але апошняя - жаданне завесці дзяцей ад HLA адрознага партнёра - назіраецца толькі сярод жанчын, тады як мужчын HLA маці сваіх патэнцыйных дзяцей пакідае раўнадушным.
#statistics #everyday
Увесь тыдзень я абмяркоўваю са сваімі знаёмымі папярэдні пост пра статыстыку і пошук партнёраў. Натуральна, усе мы малпачкі і гэтая тэма усіх нас цікавіць. Я вырашыў яе працягнуць, аддаўшы цяпер павагу нашым далёкім продкам.
Некалькі слоў пра біялагічныя тлумачэнні паводзінаў людзей. Яны выклікаюць вялікую незадаволенасць пэўных колаў больш гуманітарнай акадэміі. З аднаго боку, гэта вылікана спадчынай сацыяльнага дарвінізму і папулярнымі некалі практыкамі апраўдваць “прыродай” прымус і эксплуатацыю: іншых рас, іншых народаў, жанчын. З іншага боку, гэта выклікана нізкай падрыхтаванасцю гэтых колаў ў плане эмпірычных даследванняў. Агулам, трэба заўсёды памятаць, што чалавечыя паводзіны комплексныя, на іх уплывае мноства чыннікаў і нават калі біялагічныя тлумачаць частку варыяцыі, яны ніколі не тлумачаць усю.
У Швецыі існуе база дадзеных па адаптаваных дзецях. Як правіла, менавіта такія дадзеныя выкарыстоўваюцца для размежавання сацыяльных і біялагічных эфектаў, асабліва калі біялагічныя бацькі ніякім чынам у выхаванні дзяцей не ўдзельнічалі. Прыкладна год таму выйшла даследванне каля 20.000 адаптаваных дзяцей на прадмет патэрнаў іх сямейнага жыцця.
У выбарку траплялі дзеці, адаптаваныя да 10 год ў поўныя сем’і, толькі пры наяўнасці дадзеных пра біялагічных бацькоў. Гэта дазваляе параўноўваць патэрны сямейнага жыцця паміж імі, іх біялагічнымі і легальнымі бацькамі. Вынікі наступныя: развод легальных бацькоў уплывае на развод дзяцей ў межах ад -14% да +7%, тобок ніяк не паўплывае; развод біялагічных бацькоў строга павялічвае шанец разводу дзяцей, ад +13% да +31%.
Але, у мяне ёсць некалькі пытанняў да гэтага даследвання. Па-першае, планка “да 10 год” падаецца даволі высокай, бо значныя этапы сацыялізацыі ўжо паспелі адбыцца. Гэтую праблема можна было б вырашыць проста ўключыўшы ў аналіз ўзрост адаптацыі. Але гэтага я не знайшоў, што вылікае падазрэнні. Па-другое, адсутнічае кантроль за камунікацыяй паміж адаптаванымі дзецьмі і іх біялагічным бацькамі. Калі такая камунікацыя магчымая, біялагічныя бацькі ўсё яшчэ могуць выступаць для сваіх дзяцей сацыяльным прыкладам. Магчыма, такая камунікацыя абмяжоўваецца законам, напрыклад праз нераскрыццё інфармацыі пра біялагічных бацькоў, але з артыкулу гэта не зразумела, а па-швецку я не чытаю.
Таксама, даволі даўно вядома, што развод аднаго з моназіготных блізнят у значна большай ступені павялічвае верагоднасць разводу другога, у параўнанні са звычайнымі (гетэразіготнымі) братамі і сёстрамі. З улікам таго, што моназіготныя блізняты генэтычна нашмат больш падобныя, гэты факт кажа на карысць наяўнасці генэтычных чыннікаў разводаў.
Цяпер паразмаўляем пра тое, аб чым вы ўсе разважаеце перад сном: пра ваш major histocompatibility complex (HLA). HLA - гэта генэтычны кластэр, які ў вялікай ступені адказвае за адаптыўную імунную сістэму. Прынамсі, гэта тое, як я гэта зразумеў апасля 20 хвілін кавырання ў гугле. Вядома, што вялікая колькасць млекакормячых шукае сабе сэксуальным партнёраў з адрозным HLA, што вядзе да больш варыятыўнай і таму больш эфектыўнай імуннай сістэмы нашчадкаў. Карыстаюцца яны для гэтага сваім абаняннем.
Пытанне ў тым, ці існуюць аналагічныя патэрны сярод людзей. Канешне ж існуюць. Сама здольнасць людзей аддаваць перавагу пахам на падставе ступені адрознення HLA не з’яўляецца вельмі добра даказанай, бо існуюць эксперыменты з канкуруючымі вынікамі. Аднак добра вядома, што ступень адрознення HLA пастаянных партнёраў большая, чым можна было б чакаць by chance. Пры гэтым, нават сярод пастаянных партнёраў большае адрозненне HLA карэлюе са ступенню задаволенасці адносінамі, сэксуальным задавальненнем, а таксама жаданнем завесці дзяцей. Цікава, што першыя дзве залежнасці назіраюцца як сярод мужчын, так і сярод жанчын, але апошняя - жаданне завесці дзяцей ад HLA адрознага партнёра - назіраецца толькі сярод жанчын, тады як мужчын HLA маці сваіх патэнцыйных дзяцей пакідае раўнадушным.
europepmc.org
Genetics, the Rearing Environment, and the Intergenerational Transmission of Divorce: A Swedish National Adoption Study. - Abstract…
Пра вітамін D
#vitamin_d #health #everyday
Калі зайсці на cochrane library і пашукаць інфармацыю пра вітамін D (а менавіта там трэба шукаць медыцынскую інфармацыю) , можна зразумець, што D - гэта новы вітамін C. Там пра ўплыў/лячэнне вітамінам D астмы, рассеянага склерозу, хранічных боляў і яшчэ 89 рэв'ю (сістэматызацыя клінічных доказаў), а таксама дадзеныя пра 15797 клінічных эксперыментаў з вітамінам D. Ёсць, дзе пакавырацца.
Нас цікавіць пераважна уплыў D на настрой. Прычыны даволі простыя: 1) у нас з вамі выдаўся не самы просты перыяд і да нашага настрою ёсць пытанні 2) мы жывем у лакацыі з маленькай колькасцю сонечных дзён. Маленькая колькасць сонечных дзён - мала D. Калі дэфіцыт вітаміна D спрыяе млявасці і абыякавасці да жыцця, у нас праблема.
На гэтым тыдні будзем разбірацца, якія ў нас ёсць на руках доказы і што нам рабіць (спойлер - піць вітамін D).
Калі разглядаць эпідэміялагічныя дадзеныя (проста назіраем за людзьмі, ніякіх эксперыментаў), у нас звычайная праблема карэляцыя vs прычыннасць - гэта людзі мала гуляюць па сонцы і таму сумныя, ці ў іх дэпрэсія і ім агулам цяжка выходзіць з хаты? Але пачнем менавіта з іх.
Я уцягнуў дадзеныя па суіцыдах адсюль і па сонечнай актыўнасць адсюль. Зразумела, што суіцыды - не самая аптымальная аперацыяналізацыя, калі трэба памераць эфект на настрой агулам, без экстрымаў (беларусь, дарэчы, традыцыйна ў топ-5). Ультрафіялет таксама можа быць не лепшай аперацыяналізацыяй. Але гэта было прасцей за ўсё знайсці, так што пачнем з таго, што ёсць.
