زبان نایینی
969 subscribers
4.01K photos
1.37K videos
206 files
358 links
این کانال فقط جهت ترویج و آموزش زبان نایینی و گسترش فرهنگ محلی است.
ارتباط با ادمین
@emamiarandi
Download Telegram
🌸🍃🌸
🍃🌸
🌸
#آموزش_گویش_نایینی

.
#یادش_بخیر
#ویژه_شب_چله
به زبان شیرین نایینی، هدیه ویژه به عزیزان نایینی


شِوی چَلّه و بساطی مِهمُنی/
شِوچَرَه و کرسی و اَلُوْ گُنی/
قُرون(قرآن) و فردوسی و حافظ خُنی/
کیفُمی کوک بی ، گُ هرگز نازُنی/
پَسی چَلّه ، چَلَّچو یادُش بخیر/




🌺🌺🌺🌺


شِوی = شبِ
چَلّه = چلّه ، یلدا که یک واژهٔ سریانی و به‌معنای زایش است

واژهٔ چلّه برگرفته از چهل و مخفف «چهله» و صرفاً نشان‌دهندهٔ گذشت یک دورهٔ زمانی معین (و نه الزاماً چهل روزه) است.

بساطی = بساطِ ، سفرَه ی
مِهمُنی = مهمانی
شِوچَرَه = شب چره ، آجیل ،میوه و خشکبار و تنقلاتی که در شب مهمانی می خورند
اَلُوْگُنی = آتش افروزی برای جشن و عیش و نوش ، از ملزومات علم کردن کرسی و سماور زغالی
قُرون = قرآن ، برای تیمّن و تبرک قبل از شاهنامه خوانی و فال حافظ قرآن خوانی بود
فردوسی = هدف شاهنامه خوانی
حافظ = هدف فال حافظ
خُنی = خوانی ، خواندن ، خوانش کِیفُمی = کیف مان
کيف = شادی، مسرت
بی = بود
گُ = که
نازُنی = نمی دانی
گُ هرگز نازُنی = کنایه از غیر قابل وصف بودن است
پَسی = بعد از
چَلَّچو ، چَلّی کَس = چله کوچک

#سید_رضا_مرتضوی

@naein_nameh


🌸
🍃🌸
🌸🍃🌸
🌸🍃🌸
🍃🌸شعری به زبان شیرین نایینی در خصوص کرونا
🌸

#خود_مراقبتی_در_قبال_ویروس_کرونا

مردمی نایین گ هوشیاریت شوُما/
دین و علم و معرفت داریت شوُما/

ایگِیر تیوا گُ دی ویروسی کوُوْید/
نابودش کیریت و درهِمش کوُوْید/

وِراَشنُوْیت از دِلی پُر خونی می/
هِرچی واجی گُش وَکیریت، جونی می/

لابد تیوْا گُ نَگِرتیت مُندَرس؟!!!/
کِم وَکیریت اضطوراب و اِسترس/

وختی خی ویروس ایکی گرتن دیا/
ما کیا و زِندِگیی خوش کیا !!!!!/

دیدِنی و شِوْ نیشینی نَکیریت/
بِر وِ ری کوُوْید نُوزِّه هَکیریت/

هِریایی وَ فاصِلتی حفظ کیریت/
نُمی یالاچاقی اصلِن نَبیریت/

اوُپاییت سَوزی و مِیوَه گُ خوُریت/
مالی مالی پاکیزَچُو اوُشوریت/

شوُمایی گُ از کرونا بیزاریت!!!/
هر جوری هُه ماسک و دَسکش گیر آریت/

دَسُّتی خُی مالی دقت اوشوریت/
خُی صابین هِریایی دَسّا، وَگوریت/

عادتی بِد لااقل اُسمی هَنیت/
دَس وِ چَش و دوماغ دِهِن نَنیت/

هِر کُمی سُلفَه یا پوُرُشنَه کیریت/
جَلُوْی دِهِن خُی دَسمال ایگیریت/


توُیی یُرْت وَبیت و اصلِن بِر نَشیت/
از پاشنی کیَه تی ای وِرتِر نَشیت/

ایگیر بِرُتی واشُی و مَجبوریت/
از کرونا مَکر و ری دَس نَخوریت/

آفّیرین ور شوُما ، نازی شَسُّتی/
َدَسکَشی مخصوص ایکِر وِ دَسُّتی/


ماسک جی از می وَءرَسیت وِ دیم کیریت/
رَئَفی دی آلام و ترس و بیم کیریت/

هیمِگی چه پیر و چه وَچَه سالیت/
ژلی ضدی عفونی وِ دَس مالیت/

هِرکی وینی ، خُیُش واخُبُش وابُی/
توُیی جِعم و هیچ گروهی ناواشُی/

اما زنبیت اول و آخِر خُیُش/
واخُبی ماها کیه ؟ میگِر خُیُش/

ای خوُدا خُیُت اوُزُنی بی کَسِم/
ناتَوْوُنم ، عاجِزِم ، دلواپسِم/

خواسَمی هیچی نیو جز رحمی تو/
هِم دوُوا و هِم محبت سَهمی تو/


«کوچک» از لطفی تو وِر نایین واجَه/
خیر ای وْینَه هِرکی گُ آمین واجَه/


🌺🌺🌺🌺ترجمه شعر توسط جناب آقای مرتضوی

مردم نایین که معتقد و با علم و شناخت هستید

اگر میخواهید که این ویروس کوُوْید را نابود کنید و در هم بکوبید

از این دل پر خون من بشنوید
و به هرچه می گویم گوش کنید
شما را قسم به جون من

گویا( اگر ) می خواهید که فرسوده نشوید، اضطراب و استرس خود را به حداقل برسانید

وقتی این ها(اضطراب و استرس) با ویروس همدست بشوند، زندگی خوش برای ما نمی گذارند

از دیدنی و شب نشینی بگذرید
اگر میخواهید در را بر روی کوُوْید نوزده ببندید

هرجا فاصله را با بقیه حفظ کنید ، و نامی از دست دادن و رو بوسی نبرید ( تاکید بر پرهیز )