Першы графік паказвае карэляцыю (па краінах) паміж суіцыдамі і сонечнай актыўнасцю. Яна не моцная, але яна ёсць. Агулам, 16% варыяцыі ва ўсіх суіцыдах на планеце можна "патлумачыць" сонечнай актыўнасцю. Менш сонца - больш суіцыдаў. Другі графік - тыя ж самыя дадзеныя, толькі для 20 найбольш і найменш суіцыдальных краін.
Код для рэплікацыі
#vitamin_d #health #everyday
Калі зайсці на cochrane library і пашукаць інфармацыю пра вітамін D (а менавіта там трэба шукаць медыцынскую інфармацыю) , можна зразумець, што D - гэта новы вітамін C. Там пра ўплыў/лячэнне вітамінам D астмы, рассеянага склерозу, хранічных боляў і яшчэ 89 рэв'ю (сістэматызацыя клінічных доказаў), а таксама дадзеныя пра 15797 клінічных эксперыментаў з вітамінам D. Ёсць, дзе пакавырацца.
Нас цікавіць пераважна уплыў D на настрой. Прычыны даволі простыя: 1) у нас з вамі выдаўся не самы просты перыяд і да нашага настрою ёсць пытанні 2) мы жывем у лакацыі з маленькай колькасцю сонечных дзён. Маленькая колькасць сонечных дзён - мала D. Калі дэфіцыт вітаміна D спрыяе млявасці і абыякавасці да жыцця, у нас праблема.
На гэтым тыдні будзем разбірацца, якія ў нас ёсць на руках доказы і што нам рабіць (спойлер - піць вітамін D).
Калі разглядаць эпідэміялагічныя дадзеныя (проста назіраем за людзьмі, ніякіх эксперыментаў), у нас звычайная праблема карэляцыя vs прычыннасць - гэта людзі мала гуляюць па сонцы і таму сумныя, ці ў іх дэпрэсія і ім агулам цяжка выходзіць з хаты? Але пачнем менавіта з іх.
Я уцягнуў дадзеныя па суіцыдах адсюль і па сонечнай актыўнасць адсюль. Зразумела, што суіцыды - не самая аптымальная аперацыяналізацыя, калі трэба памераць эфект на настрой агулам, без экстрымаў (беларусь, дарэчы, традыцыйна ў топ-5). Ультрафіялет таксама можа быць не лепшай аперацыяналізацыяй. Але гэта было прасцей за ўсё знайсці, так што пачнем з таго, што ёсць.
Першы графік паказвае карэляцыю (па краінах) паміж суіцыдамі і сонечнай актыўнасцю. Яна не моцная, але яна ёсць. Агулам, 16% варыяцыі ва ўсіх суіцыдах на планеце можна "патлумачыць" сонечнай актыўнасцю. Менш сонца - больш суіцыдаў. Другі графік - тыя ж самыя дадзеныя, толькі для 20 найбольш і найменш суіцыдальных краін.
Код для рэплікацыі
World Bank Open Data
Free and open access to global development data
Пра вітамін D і дэпрэсію
#vitamin_d #health #everyday
Ад панядзелка пераходзім да аўторка, а ад суіцыдаў - да дэпрэсій. Працягваем разбірацца з эпідэміялагічнымі дадзенымі (не дадзенымі эксперыментаў) пра вітамін D і настрой.
Насамрэч, добрых клінічных дадзеных мала. Гістарычна, вітамін D вывучыўся ў кантэксце лячэння рахіта ў дзяцей, астэапароза і іншых праблем такога кшталту, а ў зусім дагістарычныя часы - туберкулёза. А розныя дрэнныя настроі і дэпрэсіі -праблемы белых людзей былі не ў першым прыярытэце. Таму, напрыклад, шмат дадзеных - выключна пра людзей сталага ўзросту. Але нейкія дадзеныя ёсць, з імі і будзем працаваць.
Даследванне 1:
Швейцарыя, 380 пацыентаў, гаспіталізаваных з дэпрэсіяй (ICD-10 depressive episode). Сярод іх, толькі ў 12.6% узровенень D быў вышэй за 20.8 ng/ml. У 55.5% ён быў ніжэй за 13.87 ng/ml. Агулам, карціна даволі жудасная. Але памятаем пра тое, што карэляцыі гэта не прычыннасць - людзі, якія заграмелі ў шпіталь, маглі месяцамі не выходзіць з хаты. 46% былі гаспіталізаваныя ў зімовы перыяд, што таксама паказальна
Даследванне 2:
Нідэрланды, 1282 чалавекі ўзростам 65-95 год, 169 з дыягнаставанай умеранай (minor) дэпрэсіяй і 26 - з глыбокай (major). У людзей без дэпрэсіі сярэдні ўзровень вітаміна D быў 22 ng/ml, у людзей з любым тыпам дэпрэсіі - 19 ng/ml. Розніца ёсць, але не такая заўважная, калі глядзець на абсалютныя лічбы. Аднак трэба разумець, што сярэдні ўзровень там агулам нізкі - 21 ng/ml. Таксама мяне засмучвае той факт, што ў людзей без дыягнаставанай дэпрэсіі часцей бралі аналізы ў зімні перыяд (26.7% супраць 20.7% і 23.1%)
Даследванне 3:
ЗША, ментальна хворыя падлеткі, 104 чалавекі. Сярод іх, у 34% моцны дэфіцыт - < 20 ng/ml, у 38% проста дэфіцыт - 20-30 ng/ml. У гэтым плане ментальна хворыя амерыканскія падлеткі не моцна адрозніваюцца ад беларусаў. Пры гэтым, у дзяцей з прыступамі псіхозу ўзровень вітаміна D быў 20.4 ng/ml супраць 24.7 ng/ml у астатніх. Зноў тая ж карціна - розніца ёсць, але не драматычная.
З гэтага можна зрабіць наступную выснову. Так, эпідэміялагічныя дадзеныя за тое, што нізкі ўзровень вітаміна D асацыяваны з дэпрэсіяй і іншымі растройствамі, прысутнічаюць. Але розніца не такая заўважная, месцамі зусім дробная. Мае высновы з большага рэзаніруюць з даступнымі мета-аналізамі, напрыклад гэтым.
З такім аналізам ёсць адна даволі істотная праблема - арыентацыя на сярэднія значэнні. Наступным пастом паспрабую патлумачыць, пра што я.
#vitamin_d #health #everyday
Ад панядзелка пераходзім да аўторка, а ад суіцыдаў - да дэпрэсій. Працягваем разбірацца з эпідэміялагічнымі дадзенымі (не дадзенымі эксперыментаў) пра вітамін D і настрой.