مواظب باشید سبزی و میوه که می خورید را خیلی خیلی خوب بشورید

شما هایی که از کرونا بیزار هستید، به هر قیمتی شده ماسک و دستکش تهیه کنید

دست خود را خیلی با دقت بشورید ، با صابون تمام دست را با وسواس شستشو بدهید

عادت بد زا لااقل حالا کنار بگذارید ، دست به چشم و بینی و دهان نگذارید

هر کدام سرفه یا عطسه می کنید ، با دستمال جلو دهان خود را بگیرید

توی اتاق بمانید و بیرون نروید ، از پاشنه درب خانه آنطرف تر نروید (تاکید بر محدود کردن رفت و آمد )

اگر مجبور به بیرون رفتن هستید ، از کرونا رو دست نخورید ( مواظب خودتون باشید )

آفرین بر شما، ناز شست شما ، اگر دستکش دست کرده باشید

اگر از من می شنوید ماسک به صورت بزنید ، تا این درد و ترس و بیم بهتر رفع کنید

همگی چه پیر و چه بچه سال هستید( همه ی افراد ) ، ژل ضد عفونی به دست خود بزنید

هرکسی را ببینی خودش باید مراقب خودش باشد ، داخل هیچ جمع و گروهی نروید

اما بدانید اول و آخِر خودش( خدا )
مواظب ما چه کسی هست؟ مگر خودش( خدا )


ای خدا خودت می دانی بی کس هستیم ، نا توان و عاجِزِ و دلواپس هستیم

خواسته ما هیچ چیز جز رحم تو نیست ، سهم تو درمان و محبت است

«کوچک» از لطف تو نسبت به نایین می گوید( خواهان لطف تو نسبت به نایین است ) ، الهی خیر ببیند هرکس آمین بگوید

#سید_رضا_مرتضوی
#کوچک

@naein_name
🌸
🍃🌸
🌸🍃🌸
🌸🍃🌸
🍃
🌸
#یادش_بخیر
بخش سیزدهم مسمّط زیبای "یادُش بخیر"
برای سیزده بدر

از صفایی سیزّه و نَوروز نَواج/
از آجیل و تُخمُر و از یوُز نَواج/
شاهی نَوروز و حاجی فیروز نَواج/
یوُرُ اَبی دی هَمَه خُی سوز نَواج/
ماهیی حلقه لُنجو یادُش بخیر/

🌺🌺🌺🌺

سیزّه = سیزده ، سیزده بدر
نَوْروز = نوروز
نَواج = نگو
تًخمُر = تخم مرغ
یوُز = گردو
شاهی نَوروز = میر نوروزی
یوُر = بیا
اَبی = دگر ، دیگه
خُی = با
ماهیی حلقهَ لُنجو = ماهی ای که حلقه ای در بینی داشته
لُنج = بینی ، دماغ


#سید_رضا_مرتضوی
#کوچک
با صدای جناب آقا مجتبی مرتضوی👇👇👇
🌸
🍃🌸
🌸🍃🌸
#آموزش_گویش_نایینی

از گیاه و گُل ایگیر و یُشنایَه/
تا خواصّی سرگینی خِری مایَه/
توتولی و تک تکو یی هِمسایَه/
گوچی و لیجین و یه یی پیسایه/
اًوُمی بَس وِر چَقو یادُش بخیر/




ایگیر = بگیر
یُشنایَه = جوشانده
سرگینی خِری مایَه = پِهِن ماده الاغ که در زبان نایینی ماچه خر هم گفته می شود، (عنبر نسارا که برای آن خواص درمانی فراوانی ذکر شده است)
توتولی = تبخال
تک تکو = کوبه در
(برای رفع درد و بهبود تبخال توصیه می شد که محل تبخال ، که معمولا اطراف لب و دهان بود را مخصوصا صبح های زود به کوبه در بمالند)
گوچی = زگیل
لیجین = لجن
یَه = جو
پیسایَه = پوسیده
(برای درمان زگیل مشتی جو را در پارچه ای پیچیده و چند روز در زیر لجن می گذاشتند و بعد از پوسیدن روی زگیل گذاشته و پارچه پیچ می کردند)
اُو = آب
بَس = زدن
اُومی بَس = به آب می زدیم
وِر = بر
(تصویر کنیسه منطقه جوباره اصفهان)


#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh
#آموزش_گویش_نایینی

بُکّهَ و هَف سِنگ و گُو یادُش بخیر/
گُندووُ وَفرُ و لیز لیزو یادُش بخیر/
تاپ تاپو پِشتی تاپو یادُش بخیر/
کِل کِلی و پِل و چُو یادُش بخیر/
آخِری کارُش جی، زوُ، یادُش بخیر/