Насамрэч, добрых клінічных дадзеных мала. Гістарычна, вітамін D вывучыўся ў кантэксце лячэння рахіта ў дзяцей, астэапароза і іншых праблем такога кшталту, а ў зусім дагістарычныя часы - туберкулёза. А розныя дрэнныя настроі і дэпрэсіі -
Даследванне 1:
Швейцарыя, 380 пацыентаў, гаспіталізаваных з дэпрэсіяй (ICD-10 depressive episode). Сярод іх, толькі ў 12.6% узровенень D быў вышэй за 20.8 ng/ml. У 55.5% ён быў ніжэй за 13.87 ng/ml. Агулам, карціна даволі жудасная. Але памятаем пра тое, што карэляцыі гэта не прычыннасць - людзі, якія заграмелі ў шпіталь, маглі месяцамі не выходзіць з хаты. 46% былі гаспіталізаваныя ў зімовы перыяд, што таксама паказальна
Даследванне 2:
Нідэрланды, 1282 чалавекі ўзростам 65-95 год, 169 з дыягнаставанай умеранай (minor) дэпрэсіяй і 26 - з глыбокай (major). У людзей без дэпрэсіі сярэдні ўзровень вітаміна D быў 22 ng/ml, у людзей з любым тыпам дэпрэсіі - 19 ng/ml. Розніца ёсць, але не такая заўважная, калі глядзець на абсалютныя лічбы. Аднак трэба разумець, што сярэдні ўзровень там агулам нізкі - 21 ng/ml. Таксама мяне засмучвае той факт, што ў людзей без дыягнаставанай дэпрэсіі часцей бралі аналізы ў зімні перыяд (26.7% супраць 20.7% і 23.1%)
Даследванне 3:
ЗША, ментальна хворыя падлеткі, 104 чалавекі. Сярод іх, у 34% моцны дэфіцыт - < 20 ng/ml, у 38% проста дэфіцыт - 20-30 ng/ml. У гэтым плане ментальна хворыя амерыканскія падлеткі не моцна адрозніваюцца ад беларусаў. Пры гэтым, у дзяцей з прыступамі псіхозу ўзровень вітаміна D быў 20.4 ng/ml супраць 24.7 ng/ml у астатніх. Зноў тая ж карціна - розніца ёсць, але не драматычная.
З гэтага можна зрабіць наступную выснову. Так, эпідэміялагічныя дадзеныя за тое, што нізкі ўзровень вітаміна D асацыяваны з дэпрэсіяй і іншымі растройствамі, прысутнічаюць. Але розніца не такая заўважная, месцамі зусім дробная. Мае высновы з большага рэзаніруюць з даступнымі мета-аналізамі, напрыклад гэтым.
З такім аналізам ёсць адна даволі істотная праблема - арыентацыя на сярэднія значэнні. Наступным пастом паспрабую патлумачыць, пра што я.
journals.plos.org
Vitamin D Deficiency and Depressive Symptomatology in Psychiatric Patients Hospitalized with a Current Depressive Episode: A Factor…
Background Low vitamin D levels have been associated with depressive symptoms in population-based studies and non-clinical samples as well as with clinical depression. This study aimed to examine the association of vitamin D levels with the severity and dimensions…
Пра вітамін D, дэпрэсію і рандамізаваныя клінічныя даследванні
#vitamin_d #health #everyday
Ад карэляцый пераходзім да прычынна-следчых сувязяў і вывучаем дадзеныя эксперыментаў альбо рандамізаваных клінічных даследванняў.
Даследванне 1:
Метааналіз (групіроўка дадзеных з розных эксперыментаў). 4 эксперыменты, Індыя і Кітай, 948 удзельнікаў. Выснова: прыём вітаміна D змяншае ўзровень дэпрэсіі, памер змяншэння - сярэдні (замяралі яны гэта ў т.з. Cohen’s D. Гэта ўніверсальная метрыка, каб параўноўваць кілаграмы, сантыметры, ступені дэпрэсіі, што заўгодна. Яны знайшлі эфект у 0.58. Калі яго пераводзіць у чалавечы рост, гэта эфект у ~3 сантыметры розніцы паміж эксперыментальнай і кантрольнай групай. Калі вам падаецца, што гэта не шмат, запытайцеся, што на гэты конт думаюць хлопцы 177 см)
Даследванне 2:
Таксама метаанілз. 4923 удзельнікі. Эфект быў станоўчы, але ўжо ў два разы менш - 0.28 (у чалавечым росце гэта ~1.6 сантыметраў). Аднак, самі аўтары адзначаюць 2 нюансы. Па-першае, у гэтых клінічных даследваннях вельмі мала людзей з дэпрэсіяй, агульныя лічбы па розных шкалах дэпрэсіі нізкія. Па-другое, у некаторых з гэтых эксперыментаў дозы былі вельмі маленькія - напрыклад, 400 IU цягам 5 дзён (?????). Тым не менш, статыстычна значны эфект не знойдзены.
Даследванне 3:
(Уключана ў метааналіз 2, але распавесці ўсё роўна цікава)
Нарвегія, 334 удзельнікі, 3 групы - 40.000 IU кожны тыдзень, 20.000 IU кожны тыдзень і кантрольная група з плацэба. Працягласць - 1 год. Замяраўся т.з. total BDI scores. Шкала наступная: 0–13 - няма дэпрэсіі, 14-19 - лёгкая форма, 20-28 - сярэдняя форма, 29-63 - цяжкая форма. У тых, хто год прымаў 40.000 IU, сярэдні бал упаў з 4.5 да 3. У тых, хто прымаў 20.000 IU, бал упаў з 5 да 4. У тых, хто прымаў плацэба, бал упаў з 4 да 3.8, тобок амаль не змяніўся. Вынік - змяншэнне сімптомаў дэпрэсіі з ростам дозы вітаміна D
Высновы:
- Рандамізаваныя клінічныя даследванні - лепшая крыніца доказаў
- Іх пра вітамін D і дэпрэсію не так шмат - 11, калі я правільна падлічыў
- З ростам дазіровак расце станоўчы эфект
- Эфект альбо слабы, альбо сярэдні. Магічнай пілюляй вітамін D не з’яўляецца
- Для людзей з ужо нармальным узроўнем вітаміна D і з нізкім узроўнем дэпрэсіі заўважнага эфекту хутчэй за ўсё не будзе
#vitamin_d #health #everyday
Ад карэляцый пераходзім да прычынна-следчых сувязяў і вывучаем дадзеныя эксперыментаў альбо рандамізаваных клінічных даследванняў.
Даследванне 1:
Метааналіз (групіроўка дадзеных з розных эксперыментаў). 4 эксперыменты, Індыя і Кітай, 948 удзельнікаў. Выснова: прыём вітаміна D змяншае ўзровень дэпрэсіі, памер змяншэння - сярэдні (замяралі яны гэта ў т.з. Cohen’s D. Гэта ўніверсальная метрыка, каб параўноўваць кілаграмы, сантыметры, ступені дэпрэсіі, што заўгодна. Яны знайшлі эфект у 0.58. Калі яго пераводзіць у чалавечы рост, гэта эфект у ~3 сантыметры розніцы паміж эксперыментальнай і кантрольнай групай. Калі вам падаецца, што гэта не шмат, запытайцеся, што на гэты конт думаюць хлопцы 177 см)
Даследванне 2:
Таксама метаанілз. 4923 удзельнікі. Эфект быў станоўчы, але ўжо ў два разы менш - 0.28 (у чалавечым росце гэта ~1.6 сантыметраў). Аднак, самі аўтары адзначаюць 2 нюансы. Па-першае, у гэтых клінічных даследваннях вельмі мала людзей з дэпрэсіяй, агульныя лічбы па розных шкалах дэпрэсіі нізкія. Па-другое, у некаторых з гэтых эксперыментаў дозы былі вельмі маленькія - напрыклад, 400 IU цягам 5 дзён (?????). Тым не менш, статыстычна значны эфект не знойдзены.
Даследванне 3:
(Уключана ў метааналіз 2, але распавесці ўсё роўна цікава)
Нарвегія, 334 удзельнікі, 3 групы - 40.000 IU кожны тыдзень, 20.000 IU кожны тыдзень і кантрольная група з плацэба. Працягласць - 1 год. Замяраўся т.з. total BDI scores. Шкала наступная: 0–13 - няма дэпрэсіі, 14-19 - лёгкая форма, 20-28 - сярэдняя форма, 29-63 - цяжкая форма. У тых, хто год прымаў 40.000 IU, сярэдні бал упаў з 4.5 да 3. У тых, хто прымаў 20.000 IU, бал упаў з 5 да 4. У тых, хто прымаў плацэба, бал упаў з 4 да 3.8, тобок амаль не змяніўся. Вынік - змяншэнне сімптомаў дэпрэсіі з ростам дозы вітаміна D
Высновы:
- Рандамізаваныя клінічныя даследванні - лепшая крыніца доказаў
- Іх пра вітамін D і дэпрэсію не так шмат - 11, калі я правільна падлічыў
- З ростам дазіровак расце станоўчы эфект
- Эфект альбо слабы, альбо сярэдні. Магічнай пілюляй вітамін D не з’яўляецца
- Для людзей з ужо нармальным узроўнем вітаміна D і з нізкім узроўнем дэпрэсіі заўважнага эфекту хутчэй за ўсё не будзе
PubMed Central (PMC)
Efficacy of vitamin D supplementation in major depression: A meta-analysis of randomized controlled trials
There is a need to develop and periodically evaluate new treatment strategies in major depression due to the high burden of nonresponse and inadequate response to antidepressants.We aimed to assess the effect of vitamin D supplementation on depression ...
Як хутка правяраць медыцынскую інфармацыю
#health #everyday #vitamin_d
Перад тым, як скончыць серыю пра вітамін D, хачу падзяліцца сайтам, якім я карыстаюся, калі мне лянота самому шукаць і аналізаваць даследванні - examine.com. Сайт створаны для акамуляцыі медыцынскай інфармацыі ў адзін фармат і не прымае данаты, спонсараў, на ім няма рэкламы і г.д.
Як карыстацца:
- Уводзім назву прэпарата/рэчыва/г.д., якое нас цікавіць
- У іх ёсць секцыі How to Take (пра дазіроўкі) і Human Effect Matrix
- У Human Effect Matrix ёсць 5 калонак:
- Level of evidence, пра тое, які аб’ём высокаякасных доказаў. Пад імі маецца на ўвазе рандаізаваныя кантрольныя даследванні. Чым больш, тым лепш
- Outcome, на што паўплывае
- Magnitude of effect, наколькі моцна паўплывае
- Consistency of Research Results, наколькі даследванні сябруюць паміж сабой (паказвалі адное і тое ж)
- Notes, падсумаванне і ўсялякая дататковая інфармацыя
- Найбольш істотным з’яўляецца камбінацыя калонак Level of Evidence і Consistency of Research Results. Калі абодва значэнні высокія, таму, што напісана, можна давяраць. Калі так шукаць лянота, проста чытаем/перакладаем калонку Notes. Там звычайна добрае падсумаванне.
- Нармальна перакладаецца гугл хромам
На прыкладзе вітаміна D:
Калі глядзець на найбольш даказаныя эфекты вітаміна D (высокія Level of Evidence і Consistency of Research Results), спіс наступны:
- Менш частыя прыступы астмы
- Зніжэнне рызыкі інфекцый дыхальных шляхоў
- Зніжэнне рызыкы пералому костак
- Зніжэнне парашчытападобных гармонаў
#health #everyday #vitamin_d
Перад тым, як скончыць серыю пра вітамін D, хачу падзяліцца сайтам, якім я карыстаюся, калі мне лянота самому шукаць і аналізаваць даследванні - examine.com. Сайт створаны для акамуляцыі медыцынскай інфармацыі ў адзін фармат і не прымае данаты, спонсараў, на ім няма рэкламы і г.д.
Як карыстацца:
- Уводзім назву прэпарата/рэчыва/г.д., якое нас цікавіць
- У іх ёсць секцыі How to Take (пра дазіроўкі) і Human Effect Matrix
- У Human Effect Matrix ёсць 5 калонак:
- Level of evidence, пра тое, які аб’ём высокаякасных доказаў. Пад імі маецца на ўвазе рандаізаваныя кантрольныя даследванні. Чым больш, тым лепш
- Outcome, на што паўплывае
- Magnitude of effect, наколькі моцна паўплывае
- Consistency of Research Results, наколькі даследванні сябруюць паміж сабой (паказвалі адное і тое ж)
- Notes, падсумаванне і ўсялякая дататковая інфармацыя
- Найбольш істотным з’яўляецца камбінацыя калонак Level of Evidence і Consistency of Research Results. Калі абодва значэнні высокія, таму, што напісана, можна давяраць. Калі так шукаць лянота, проста чытаем/перакладаем калонку Notes. Там звычайна добрае падсумаванне.
- Нармальна перакладаецца гугл хромам
На прыкладзе вітаміна D:
Калі глядзець на найбольш даказаныя эфекты вітаміна D (высокія Level of Evidence і Consistency of Research Results), спіс наступны:
- Менш частыя прыступы астмы
- Зніжэнне рызыкі інфекцый дыхальных шляхоў
- Зніжэнне рызыкы пералому костак
- Зніжэнне парашчытападобных гармонаў
Examine.com
Examine: nutrition and supplement information you can trust
Examine - Independent scientific information on health, nutrition, and supplements. Everything on Examine.com is backed with citations to published scientific studies.
Вітамін D: што такое норма і колькі прымаць
#vitamin_d #health #everyday
Норма вітаміна D:
Праблема ў тым, што мы яе не ведаем. Само пытанне “які ўзровень вітаміна D нармальны” дрэннае.
Метадаў, якім чынам правесці мяжу, шмат:
- Можна набраць шмат “здаровых” людзей, памераць узровень вітаміна D, адкінуць па 2.5% найбольш экстрэмальных вынікаў з абодвух бакоў і назваць гэты дыяпазон “нормай”
- Памераць у дачыненні да канкрэтнай пераменнай. У выпадку вітаміна D звычайна мераюць % пераломаў і спрабуюць знайсці мяжу, за якой назіраецца заўважнае падзенне/рост. Альбо праз рызыку рахіта ў дзяцей.
- Дадаць рандамізацыю і выпісваць вялікай групе людзей розныя дозы вітаміна D, каб паглядзець, як працуюць менавіта інтэрвенцыі
- Перасячэнні/кабмінацыі гэтых варыянтаў, розныя іншыя метады
У выніку ў нас наступныя варыянты таго, адкуль пачынаецца дэфіцыт:
< 12.5 ng/ml
< 20 ng/ml
< 25 ng/ml
< 30 ng/ml
А гэта толькі дэфіцыт, ёсць ж яшчэ і “недахоп” і толькі пасля “норма”. Ну, вы зразумелі. У адпаведнасці, калі мяне цікавіць “норма” вітаміна D з пункту гледжання майго настрою, мяжа дэфіцыту, падлічаная на падставе якасці костак аўстралійскіх пенсіянераў - не самая рэлевантная метрыка.
Прааналізаваўшы гэтае падрабязнае рэв’ю, у тым ліку - дадзеныя пра таксічнасць вітаміна D, я прыйшоў да высновы, што аптымальны для мяне ўзровень - каля 45-50 ng/ml
Колькі прымаць:
Гэта таксама складанае пытанне. Рэжымаў і дыяпазонаў вялікае мноства. У тых клінічных даследаваннях, што я бачыў, рэжымы былі ад 200 IU штодня, да 540.000 IU разава тым, хто трапіў у рэанімацыю. Усё без пабочак.