بُکّه = وعده گاه ، هدف( در اینجا ، نوعی بازی است که چون در آخر هر مرحله باید به طرف هدفی از پیش تعیین شده دوید به آن بُکّه می گویند)
تاپ تاپو پِشتی تاپو = مرحله آخر در بازی (غُولا پَرَ هُوشتی) کلاغ پر است
هَف سِنگ = مقصد بازی هفت سنگ است
گُو = گوی ، توپ ، توپ بازی
گُندو = گوله ، جسم کروی شکل
وَفر = برف
گُندو وَفر = در اینجا ، برف بازی
لیزلیزو = سُر خوردن ، بازی سُر خوردن روی برف
کِل کِلی = ( پِل) را آهسته بالا می اندازند و با زدن (چو) به تعداد و آهسته از افتادن آن به زمین جلو گیری می کنند ( مثل رو پایی زدن)
پِل = چوب کوچکی به اندازه‌ی تقریبی بیست سانتیمتر که یکی از دو چوب مورد استفاده در بازی است
پِل و چُو = بازی الک دولَک و پِل و چَفته
جی = هم
زوُ = مرحله آخر بازی پِل و چُو که فرد بازنده زوُ کشیده و مسیری را می دَود.

#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh
#آموزش_گویش_نایینی
.
🌺أئرو از بختی خویم ایکِجری یـا از دًسی تو
جسم و جونُم سِرکیرِن خُی هم جیا از دسی تو
🌺صُب وچاشت و پیشین و شِووم همش دی سون‌ُزار
ور سری طاسُم یُ‌مّه مالی چیا از دسی تو
🌺ای‌وی‌یشتو عمر و غیر از دی نبیه حاصلش
چارتا سُک پتی سیفید،... دیمی سیا از دسی تو
🌺گِـر جوونی پـِه تومه و پا  بورایی ورمالای
موجه‌ای چاق و رهی صافم پیا... از دسی تو
🌺تورا دی سُلطُن نصیر وِس‌ڪِر أبی ناز و ادا
تا نگِرتی معتکف ور بعضیا... از دسی تو
🌺دل و دینمت اوسُت ، احوالی زارمت بو دا
صـتا رحمت ور پِیی قـانـقاریا از دسی تو
🌺بعدی دی ایگر خودا شووا، مووا ای‌پیلِکٌی
خی بـیار و دَدَ و مـای و دیــا... از دسی تو
🌺خـوب زُنـی گ ای‌یا جـی از  کبهً‌شی هِریم کیرن
چاره‌ای کارُم چی‌یُ؟.. ایشی کیا از دسی تو؟
🌺می گُ مجنون نَبُیی آما ای‌وین اُسّی چه‌جور
مووا بُی هِر دٍم اسیری وَئزی‌ما از دسی تو
🌺از خودا پنهن نیو از هیشکی پنهن ناکیری
(رو وُ رِسّـُم کَفتَه وِر، دَسی «ای‌یا».. از دسی تو)
🌺راضیی از دویی تا کیلمانجارو جارو کیری
یا پناهنده گرتی ور کنیا از دسی تو
🌺
وسکی مووات یور، ولی زوهونمت حالی نبی
بنده‌ی<<ڪوچڪ>> شدم شکل بیا!!! از دستی تو
#سید_رضا _مرتضوی
#ڪوچڪ
🌺🌺🌺🌺🌺
أئرو = امروز
دّسی = دستِ
خُیُم، خویُم = خودم
ایکِجری = ناله همراه با نق زدن، بیشتر به صدای مرغ قبل از تخم کردن می گویند
🌹
سِرکیرِن = در اینجا زندگی می کنند معنی می دهد
هِم = هم
جیا = جدا ، سوا
🌺🌺🌺🌺🌺🌺
صُب ، صُحب = صبح
چاشت =  بخش اول روز
پیشین = ظهر
شِووم = شبّم
دی = این
سونُ‌زار = حال و روز بد و نزار
🌹
وِر = بر، به
یُ‌مّه، یومه = آمد
مالی چیا = خیلی چیزها
🌺🌺🌺🌺🌺🌺
ای‌وی‌یشتو = گذشتِ زمان
نّبیّه = نبوده است
🌹
چارتا = چهارتا
سُک = خار و چوب های نازک و دراز ، در اینجا موهای کم پشت
سیفید  = سفید
دیم = صورت، رو ، رخ ، چهره
🌺🌺🌺🌺🌺🌺
گِر = اگر
په‌‌تُمَ = برمی‌گشت
بورایی = برای
وِرمالای = فرار کردن
🌹
موجه‌‌ای = کفشِ
چاق = در اینجا یعنی روبراه
رهی = راهِ
پیا = خواست، خواستن
🌺🌺🌺🌺🌺🌺
دی = این
سُلطُن‌نصیر = هدف امامزاده سلطان سید نصیر است
وِس‌کِر = بس کن
اَبی = دیگه، دیگر
🌹
نگِرتی = نشوم
وِر = بر
🌺🌺🌺🌺🌺🌺
دل و دینمت اوسُت ﷲ دل و دینم را سوزاندی
احوالی زارمت بو دا = احوال زارم را تفت دادی
🌹
صّتا = صدتا، صد عدد، صد بار
پِیی = پدرِ
قانقاريا = غانغاريا:
گانگرن (gangrene)
فساد و عفونت، فساد و عفونتی که در قسمتی از عضله يا استخوان پيدا شود و آن را سياه و فاسد کند.
🌺🌺🌺🌺🌺🌺
ایگِر = اگر
خودا = خدا
شووا = بخواهد
مووا = می خواهم
ای‌پیلِکٌی = بِپِلکم ، رفت و آمد کنم
🌹
خُی ، خوی = با
بیار = برادر
دّدّ = خواهر
مای = مادر
دیا = اینا، اینها
(مای و دیا = همان مادرم اینای خودمان است)
🌺🌺🌺🌺🌺🌺
خوب زُنی = در اینجا خوب می دانم
گُ = که
ای‌یا = آنها
جی = هم
از بِرگّشی = از درگاه خودشان
هِری = راندن با تحقر
کی‌رِن = می کنند
🌹
چاره‌ای کارُم چی‌یُ؟= چاره‌ی کارم چیست؟ چه راهکاری دارم؟
ایشی = در اینجا بروم
کیا = کجا
🌺🌺🌺🌺🌺🌺
دویی، دوین = اینجا
کلیمانجارو (Kilimanojao)
بلندترین کوه در آفریقا که یکی از قلل هفتگانه‌ و بلندِ دنیا به‌شمار می‌رود ، آتشفشانی نیمه خاموش در کشور تانزانیا و در مرز این کشور با کنیا قرار دارد.
جارو کیری = جارو کنم
🌹
گِرتی = شَوَم
وِر = به
کنیا ( Kenya) نام کشوری در شرق آفریقا، به مرکزیت نایروبی .
🌺🌺🌺🌺🌺🌺
می = من
نَبُیی، نَبویی = نبودم
ای‌وین = ببین
اُسی، اُسمی، اُسمه = حالا، اینک
🌹
[مووابُی = بایست باشم، می‌بایست باشم
وَزی‌مـا =از  ما بهتران، اجنه
رو و رِسُّم = روز و روزگارم
(روُ = روز ـــــ رِسُّم = آنچه که از ریشتن بدست آمده، دسترنج)
کفتَه = افتاده
ای‌یا = آنها، در اینجا هدف جن ، جن زدگی و دیوانه شدن است
چون به باور مردم قدیم و در نائین نیز هم، به زبان آوردن نام جن شگون نداشته و ممکن بود اجنه را حاضر کند. بنابراین با اشاره از  آنها صحبت می کردند. گاهی برای دلخوشی جن ها هم شده به آن ها «از ما وئدِرون» = (از ما بهتران) یا «وَئزی‌ما» = (بهتر از ما)  می گفته اند.
🌺🌺🌺🌺🌺🌺
وِسکی =  از بس
موُوات = گفتم
یور = بیا
زوُهوُنُمُ = زبانم، لهجه گفتارم
حالی = متوجه
(زوُهوُنُمُت حالی نبی = تو زبان و گفتار مرا متوجه نشدی در اینجا یعنی گويش نایینی را متوجه نشدی)