Калі зайсці з боку таксічнасці, дадзены аналіз паказвае, што перадазіроўка вітамінам D здараецца пры 175–1161 ng/ml (медыяна 371), а кумулятыўная доза вітаміна D, якая да гэтага прывяла, складала ў сярэднім 3.600.000 IU. З улікам улікам таго, што з маім рэжымам у 5.000 штодня, мой узровень рэдка падымаецца да 50 ng/ml - мне няма чаго баяцца.
Examine.com паведамляе, што верхняя бяспечная норма вар’юецца ад 4.000 IU да 10.000 IU штодня, у залежнасці ад краіны і арганізацыі. Пры гэтым, стандартная рэкамендацыя - прымаць 400-800 IU. Але гэтая рэкамендацыя верагодна неадэкватная.
Вось гэты аналіз розных рэжымаў прыёму паказаў наступнае:
- Калі прымаць 50.000 IU раз у тыдзень чатыры тыдні, а потым столькі ж раз у месяц на працягу пяці месяцаў, да “нармальнага” узроўню дацягнулі 38% пацыентаў
- Калі прымаць 50.000 IU тры разы на тыдзень на працягу шасці тыдняў, “нармальнага” узроўню дасягнулі 82% пацыентаў
Нават мой рэжым у 5.000 - гэта толькі 35.000 IU у тыдзень. 800 IU - гэта ўсяго 5.600 IU у тыдзень. Для мяне мой рэжым у 5.000 працуе. Калі б ён не працаваў, я б разглядаў рэжым 10.000 IU пасля кансультацыі з доктарам і кантролем праз аналізы.
Высновы:
- Што такое “норма вітаміна D” не да канца зразумела, лепшы арыенцір - 40-50 ng/ml
- Прыём 1.000 - 2.000 IU наўрад ці выправіць ваш дэфіцыт
- Прыём 4.000 - 10.000 IU штодня лічыцца бяспечным, але без кансультацыі з доктарам і рэгулярных аналізаў я б 10.000 IU не прымаў
#vitamin_d #health #everyday
Норма вітаміна D:
Праблема ў тым, што мы яе не ведаем. Само пытанне “які ўзровень вітаміна D нармальны” дрэннае.
Метадаў, якім чынам правесці мяжу, шмат:
- Можна набраць шмат “здаровых” людзей, памераць узровень вітаміна D, адкінуць па 2.5% найбольш экстрэмальных вынікаў з абодвух бакоў і назваць гэты дыяпазон “нормай”
- Памераць у дачыненні да канкрэтнай пераменнай. У выпадку вітаміна D звычайна мераюць % пераломаў і спрабуюць знайсці мяжу, за якой назіраецца заўважнае падзенне/рост. Альбо праз рызыку рахіта ў дзяцей.
- Дадаць рандамізацыю і выпісваць вялікай групе людзей розныя дозы вітаміна D, каб паглядзець, як працуюць менавіта інтэрвенцыі
- Перасячэнні/кабмінацыі гэтых варыянтаў, розныя іншыя метады
У выніку ў нас наступныя варыянты таго, адкуль пачынаецца дэфіцыт:
< 12.5 ng/ml
< 20 ng/ml
< 25 ng/ml
< 30 ng/ml
А гэта толькі дэфіцыт, ёсць ж яшчэ і “недахоп” і толькі пасля “норма”. Ну, вы зразумелі. У адпаведнасці, калі мяне цікавіць “норма” вітаміна D з пункту гледжання майго настрою, мяжа дэфіцыту, падлічаная на падставе якасці костак аўстралійскіх пенсіянераў - не самая рэлевантная метрыка.
Прааналізаваўшы гэтае падрабязнае рэв’ю, у тым ліку - дадзеныя пра таксічнасць вітаміна D, я прыйшоў да высновы, што аптымальны для мяне ўзровень - каля 45-50 ng/ml
Колькі прымаць:
Гэта таксама складанае пытанне. Рэжымаў і дыяпазонаў вялікае мноства. У тых клінічных даследаваннях, што я бачыў, рэжымы былі ад 200 IU штодня, да 540.000 IU разава тым, хто трапіў у рэанімацыю. Усё без пабочак.
Калі зайсці з боку таксічнасці, дадзены аналіз паказвае, што перадазіроўка вітамінам D здараецца пры 175–1161 ng/ml (медыяна 371), а кумулятыўная доза вітаміна D, якая да гэтага прывяла, складала ў сярэднім 3.600.000 IU. З улікам улікам таго, што з маім рэжымам у 5.000 штодня, мой узровень рэдка падымаецца да 50 ng/ml - мне няма чаго баяцца.
Examine.com паведамляе, што верхняя бяспечная норма вар’юецца ад 4.000 IU да 10.000 IU штодня, у залежнасці ад краіны і арганізацыі. Пры гэтым, стандартная рэкамендацыя - прымаць 400-800 IU. Але гэтая рэкамендацыя верагодна неадэкватная.
Вось гэты аналіз розных рэжымаў прыёму паказаў наступнае:
- Калі прымаць 50.000 IU раз у тыдзень чатыры тыдні, а потым столькі ж раз у месяц на працягу пяці месяцаў, да “нармальнага” узроўню дацягнулі 38% пацыентаў
- Калі прымаць 50.000 IU тры разы на тыдзень на працягу шасці тыдняў, “нармальнага” узроўню дасягнулі 82% пацыентаў
Нават мой рэжым у 5.000 - гэта толькі 35.000 IU у тыдзень. 800 IU - гэта ўсяго 5.600 IU у тыдзень. Для мяне мой рэжым у 5.000 працуе. Калі б ён не працаваў, я б разглядаў рэжым 10.000 IU пасля кансультацыі з доктарам і кантролем праз аналізы.
Высновы:
- Што такое “норма вітаміна D” не да канца зразумела, лепшы арыенцір - 40-50 ng/ml
- Прыём 1.000 - 2.000 IU наўрад ці выправіць ваш дэфіцыт
- Прыём 4.000 - 10.000 IU штодня лічыцца бяспечным, але без кансультацыі з доктарам і рэгулярных аналізаў я б 10.000 IU не прымаў
#затыдзень
Вырашыў рабіць падборкі за тыдзень, каб у сонечную нядзелю вам было, чым заняцца (але лепш выходзьце на шпацыр):
1. Вітамін D і суіцыды
2. Вітамін D і дэпрэсія
3. Вітамін D, дэпрэсія і рандамізаваныя клінічныя даследванні
4. Як хутка правяраць медыцынскую інфармацыю
5. Што такое норма і колькі прымаць
Вырашыў рабіць падборкі за тыдзень, каб у сонечную нядзелю вам было, чым заняцца (але лепш выходзьце на шпацыр):
1. Вітамін D і суіцыды
2. Вітамін D і дэпрэсія
3. Вітамін D, дэпрэсія і рандамізаваныя клінічныя даследванні
4. Як хутка правяраць медыцынскую інфармацыю
5. Што такое норма і колькі прымаць
Telegram
Лінейная (аг | рэг) рэсія
Пра вітамін D
#vitamin_d #health #everyday
Калі зайсці на cochrane library і пашукаць інфармацыю пра вітамін D (а менавіта там трэба шукаць медыцынскую інфармацыю) , можна зразумець, што D - гэта новы вітамін C. Там пра ўплыў/лячэнне вітамінам D астмы,…
#vitamin_d #health #everyday
Калі зайсці на cochrane library і пашукаць інфармацыю пра вітамін D (а менавіта там трэба шукаць медыцынскую інфармацыю) , можна зразумець, што D - гэта новы вітамін C. Там пра ўплыў/лячэнне вітамінам D астмы,…
#sport #everyday
У твітэры ўзнікла спрэчка, фундаментальная для будучыні чалавецтва: ці можна развіць ягадзічныя мышцы з дапамогай прысяданняў. Адказваю
- Так, у прысяданнях “ягадзічныя” мышцы не з'яўляюцца асноўнымі. Пры класічных прысяданнях “да паралелі” актывацыя biiceps femoris і gluteus maximus у 2-3.5 разы менш, чым актывацыя “ног”.