@naein_nameh
꤆䐆蘆䠆ఆ 䘆✆☆찆䘆찆 ⸀洀瀀㌀
∆䜆䘆꼆 ㈆䘆꼆 ㌆✆㈆
#آموزش_گویش_نای

کَلَچو


حَوصیلت اِگــِر تُووْا گُه سِر نَشو
تا باهار. از دی ووُلایت بِر نَشو

تووا زُنبی گو چوکار واکه گلُم
غصهَ و غِم وِ کونار واکهَ گلُم

موُجه و تُمُنی جوهون پا واکه
تِن مهیا عازمی صحرا واکه

دل اوُواونت از کیهَ و جًمخُوش
از کوناری یخچال و یاگی اوش

ری وِ شادی واکه و وِر غصهَ پِشت
خُی اوُواجُمنا گُو دیجی ایویِشت

اِنبُر و شِفرهَ و تیغ و دَلَچو
از تیالهَ وِر اوُاچی و کَلَّچو

ریزَچوهاش مالی مالی خوشتِرُ
خوش خوراکیش از دورُشتاش وِشتِرُ
تیش اِگــِر وِر دَس و پا و نا ویزهَ
وِرگُو ایپَرنی اَبـــی دِر ناگیزهَ

اُووْا شوشتُ تا سیائیهاش اُوشُو
فَرقُش از دوُوْ .ُ عزیزُم تا دُوشُوو

بعدُش جی ایگر ایپیچِن بِد نیو
نرمی گِرتهَ گُه خُویُش یَه چی بیو

ماسی بزُش وا گُو از گا وَئدرُ
ماسی مِش از هیمِه یی دیا سِرُ

کَلَچو ها وِر تُو ماسّا دِروْ.ُنیت
تا گُه می نَبی نبادا وِروْ.ُنیت

وَختی می نَیی نخوُریت تا اییی
عاشِقی دیجور خُوراکیها مییی

از جوُهوُنیاش نَواج گُو مالیو
قِند و کلیَهَ و کبِد را عالیو

چِمْچَهَ و چاشنی و میجی وِر سوُما
پایی می هَبِندِن و دسَّی شوُما


#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh
Audio
#آموزش_گویش_نایینی
.


چَش وَپالنِه و پاکیزَچو ای وین/
کُنجِی و سِنجِی ایشی از ری زیمین/
بی خیبِرِم می و تو و دین و این/
از وایُم و تاق و جفت و سِرُکین/
کایی ریگ و تُرتُرو ، یادُش بخیر/

(بند دوم) با صدای فرزند گرامی جناب اقای مرتضوی


چَش  = چشم
وَپالنِه = پالایش کن
چَش وَپالنِه  = هدف با دقت نگاه کن
پاکیزَچو =  خوب
ای وین =  ببین
کُنجِی و مَچِی ( کُنجِی و سِنجِی ) = نوعی بازی دو نفره که بازی کننده ها پشت به هم دست ها را در هم قفل کرده و یک نفر به گونه ای خم ، که نفر دوم کمر به کمر روی فرد دیگر سوار می شد ، نفر اول موقع خم شدن می گفت کُنجِی و نفر دوم موقع خم شدن می گفت مَچِّی
این فعالیت ورزشی به ترتیب تکرار می شد
کُنجِی  = کنجد
مَچِّی   =  مسجد
سِنجِی = سنجد ،
ایشی  = رفت ، در اینجا ، محو شد
ری = روی
بی خیبِرِم = بی خبر هستیم
می  =  من
این =   او اشاره به دور
دین  = او ، اشاره به نزدیک
وایُم  =  بادام ،
تاق و جفت  = نوعی بازی با بادام
تاق  = فرد ، بر خلاف جفت
سِر و کین  = سر و تَه ، نوعی بازی با بادام
کایَ = بازی
کایی = بازیِ
تُرتُرو = چیزی که تُر میخورد ، چرخاندن چیزی


#سید_رضا_مرتضوی

@naein_nameh
🌸🍃🌸
🍃🌸
#آموزش_گویش_نایینی

.
مثنوی(مسمط) زیبا مملو از واژه ها و کلمات ناب نایینی.
سروده جناب آقای سید رضا مرتضوی
بند سوم



راسی گُه یادُش بخیر بُه ای روُوا/
سِرکوتاب شوفا بیو سیبِند دوُوا/
وَختی اِعتوُقاد قوی بی وَچوُوا/
هیچ کُمُش از ایکی بی نَبی کوُوا/
موُروکی چَش و مازو یادُش بخیر/


ِ🌺🌺🌺🌺 3

راسی  = راستی ، واقعا
گُه = که
بُه =  باشد
ای =  آن اشاره به دور
رُووا = روز ها
سیبِند =  اسفند ، بوته ای بیابانی با خواص دارویی فراوان که به دلایل مختلف از جمله برای چشم زخم دود می کنند
درمُون =  درمان
بی =   بود
داعا  = سرکتاب
دوُوا = دارو ، دوا
وَختی = وقتی ، موقع ای ، زمانی که
اِعتوُقاد =   اعتقاد
وَچوُوا = بچه ها ، خطاب به همه
کُم =  کدام ، کُمُش  کدامش
ایکی =  یکی
بی = در اینجا ، دیگر  ، دیگری
نَبی =  نبود
کوُوا = کم  ، کمتر
موریک ، موروک =  دانه هایی مثل دانه تسبیح
موریک چَش =  دانه هایی مثل دانه های تسبیح که برای چشم زخم به همراه مازو و.... به لباس بچه‌ها آویزان می کردند
مازو ؛ فراورده‌ گیاهی است از نوع بلوط ،  کروی شکلی بوده  که در طب سنتی و طب جدید کاربرد فراوان داشته و از آن برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده میشود
قبلا با چند چیز دیگر از جمله نمک سنگ که به آن نمک تُرکی می گفتند ، آویزه ای کوچک می ساختند و به جایی از جمله لباس نوزاد و اطفال آویزان می کردند
با اعتقاد بر اینکه از چشم خوردن(چشم زخم) جلو گیری می کند


#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh

🌸
🍃🌸
🌸🍃🌸
Audio
#آموزش_گویش_نایینی
.


چهارمین بند از مسمط یادُش بخیر سروده جناب اقا سید رضا مرتضوی با صدای فرزند ایشان

درمونی بعضی دردا جی،  خاش بیو/
دُندَه دِرُش گیسُ،  گِل دوُواش بیو/
شوخیی بِعدُش هیمیشهَ باش بیو/
کاشکی دردُش کَفتُ، آمّا واش بیو/
گِلی کَفی سوُوَچو یادُش بخیر/


4 🌺🌺🌺🌺

جی = هم
خاش = خوش ، با مزه
دُندَه = زنبور
دِرُش گیس = نیش زد
دوُوا = دارو ، درمان
بی ی ُ، بیو = بود
کَفتُ = می افتاد
وا  = باد ،ورم و آماس ،
(مصرع چهارم اشاره به داستانی طنز در خصوص گزیدن نقطه حساسی توسط زنبور دارد)
سوُوَ = کوزه ، سوُوَچو = کوزه کوچک
توضیح اینکه در قدیم اگر زنبور نیش می زد گل زیر کوزه که از تراوش آب آن حاصل شده بود را جهت خنک کردن و تسکین درد در محل گزش قرار می دادند



#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh
Audio
#آموزش_گویش_نایینی
.