- Калі прысядаць глыбока, за паралель, сітуацыя мяняецца. Актывацыя gluteus maximus (тыя самыя “ягадзічныя мышцы”) у пазітыўнай фазе ў 1.2 - 1.5 разы больш, чым актывацыя vastus medialis і vastus lateralis (тое, што мы называем “мышцы ног”)
- Калі прысядаць звычайна, да паралелі, максімальна ўключыць ягадзічныя мышцы можна з дапамогай больш шырокай пастаноўкі ног. Але розніца з любой іншай пастаноўкай ног не такая драматычная - усё роўна ў асноўным працуюць менавіта яны (ногі)
Высновы:
- Так, прысяданні вам у гэтым дапамогуць
- Яшчэ больш яны дапамогуць вашым нагам
- Можна спрабаваць прысядаць за паралель, але гэта патрабуе добрай тэхнікі і зайздроснай гнуткасці. Калі вы не цяжкаатлет, лепш пераключыцца на больш спецыфічныя практыкаванні
У твітэры ўзнікла спрэчка, фундаментальная для будучыні чалавецтва: ці можна развіць ягадзічныя мышцы з дапамогай прысяданняў. Адказваю
- Так, у прысяданнях “ягадзічныя” мышцы не з'яўляюцца асноўнымі. Пры класічных прысяданнях “да паралелі” актывацыя biiceps femoris і gluteus maximus у 2-3.5 разы менш, чым актывацыя “ног”.
- Калі прысядаць глыбока, за паралель, сітуацыя мяняецца. Актывацыя gluteus maximus (тыя самыя “ягадзічныя мышцы”) у пазітыўнай фазе ў 1.2 - 1.5 разы больш, чым актывацыя vastus medialis і vastus lateralis (тое, што мы называем “мышцы ног”)
- Калі прысядаць звычайна, да паралелі, максімальна ўключыць ягадзічныя мышцы можна з дапамогай больш шырокай пастаноўкі ног. Але розніца з любой іншай пастаноўкай ног не такая драматычная - усё роўна ў асноўным працуюць менавіта яны (ногі)
Высновы:
- Так, прысяданні вам у гэтым дапамогуць
- Яшчэ больш яны дапамогуць вашым нагам
- Можна спрабаваць прысядаць за паралель, але гэта патрабуе добрай тэхнікі і зайздроснай гнуткасці. Калі вы не цяжкаатлет, лепш пераключыцца на больш спецыфічныя практыкаванні
#statistics #everyday
Чытаў вясёлы артыкул, як карэйцы і японцы бяруцца шлюбам - на радзіме і ў ЗША.
Кавалеры-эмігранты карэйскага і японскага паходжання бяруцца шлюбам з амерыканкамі не сваёй этнічнасці толькі ў 16% выпадкаў. Нявесткі-эмігранткі карэйскага і японскага паходжання - у 34% выпадкаў.
Нават сярод тых карэйска-японскіх кавалераў, якія нарадзіліся ў ЗША, гэты працэнт - 36. Сярод дзяўчат - 49%.
Тлумачэнне ў артыкуле наступнае. Ёсць краіны з традыцыйна нізкім удзелам жанчын на рынку працы. Ёсць краіны з высокім. Будзем лічыць гэта нейкім проксі патрыярхальнасці выхавання, культуры, традыцый. Тыя нявесткі, якія бяруцца шлюбам з хлопцамі не з такіх культур, займаюцца хатняй гаспадаркай на 6 гадзін у тыдзень менш, чым тыя, хто пабраўся шлюбам з патрыярхальнымі хлопчыкам. Гэта праўда, нават калі кантраляваць на заробак, наяўнасць дзяцей і г.д.
6 гадзін у тыдзень - гэта шмат ці не? Для прыкладу, па ацэнцы гэтай ж мадэлі, кожны дзіцёнак да 18 год дадае 4 гадзіны хатніх абавязкаў у тыдзень. Тут я задумаўся, наколькі гэта рэалістычная ацэнка (выглядае малой), але калі да 18, эфект першых год можа размывацца. Кожная дадатковая гадзіна працы, якую працуе муж, дадае 13 хвілін да хатніх абавязкаў жонкі.
Але гэта гіпотэза аўтараў. Мая гіпотэза простая - анімэ. Калі паглядзець, напрыклад, на еўрапейскі кіберспорт - самыя паспяховыя з іх непрапарцыйна анімэшнікі і непрапарцыйна бяруць сабе ў жонкі азіятак. А вось хлопчыкам-азіятам застаецца толькі матэматыка, толькі тэхнічныя дысцыпліны, толькі ІТ, толькі хардкор. Спадзяюся, сітуацыю для іх выправіць кейпоп.
Чытаў вясёлы артыкул, як карэйцы і японцы бяруцца шлюбам - на радзіме і ў ЗША.
Кавалеры-эмігранты карэйскага і японскага паходжання бяруцца шлюбам з амерыканкамі не сваёй этнічнасці толькі ў 16% выпадкаў. Нявесткі-эмігранткі карэйскага і японскага паходжання - у 34% выпадкаў.
Нават сярод тых карэйска-японскіх кавалераў, якія нарадзіліся ў ЗША, гэты працэнт - 36. Сярод дзяўчат - 49%.
Тлумачэнне ў артыкуле наступнае. Ёсць краіны з традыцыйна нізкім удзелам жанчын на рынку працы. Ёсць краіны з высокім. Будзем лічыць гэта нейкім проксі патрыярхальнасці выхавання, культуры, традыцый. Тыя нявесткі, якія бяруцца шлюбам з хлопцамі не з такіх культур, займаюцца хатняй гаспадаркай на 6 гадзін у тыдзень менш, чым тыя, хто пабраўся шлюбам з патрыярхальнымі хлопчыкам. Гэта праўда, нават калі кантраляваць на заробак, наяўнасць дзяцей і г.д.
6 гадзін у тыдзень - гэта шмат ці не? Для прыкладу, па ацэнцы гэтай ж мадэлі, кожны дзіцёнак да 18 год дадае 4 гадзіны хатніх абавязкаў у тыдзень. Тут я задумаўся, наколькі гэта рэалістычная ацэнка (выглядае малой), але калі да 18, эфект першых год можа размывацца. Кожная дадатковая гадзіна працы, якую працуе муж, дадае 13 хвілін да хатніх абавязкаў жонкі.