بند پنجم مثنوی "یادش بخیر "سروده جناب اقا سید رضا مرتضوی با صدای فرزندشان

از گیاه و گُل ایگیر و یوشنایَه/
تا خواصّی سرگینی خِری مایَه/
توتولی و تک تکو یی هِمسایَه/
گوچی و لیجین و یَه یی پیسایه/
اًوُمی بَس وِر چَقو یادُش بخیر/


   5🌺🌺🌺🌺


ایگیر =  بگیر
یوشنایَه = جوشانده
سرگینی خِری مایَه = پِهِن ماده الاغ که در زبان نایینی ماچه خر هم گفته می شود، (عنبر نسارا که برای آن خواص درمانی فراوانی ذکر شده است)
توتولی = تبخال
تک تکو = کوبه در
(برای رفع درد و بهبود تبخال توصیه می شد که محل تبخال ، که معمولا اطراف لب و دهان بود را مخصوصا صبح های زود به کوبه در بمالند)
گوچی = زگیل
لیجین = لجن
یَه = جو
پیسایَه = پوسیده
(برای درمان زگیل  مشتی جو را در پارچه ای پیچیده و چند روز در زیر لجن می گذاشتند و بعد از پوسیدن روی زگیل گذاشته و پارچه پیچ می کردند)
اُو = آب
بَس = زدن
اُومی بَس =  به آب می زدیم
وِر = بر
چَقو = چاقو
آب به چاقو زدن ؛ برای رفع ترس اب ریخته شده به چاقو را شخص وحشت زده میخوراندند.

#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh
Audio
#آموزش_گویش_نایینی
.

بند ششم مسمط زیبای "یادش بخیر سروده جناب اقا سید رضا مرتضوی با صدای فرزند گرامیشان


تودوری و کوکونار و نُم نَبِر/
درمونی پاکیچَه بیو و وا و صِئر/
گرچه دوُوا بی ولیکن الحَذِر/
یعنی گُو ، احمد لَکِر دسُش نَکِر/
دی نصیحتی ماجون یادُش بخیر/


6🌺🌺🌺🌺


تودوری (توتوری)= خشخاش
کوکونار = کوکنار ، کپسول یا کاسبرگ گیاه خشخاش که با خراشیدن آن شیرآبه سفیدرنگی بدست می‌آید که با خشک کردن آن (آب آن گرفته شود) ماده‌ای قهوه‌ای رنگ به نام تریاک حاصل می‌شود.
نُم نَبِر = اسمش را نبر،کنایه از آنچه که در ذِکر نام آن نیز باید اکراه داشت ( منع شده ) ، در اینجا هدف تریاک است
پاکیچَه = اسهال
وا = باد، در اینجا بیماری ، حالتی که به نظر اطبای قدیم در داخل بدن حاصل و سبب صرع ، درد و قولِنج .... می شد
صِئر = غش ، صرع
بی = بود
نَکِر = نکن
احمد لَکِر دسُش نَکِر = بر حذر داشتن ،این تمثیل کنایه برای اعلام خطر در خصوص چیزی یا کاری گفته می شود
نصیحتی = نصیحتِ
ماجو ، ماجون = مادربزرگ


#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh
Audio
#آموزش_گویش_نایینی
.


قسمت هفتم مسمط "یادش_بخیر"سروده اقا سید رضا مرتضوی با صدای فرزند گرامی ایشان

هیمِه چی از روس و هند و چین نَبی/
بالا شوی بی سَرت و بی هُرچین نَبی/
تُمُّنی قِر کِمتر از پاچین نَبی/
خُل وِ سِری قالیی نایین نَبی/
گیلیمی هولُک آمو یادُش بخیر/


7🌺🌺🌺🌺


هیمِه چی  = همه چیز
نَبی = نبود
.بالا شُی = بالا رفتن ، (ترقی و پیشرفت کردن)
سَرت = نردبان
هُرچین(اُرچِن)= راه پله
تُمُّنی قِر = نوعی شلوار زنانه با چین زیاد و شبیه دامن
پاچین = نوعی پیراهن زنانه یا دامن که دارای چین های فراوان و معمولا گل دار بود
کل مصرع اشاره دارد به ضرب‌المثل کهر از کبود کمتر نیست
خُل = خاکستر
خُل وِ سِر = اصطلاحی است مثل خاک بر سر ولی زننده تر
هولُک آمو ( هامون آباد ) = نام روستایی است در غرب شهرستان نایین بین آرند و ورپا که در آنجا گلیم جُلی را خوب می بافتند

#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh
Audio
#آموزش_گویش_نایینی
.
بند هشتم از مسمط زیبا از اقا سید رضا مرتضوی


(ویژه کجان و کجانی ها)

وَختی گو محصولی نابی مهریجُن/
خشت مالی،خُی گِلی لایی گالَ خُن/
گُندوج و دیرَوش بیو نخ و سوُجُن/
یعنی گُو سِنگی کوُجُن یوُزُی کوُجُن/
سِر بیلِندیی هُمو یادُش بخیر/


🌺🌺🌺🌺

در این قسمت بیشتر به کجان و ضرب‌المثل نایینی معروف که مربوط به کجان است پرداخته شده

مهریجُن یا مهریجان = نام یکی از مزارع اطراف کجان است ، این نام که معرب مهرگان است برای ایرانیان آشنا و بسیاری از روستاها ،آبادی ها و مزارع از این نام با مسما برخوردار هستند
گِل لا  = گل رس
گالَ ، گاله = گود ، گودال ، چاله
گالَ خُن ، گالَ خون  = نام محل ، گودالی در نزدیکی کجان که از خاک مرغوب آن برای درست کردن گل و خشت استفاده می شد
گُندوج  = جوالدوز ، سوزنی بزرگ که برای زدنِ بخیه های درشت مورد استفاده قرار می گیرد
دیرَوش = درفش ، در اینجا ابزاری برای سوراخ کردن و بخیه زدن ، معمولا برای پینه دوزی و گیوه  دوزی
سوُجُن = سوزن
کوُجُن  ، کوجون = کجان
یوُز = گردو
هُمو = نام مکانی بسیار قدیمی در کجان ، یکی از ملک های کجان نزدیک وندیش