Але гэта гіпотэза аўтараў. Мая гіпотэза простая - анімэ. Калі паглядзець, напрыклад, на еўрапейскі кіберспорт - самыя паспяховыя з іх непрапарцыйна анімэшнікі і непрапарцыйна бяруць сабе ў жонкі азіятак. А вось хлопчыкам-азіятам застаецца толькі матэматыка, толькі тэхнічныя дысцыпліны, толькі ІТ, толькі хардкор. Спадзяюся, сітуацыю для іх выправіць кейпоп.
#everyday #finance
Час ад часу чую, што мае калегі, знаёмыя ці знаёмыя знаёмых займаюцца тым, што называецца active trading ці там day trading - набываюць, прадаюць, сочаць за рынкамі ўсялякай крыпты, акцый, валют і іншага, з надзеяй зарабіць бабло.
Мне, канешне, зрабілася цікавым, наколькі гэта асэнсаваная актыўнасць.
Я знайшоў дзве паперы: адна аналізуе дадзеныя з тайваньскай фондавай біржы за 1992 - 2006. Другая аналізуе дадзеныя з бразільскага “Comissão de Valores Mobiliários” за 2012-2017. Абедзве паперы добрыя тым, што стараюцца паглядзець на індывідуальных трэйдараў на доўгай дыстанцыі, каб зразумець, ці існуюць сістэматычна добрыя стратэгіі, навыкі і г.д.
У першай паперы знайшлі, што менш 1% трэйдараў прадказальна і надзейна зарабляюць на доўгай дыстанцыі. Другая папера знайшла, што толькі 1.1% зарабляе больш, чым мінімальны заробак у Бразіліі. Самы паспяховы трэйдар зарабляў у сярэднім 310$ у дзень, са стандартнай дэвіяцыяй у 2.560$. Ну, тобок - заробак добрага праграміста ў беларускім айці + гіганцкія рызыкі.
Дарэчы, існуе даволі папулярны канал пра фінансы з кантэнтам пра Беларусь і месцамі па-беларуску. Натуральна, не магу не падзяліцца
Час ад часу чую, што мае калегі, знаёмыя ці знаёмыя знаёмых займаюцца тым, што называецца active trading ці там day trading - набываюць, прадаюць, сочаць за рынкамі ўсялякай крыпты, акцый, валют і іншага, з надзеяй зарабіць бабло.
Мне, канешне, зрабілася цікавым, наколькі гэта асэнсаваная актыўнасць.
Я знайшоў дзве паперы: адна аналізуе дадзеныя з тайваньскай фондавай біржы за 1992 - 2006. Другая аналізуе дадзеныя з бразільскага “Comissão de Valores Mobiliários” за 2012-2017. Абедзве паперы добрыя тым, што стараюцца паглядзець на індывідуальных трэйдараў на доўгай дыстанцыі, каб зразумець, ці існуюць сістэматычна добрыя стратэгіі, навыкі і г.д.
У першай паперы знайшлі, што менш 1% трэйдараў прадказальна і надзейна зарабляюць на доўгай дыстанцыі. Другая папера знайшла, што толькі 1.1% зарабляе больш, чым мінімальны заробак у Бразіліі. Самы паспяховы трэйдар зарабляў у сярэднім 310$ у дзень, са стандартнай дэвіяцыяй у 2.560$. Ну, тобок - заробак добрага праграміста ў беларускім айці + гіганцкія рызыкі.
Дарэчы, існуе даволі папулярны канал пра фінансы з кантэнтам пра Беларусь і месцамі па-беларуску. Натуральна, не магу не падзяліцца
#everyday
Нядаўна пачуў спрэчку пра тое, як правільна займацца ў трэнажорцы. Першы раз са школы мабыць. Ну, колькі падыходаў, колькі паўтораў, як часта і г.д. Мы зараз пра рост мышцаў, канешне. Адказ тут ёсць і даўно вядомы. Зараз распавяду.
Гісторыя ў гэтага пытання прыкольная. Напрыклад, быў такі Арнольд Шварцэнэгер. Ён займаўся вельмі шмат, часам - па 32 падыходы на групу мышцаў у тыдзень. Як выглядае Шварцэнэгер усе ведаюць. У яго быў канкурэнт - Майк Мэнцэр. Майк рабіў, у экстрыме, 1-2 падыходы на групу ў тыдзень і ўсё. Майк выглядаў вось так. Адсюль пытанне, якое нарадзіла мільёны гадзін спрэчак: калі няма розніцы, навошта займацца больш?
Ясна, што яны - прафесійных атлеты, а мы з вамі - прафесійныя катлеты, у лепшым выпадку. Але для нас тут таксама ёсць карысная інфармацыя.
Існуе тысячы, літаральна, даследаванняў пра тое, як правільна хадзіць у трэнажорку. Я буду спасылацца на адну добра напісаную паперу, якая ўключае іншыя агляды літаратуры, дадзеныя мета-аналізаў і дадзеныя канкрэтных эксперыментаў.
Няма ніякай розніцы, колькі і чаго вы робіце, калі вы робіце 2-20 падыходаў на групу мышцаў у тыдзень з інтэнсіўнасцю прыкладна ў 30-80% ад вашага максімума на адзін раз у канкрэтным практыкаванні і ў дыяпазоне 2-35 паўтораў. Ніякай розніцы. Адзінае, што гуляе ролю - аб’ём нагрузкі за тыдзень. А як вы яе размяркуеце ролі не гуляе.
Парачка прыкладаў. Адна група рабіла 7 падыходаў на 2-4 паўторы, другая - 3 падыходы на 8-12 паўтораў. Пасля 8 тыдняў ніякай розніцы ў росце мышцаў. У другім эксперыменце ўсе рабілі па 3 падыходы, але адна група - у дыяпазоне 25-35 паўтораў, другая - у дыяпазоне 8-12 паўтораў. Пасля 8 тыдняў ніякай розніцы ў росце мышцаў. Наступны эксперымент: адна група займалася 4 разы ў тыдзень, другая - 2 разы, але з аднолькавай колькасцю падыходаў. Пасля 6 тыдняў адгадайце што? Правільна - ніякай розніцы ў росце мышцаў. І г.д. і г.д.
Адзінае, на што варта арыентавацца, гэта вашыя асабістыя пажаданні. Бегаць 6 разоў на тыдзень у трэнажорку ў большасці з нас часу няма. Для таго, каб займацца з максімальнай інтэнсіўнасцю і вам хапала 1-2 падыходаў на тыдзень, у нас з вамі няма тэхнікі і матывацыі. Ну гэта і проста рызыкоўна - занадта высокі шанец траўмы.
Для большасці з нас аптымальны наступны пратакол: 5-10 падыходаў на групу мышцаў у тыдзень, у дыяпазоне 5-25 паўтораў, каб хаця б адзін падыход у тыдзень быў “да адмовы” - каб яшчэ адзін паўтор вы фізічна зрабіць не маглі.
Нядаўна пачуў спрэчку пра тое, як правільна займацца ў трэнажорцы. Першы раз са школы мабыць. Ну, колькі падыходаў, колькі паўтораў, як часта і г.д. Мы зараз пра рост мышцаў, канешне. Адказ тут ёсць і даўно вядомы. Зараз распавяду.
Гісторыя ў гэтага пытання прыкольная. Напрыклад, быў такі Арнольд Шварцэнэгер. Ён займаўся вельмі шмат, часам - па 32 падыходы на групу мышцаў у тыдзень. Як выглядае Шварцэнэгер усе ведаюць. У яго быў канкурэнт - Майк Мэнцэр. Майк рабіў, у экстрыме, 1-2 падыходы на групу ў тыдзень і ўсё. Майк выглядаў вось так. Адсюль пытанне, якое нарадзіла мільёны гадзін спрэчак: калі няма розніцы, навошта займацца больш?