#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh
🌸🍃🌸
🍃🌸
🌸

#آموزش_گویش_نایینی

.قسمت نهم


جولاهی و کار و کاشی، پس کُو شی؟
دَسَّه و یانَه توراشی، پس کُو شی؟/
اشتری بعبع و هاشی، پس کُو شی؟/
چَش وِرهی ایروُاشی، پس کُو شی/
اَرونَه و  لوکّچو  ، یادُش بخیر/





9🌺🌺🌺🌺


جولاهی (جولایی)= پارچه بافی ، بافندگی، نساجی
کار = دستگاه و لوازم بافندگی و آهار زنی
کاشی = هدف کاشی سنتی نایین است که شهرت و محبوبیت خاصی داشته ،  هنوز نمونه هایی از آن در بناهای قدیمی موجود است
دَسَه = دسته، در اینجا هدف دسته هاون است که انواع چوبی و سنگی دارد
یانَه = هاون
توراشی = تراشیدن ، سائیدن ، پرداخت کردن
یانَه توراشی = صنعت ساخت هاون
اشتر = شتر
اشتری بعبع = شتری که غلغل می کند ، شتر مست
اشتری بعبع ؛ کنایه هم هست و در خصوص افراد سر به هوا و بی تأمل و بی فکر بکار می رود

هاشی = بچه شتر تا یک سالگی را گویند.
چَش وِ رَه = چشم به راه ، منتظر
ایروا = آن روزها
ایروُاشی = آن روزها هستم
پس کُو شی = پس چه شد ؟

اَرونَه = شتر دو ساله ، بزرگترین شتر در گله شتران را اَرونَه ( آروانا )  گویند . در لهجه نایینی آسیاب را اَر می گویند که برای چرخاندن نوعی از آسیاب ، از این شتر استفاده می شد

یک نغمه ی بسیار زیبایی هم داریم که اغلب هنگام لالایی گفتن در ننو( نئَنی در گویش محلی ) زمزمه می شد که بیان آن چندان خالی از لطف نیست
لُو ْ  لُوْ   لُو  ْ لُو ْ ، اَرونَه
چیچیت بارُ ، ویشوُْنه
یَه مِنُش ماده تا گا تِم
گُوچَه زانَه ، شوما تِم

لوک = نام نوعی شتر کم موی بارکش است . (از فرهنگ لغات عامیانه ٔ جمال زاده ). خوانش بند نهم در پست بعدی



#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh
Audio
#آموزش_گویش_نایینی
.
بند دهم از مسمط زیبای "یادش بخیر"جناب اقا سید رضا مرتضوی با قرائت فرزندشان جناب آقا مجتبی مرتضوی



رونقی بازاری قیدیم، دیی نَیُو/
( پیدا نیست )
لایقی مردمی نایین دی نَیو/
( این نیست )
شیری کَرک و جونی آدِم بی،نَیُو/
( بود و نیست )
راسُشی وات وَختی شیوات بینی یو/
( بومی است )
دُکُّنای سِر کُکُلو یادُش بخیر/

10 🌺🌺🌺🌺

دیی نیو =ُ پیدا نیست
دی نیو = این نیست
کَرک = مرغ
مصرع سوم اشاره دارد به ضرب المثل از شیر مرغ تا جون آدمیزاد
بی ، نیو =ُ بود و نیست ، قبلا بود ولی حالا نیست
راسُشی وات = راست می گفتند
وختی شیوات = وقتی می گفتند
(در مصرع چهارم اشاره شده است بر صداقت)
بینی ، بونی = بومی
بینی یو = بومی هست
دُکُّنای = مغازه ها ، دکان های
سِر کُکُلو = سرپر ، لبریز ، انباشته ، مملو


#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh
Audio
#آموزش_گویش_نایینی
.

قسمت یازدهم از مثنوی (مسمط) زیبای جناب آقای مرتضوی که مملو از کلمات و اصطلاحات و مثل های ناب نایینی است تقدیم محضر دوستان و همراهان گرامی می شود .


تُقُلی  و کُلار و چَپُش و تَک/
خوی هوُرُس و چوری و کَرک و دُتَک/
چه جوهون بی آمّا بی هیجَه و کَک/
باهار  وَگِرتَه  یوُر و  نمیر بزک/
گوُچَه گا و ویرَچّو یادُش بخیر/


11🌺🌺🌺🌺


تُقُلی = به بچه‌ گوسفند ( میشینه ) خردسال  می گویند
چَپش = بز نر ، بز نر یکساله
کُلار = بزغاله ی ماده دو ساله
تک یا تکه = بزی را گویند که سرکرده و پیشرو گله ٔگوسفندان باشد و بز نر را نیز گفته اند
خُی = با
هوُرُس ( هُرُس ) = خروس
چوری = جوجه ی مرغ
کَرک = مرغ
دُتَک = مرغ جوان
جوهون = خوب
بی = بود
هیجَه = شپش طیور و پرندگان
کَک = حشره ای گزنده
باهار = بهار
وَگِرتَه = بر می گردد
یور = بیا
این مصرع اشاره دارد به ضرب‌المثل بزک نمیر بهار میاد
گوُچه = گوساله
گا = گاو
ویره = بره
ویرَچّو = بره کوچک ، بره جوان



#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh
Audio
#آموزش_گویش_نایینی


ای خوُدا زُنی گُو «کوچک»  چی شوُوا ؟/
وَئضی دنیامی خوُرابو دی روُوا/
ما بِدم ، آمّا ، دی جی نیو روُوا/
گو نَبِم از لطفی تو حاجت روُوا/
اوُواجِم هی شِو و رو ،ُ یادُش بخیر/


12 🌺🌺🌺🌺


زُنی = می دانی
گو = که
شوُوا = می خواهد
وَئضی = وضع
خوُرابُه = خراب هست ، خراب است
دی روُوا = این روزها
جی = هم
نی یُ ، نیو = نیست
روُوا = روا ، سزاوار
نَبِم = نباشیم
حاجت روُوا = حاجت روا
هی = همیشه
اوُواجِم = بگوییم



#سید_رضا_مرتضوی
#کوچک
با تشکر و سپاس بسیار از شاعر معاصر  و همراه ارجمند جناب آقای مرتضوی با تخلص «کوچک»
@naein_nameh
Audio
#آموزش_گویش_نایینی
.
بند سیزدهم از مسمط زیبای "یادش بخیر" سروده جناب اقا سید رضا مرتضوی


شِوی چَلّه و بساطی مِهمُنی/
شِوچَرَه و کرسی و اَلُوْ گُنی/
قُرون(قرآن) و فردوسی و حافظ خُنی/
کیفُمی کوک بی ، گُ هرگز نازُنی/
پَسی چَلّه ، چَلَّچو یادُش بخیر/


شِوی =  شبِ
چَلّه =  چلّه ، یلدا که یک واژهٔ سریانی و به‌معنای زایش است

واژهٔ چلّه برگرفته از چهل و مخفف «چهله» و صرفاً نشان‌دهندهٔ گذشت یک دورهٔ زمانی معین (و نه الزاماً چهل روزه) است.

بساطی = بساطِ ، سفرَه ی
مِهمُنی = مهمانی
شِوچَرَه = شب چره ، آجیل ،میوه  و خشکبار و تنقلاتی که در شب مهمانی می خورند
اَلُوْگُنی = آتش افروزی برای جشن و عیش و نوش ، از ملزومات علم کردن کرسی و سماور زغالی
قُرون = قرآن ، برای تیمّن و تبرک قبل از شاهنامه خوانی و فال حافظ قرآن خوانی بود
فردوسی = هدف شاهنامه خوانی
حافظ = هدف فال حافظ
خُنی = خوانی ، خواندن ، خوانش کِیفُمی = کیف مان
کيف = شادی، مسرت
بی = بود
گُ = که
نازُنی = نمی دانی
گُ هرگز نازُنی = کنایه از غیر قابل وصف بودن است
پَسی = بعد از
چَلَّچو ، چَلّی کَس = چله کوچک

#سید_رضا_مرتضوی

@naein_nameh
Forwarded from زبان نایینی (Abas Emaml)
🌸🍃🌸
شعری بسیار زیبا به زبان شیرین نایینی در خصوص گل گیاه تیاله که در زبان نایینی «کَلّچو»گفته می شود .
🍃🌸

#گیاهان_محلی


کَلّچو


🍏 حَوصیلت اِگــِر تُووْا گُه سِر نَشو
تا باهار ُ از دی ووُلایت بِر نَشو

🍎 تووا زُنبی گه چوکار واکه گلُم
غصهَ و غِم وِ کونار واکهَ گلُم

🍏 موُجه و تُمُنی جوهون پا واکه
تِن مهیا عازمی صحرا واکه

🍎 دل اوُواونت از کیهَ و جًمخُوش
از کوناری یخچال و یاگی اوش

🍏 ری وِ شادی واکه و وِر غصهَ پِشت
خُی اوُواجُمنا گُ دیجی ایویِشت

🍎 اِنبُر و شِفرهَ و تیغ و دَلَچو
از تیالهَ وِر اوُاچی کَلَّچو

🍏 ریزَچوهاش مالی مالی خوشتِرُ
خوش خوراکیش از دورُشتاش وِشتِرُ
🍎 تیش اِگــِر وِر دَس و پا و نا ویزهَ
وِر گُه ایپَرنی اَبـــی دِر ناگیزهَ

🍏 اُووْا شوشتُ تا سیائیهاش اُوشُو
فَرقُش از دوُوْ .ُ عزیزُم تا دُوشُو

🍎 بعدُش جی ایگر ایپیچِن بِد نیو
نرمیگِرتهَ گُه خُویُش یَه چی بیو

🍏 ماسی بزُش وا گُه از گا وَئدرُ
ماسی مِش از هیمِه یی دیا سِرُ

🍎 کَلَچو ها وِر تُو ماسّا دِروْ.ُنیت
تا گُه می نَبی نبادا وِروْ.ُنیت

🍏 وَختی می نَیی نخوُریت تا اییی
عاشِقی دیجور خُوراکیها مییی

🍎 از جوُهوُنیاش نَواج گُه مالیو
قِند و کلیَهَ و کبِد را عالیو

🍏 چِمْچَهَ و چاشنی و میجی وِر سوُما
پایی می هَبِندِن و دسَّی شوُما


#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh


🌸
🍃🌸
🌸🍃🌸