Ясна, што яны - прафесійных атлеты, а мы з вамі - прафесійныя катлеты, у лепшым выпадку. Але для нас тут таксама ёсць карысная інфармацыя.
Існуе тысячы, літаральна, даследаванняў пра тое, як правільна хадзіць у трэнажорку. Я буду спасылацца на адну добра напісаную паперу, якая ўключае іншыя агляды літаратуры, дадзеныя мета-аналізаў і дадзеныя канкрэтных эксперыментаў.
Няма ніякай розніцы, колькі і чаго вы робіце, калі вы робіце 2-20 падыходаў на групу мышцаў у тыдзень з інтэнсіўнасцю прыкладна ў 30-80% ад вашага максімума на адзін раз у канкрэтным практыкаванні і ў дыяпазоне 2-35 паўтораў. Ніякай розніцы. Адзінае, што гуляе ролю - аб’ём нагрузкі за тыдзень. А як вы яе размяркуеце ролі не гуляе.
Парачка прыкладаў. Адна група рабіла 7 падыходаў на 2-4 паўторы, другая - 3 падыходы на 8-12 паўтораў. Пасля 8 тыдняў ніякай розніцы ў росце мышцаў. У другім эксперыменце ўсе рабілі па 3 падыходы, але адна група - у дыяпазоне 25-35 паўтораў, другая - у дыяпазоне 8-12 паўтораў. Пасля 8 тыдняў ніякай розніцы ў росце мышцаў. Наступны эксперымент: адна група займалася 4 разы ў тыдзень, другая - 2 разы, але з аднолькавай колькасцю падыходаў. Пасля 6 тыдняў адгадайце што? Правільна - ніякай розніцы ў росце мышцаў. І г.д. і г.д.
Адзінае, на што варта арыентавацца, гэта вашыя асабістыя пажаданні. Бегаць 6 разоў на тыдзень у трэнажорку ў большасці з нас часу няма. Для таго, каб займацца з максімальнай інтэнсіўнасцю і вам хапала 1-2 падыходаў на тыдзень, у нас з вамі няма тэхнікі і матывацыі. Ну гэта і проста рызыкоўна - занадта высокі шанец траўмы.
Для большасці з нас аптымальны наступны пратакол: 5-10 падыходаў на групу мышцаў у тыдзень, у дыяпазоне 5-25 паўтораў, каб хаця б адзін падыход у тыдзень быў “да адмовы” - каб яшчэ адзін паўтор вы фізічна зрабіць не маглі.
#everyday
На працы паказалі графік з верагоднасцю трапіць у шпіталь з пераломам у залежнасці ад узросту. Даволі цікавае.
Па-першае, на графіку добра бачны пубертат: да 15 год хлопчыкі і дзяўчынкі ламаюцца прыкладна аднолькава, пасля 15 дзяўчынкі рэзка перастаюць, хлопчыкі - паскараюцца ўдарнымі тэмпамі. Яно і зразумела: спрадвечная эвалюцыйная стратэгія “прыгні з маста, каб спадабацца дзяўчыне, з якой ты нават не размаўляў” сама сябе не рэалізуе.
Далей таксама цікавае. Самы надзейны ўзрост для мужчын - гэта 60 год. Літаральна перасячэнне, калі яшчэ ёсць нейкі тэстастэрон і здольнасць утрымліваць мышачную масу, але схільнасці да ідыятызму куды менш, чым у 17.
P.S.: Калі вам 60 год і вы яшчэ прыгаіце з мастоў, каб спадабацца жанчынам - заўвагу пра ідыятызм можаце ігнараваць. Бясконца паважаю і не адгаворваў б.
На працы паказалі графік з верагоднасцю трапіць у шпіталь з пераломам у залежнасці ад узросту. Даволі цікавае.
Па-першае, на графіку добра бачны пубертат: да 15 год хлопчыкі і дзяўчынкі ламаюцца прыкладна аднолькава, пасля 15 дзяўчынкі рэзка перастаюць, хлопчыкі - паскараюцца ўдарнымі тэмпамі. Яно і зразумела: спрадвечная эвалюцыйная стратэгія “прыгні з маста, каб спадабацца дзяўчыне, з якой ты нават не размаўляў” сама сябе не рэалізуе.
Далей таксама цікавае. Самы надзейны ўзрост для мужчын - гэта 60 год. Літаральна перасячэнне, калі яшчэ ёсць нейкі тэстастэрон і здольнасць утрымліваць мышачную масу, але схільнасці да ідыятызму куды менш, чым у 17.
P.S.: Калі вам 60 год і вы яшчэ прыгаіце з мастоў, каб спадабацца жанчынам - заўвагу пра ідыятызм можаце ігнараваць. Бясконца паважаю і не адгаворваў б.
#statistics #everyday
Падзялюся самым нечаканым кавалкам статыстычнай інфармацыі, пра які ведаю. Расцяжка перад фізічнай актыўнасцю не зніжае верагоднасць траўмы.
Звычайна спасылаюцца на 2 паперы. У першай, 2004 году, мета-аналіз 6 эксперыментаў на амерыканскіх футбалістах, вайскоўцах у трэнажорках і г.д. Ніякага эфекту ад расцяжкі.
У другой, 2014, мета-аналіз ужо большы - 25 даследаванняў, 26.610 удзельнікаў, 3.464 траўмы. Тут ужо і баскетбол, і футбол, чаго хош. Сілавыя трэніроўкі дапамагаюць зніжаць траўмы, практыкаванні на баланс і каардынацыю - дапамагаюць, расцяжка - зноў не дапамагае.
Як з гэтым жыць? Даволі проста. Я расцягваюся, бо мне падабаецца расцягвацца. Неверагодна. Расцягвацца таксама карысна, калі хочацца сабе лепшую расцяжку. Таксама неверагодна. Праблемы ўзнікаюць тады, калі па 20 хвілін дрыфтаваць па трэнажорцы на сваім масажным ролеры перад цяжкай станавай, у спадзяванні, што гэта ўратуе вашую спіну.
Падзялюся самым нечаканым кавалкам статыстычнай інфармацыі, пра які ведаю. Расцяжка перад фізічнай актыўнасцю не зніжае верагоднасць траўмы.
Звычайна спасылаюцца на 2 паперы. У першай, 2004 году, мета-аналіз 6 эксперыментаў на амерыканскіх футбалістах, вайскоўцах у трэнажорках і г.д. Ніякага эфекту ад расцяжкі.
У другой, 2014, мета-аналіз ужо большы - 25 даследаванняў, 26.610 удзельнікаў, 3.464 траўмы. Тут ужо і баскетбол, і футбол, чаго хош. Сілавыя трэніроўкі дапамагаюць зніжаць траўмы, практыкаванні на баланс і каардынацыю - дапамагаюць, расцяжка - зноў не дапамагае.
Як з гэтым жыць? Даволі проста. Я расцягваюся, бо мне падабаецца расцягвацца. Неверагодна. Расцягвацца таксама карысна, калі хочацца сабе лепшую расцяжку. Таксама неверагодна. Праблемы ўзнікаюць тады, калі па 20 хвілін дрыфтаваць па трэнажорцы на сваім масажным ролеры перад цяжкай станавай, у спадзяванні, што гэта ўратуе вашую спіну.